Tanger, miasto na północnym wybrzeżu Maroka, gdzie Morze Śródziemne spotyka się z Oceanem Atlantyckim. Strategiczne położenie oraz różnorodność kulturowa od zawsze wpływały na jego rozwój a historia obejmuje starożytne cywilizacje, zmagania kolonialne i współczesną transformację.

Dla wielu jest to miejsce, w którym stawiają pierwszy krok na terytorium Afryki, po przekroczeniu Cieśniny Gibraltarskiej. Chociaż miasto nie ma tak silnej marokańskiej atmosfery jak inne miasta dalej na południe, warto się tu zatrzymać bo jest co zwiedzać!

Historia

Początki Tangeru sięgają starożytności, a dowody na osadnictwo Berberów istnieją już w V tysiącleciu p.n.e. Według mitologii miasto zostało nazwane na cześć „Tinjis”, żony greckiego bohatera Anteusza lub Herkulesa. Położenie Tangeru uczyniło go punktem centralnym wczesnego handlu i eksploracji Morza Śródziemnego. W I tysiącleciu p.n.e. Fenicjanie, a później Kartagińczycy, założyli tam placówki handlowe.

W czasach rzymskich Tanger, znany jako Tingis, stał się znaczącym miastem w prowincji Mauretania Tingitana, znanym z eksportu produktów rolnych, szczególnie oliwek i zboża. W III wieku n.e. Tingis zostało wyznaczone na stolicę prowincji. Wraz ze spadkiem potęgi Rzymu w Afryce Północnej w V wieku Tanger wszedł w okres względnego zapomnienia.

W VII wieku został włączony do rozwijającego się kalifatu islamskiego po muzułmańskim podboju Afryki Północnej. Miasto stało się punktem wyjścia do dalszej ekspansji na Półwysep Iberyjski pod przywódcami takimi jak Tariq ibn Ziyad, którego przekroczenie Cieśniny Gibraltarskiej w 711 r. n.e. oznaczało początek rządów muzułmańskich w Hiszpanii. Tanger rozkwitł jako część świata islamskiego, służąc jako centrum handlu i kultury.

Strategiczne położenie sprawiło, że w okresie średniowiecza było to miasto sporne. Rządziły nim kolejne dynastie islamskie, w tym Idrysydzi, Almorawidzi, Almohadzi i Marynidzi. Miasto często zmieniało właścicieli z powodu wewnętrznych rywalizacji i nacisków zewnętrznych. Jego znaczenie jako portu przyciągało zarówno regionalne mocarstwa, jak i zagranicznych najeźdźców.

W XV wieku europejskie mocarstwa zaczęły interesować się Tangerem, postrzegając go jako kluczowy punkt do kontrolowania szlaków handlowych i zabezpieczania dostępu do Afryki. W 1471 roku Portugalczycy zdobyli Tanger, co oznaczało początek europejskich rządów. Portugalczycy ufortyfikowali miasto, ale mieli problemy z utrzymaniem kontroli z powodu oporu ze strony lokalnej ludności i wyzwań związanych z zarządzaniem odległą kolonią.

Tanger został przekazany Anglii jako część posagu Katarzyny Bragança, gdy ta poślubiła króla Karola II w 1661 r. Pod rządami Brytyjczyków miasto zostało dodatkowo ufortyfikowane, ale jego utrzymanie okazało się kosztowne i trudne. W obliczu ataków okolicznych plemion i wysokich wydatków Brytyjczycy opuścili Tanger w 1684 r. i powrócił on pod kontrolę marokańską pod rządami dynastii Alaouitów.

W XIX wieku Tanger stał się punktem centralnym międzynarodowych intryg, gdy mocarstwa europejskie walczyły o wpływy w Maroku. Strategiczne położenie miasta w pobliżu Cieśniny Gibraltarskiej przyciągało dyplomatów, szpiegów i handlarzy. Tanger pełnił funkcję stolicy dyplomatycznej Maroka i stał się znany ze swojej kosmopolitycznej atmosfery. Jego mieszana populacja obejmowała Marokańczyków, Europejczyków i Żydów, co odzwierciedlało jego rolę jako skrzyżowania kultur.

W 1923 r. Tanger został wyznaczony jako strefa międzynarodowa na mocy wielonarodowego porozumienia. Dało to władzę administracyjną kilku europejskim mocarstwom, w tym Francji, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii, podczas gdy nominalnie miasto pozostawało pod suwerennością Maroka. Strefa międzynarodowa przyciągnęła mieszankę ekspatriantów, artystów i awanturników, zyskując reputację centrum szpiegostwa i kultury bohemy w okresie międzywojennym.

Po uzyskaniu przez Maroko niepodległości od francuskich i hiszpańskich rządów kolonialnych w 1956 r. Tanger został ponownie włączony do kraju. Ta transformacja zakończyła jego status międzynarodowy, a miasto przeszło znaczące zmiany. Podczas gdy jego znaczenie polityczne zmniejszyło się w połowie XX wieku, Tanger przeżył odrodzenie kulturalne w latach 60.

W ostatnich dekadach Tanger przeszedł modernizację i rozwój. Budowa portu Tanger-Med, jednego z największych w Afryce, ożywiła gospodarkę miasta. Dziś jest to tętniący życiem ośrodek kulturalny i gospodarczy, łączący bogate dziedzictwo historyczne ze współczesnością. Jego medina, kasba i zabytki przyciągają tysiące turystów, a jego pozycja jako bramy między Afryką a Europą pozostaje tak samo aktualna jak zawsze.

Jak tam dotrzeć?

Samolotem

Port lotniczy Tanger Ibn Battuta (TNG) obsługuje loty z głównych miast Maroka, a także z międzynarodowych destynacji.

Lotnisko oddalone jest o około 15 kilometrów od centrum Tangeru. Można tam łatwo dotrzeć taksówką lub prywatnym transferem.

Pociągiem

Pociąg dużych prędkości (Al Boraq) łączy Tanger z Casablanką w nieco ponad 2 godziny, z przystankami w Rabacie i Kenitrze. Pociągi są wygodne, niezawodne i szybkie, co czyni je preferowaną opcją dla wielu podróżnych.

Do Tangeru można dojechać również pociągami konwencjonalnymi, które łączą go z innymi miastami przy niższych kosztach, ale dłuższym czasie podróży.

Samochodem

Do Tangeru można dotrzeć samochodem, korzystając z systemu autostrad Maroka.

Wypożyczalnie samochodów są łatwo dostępne, a drogi są dobrze utrzymane. Jednak jazda w centrum Tangeru może być trudna ze względu na wąskie uliczki i duży ruch.

Z Casablanki lub Rabatu:

Autostrada A1 łączy Tanger z miastami położonymi na południu. Podróż samochodem z Casablanki zajmuje około 4–5 godzin.

Z Hiszpanii:

Turyści mogą skorzystać z promu samochodowego z Algeciras lub Tarify.

Autobusem

CTM i Supratour oferują wygodne przejazdy, a ich trasy łączą Tanger z miastami takimi jak Chefchaouen, Fez i Marrakesz.

Przejazdy oferują również inni operatorzy, jednak ich jakość i niezawodność są różne.

Promem

Tanger jest ważnym węzłem morskim z połączeniami promowymi przez Morze Śródziemne i posiada dwa główne porty:

Port w Tangerze: Położony w pobliżu medyny, idealny dla turystów.

Port Tanger-Med: Większy port położony około 40 kilometrów od miasta, obsługujący głównie przeprawy towarowe i promy dalekobieżne.

Z Hiszpanii:

Promy kursują z Tarify i Algeciras. Trasa Tarifa-Tangier Ville jest szczególnie popularna ze względu na wygodę i bliskość centrum miasta.

Czas podróży wynosi od 1 do 2 godzin.

Z Gibraltaru:

Kursują promy sezonowe lub czarterowe, ale należy sprawdzić dostępność, ponieważ rozkłady rejsów ulegają zmianie.

Z Francji lub Włoch:

Czasami promy dalekobieżne łączą Tanger z tymi krajami, ale trasy te są mniej popularne i rejsy rzadsze.

Taksówką współdzieloną

Taksówki współdzielone, znane jako grands taxis, kursują na trasach międzymiastowych i są ekonomicznym sposobem dotarcia do Tangeru, szczególnie z Tetouan lub Chefchaouen. Zazwyczaj odjeżdżają po zapełnieniu każdego miejsca.

Jak poruszać się po Tangerze?

Poruszanie się po Tangerze jest stosunkowo łatwe dzięki różnorodności środków transportu.

Pieszo

W taki sposób najlepiej zwiedzać medinę, kasbę i historyczne centrum. Załóż wygodne buty, ponieważ medina ma strome, brukowane uliczki i uważaj na ulicznych sprzedawców i miejscowych oferujących nieproszone wskazówki i oczekujących za nie napiwków.

Małe taksówki

Te małe, niebieskie taksówki są najpowszechniejszym środkiem transportu w Tangerze. Wyposażone są w taksometry, ale może być konieczne przypomnienie kierowcom, aby je włączyli. Taksówki są tańsze w ciągu dnia; za przejazdy nocne może być dopłata w wysokości 50%.

Wielkie Taksówki

Najlepiej nadają się do podróżowania do bardziej oddalonych miejsc, takich jak Cap Spartel, Plaża Achakar lub Chefchaouen. Są większe i mogą pomieścić do 6 pasażerów. Wspólne przejazdy są opłacalne, ale taksówki odjeżdżają tylko wtedy, gdy są pełne, więc czas oczekiwania może być dłuższy.

Autobusy publiczne

Najlepsze dla podróżnych z ograniczonym budżetem, ponieważ koszt przejazdu wynosi około 5–8 MAD. Mogą być zatłoczone, szczególnie w godzinach szczytu.

Transport turystyczny (autobusy typu Hop-On, Hop-Off)

Najlepsze do zwiedzania bez konieczności korzystania z transportu publicznego. Bilety często obejmują komentarz na temat historii miasta i jego zabytków, a cena to około 150–200 MAD za karnet jednodniowy.

Najlepszy czas na wizytę

Wiosna (od marca do maja)

Temperatury są łagodne, wahają się od 15°C do 25°C. Bezchmurne niebo i kwitnące kwiaty sprawiają, że jest to piękny czas. Idealny do zwiedzania mediny, wędrówek po górach Rif lub korzystania z plaż bez intensywnego upału. Umiarkowana ilość turystów.

Lato (od czerwca do sierpnia)

Ciepło i słonecznie, z temperaturami pomiędzy 20°C a 30°C. Idealny okres na plażowanie w okolicach Achakar Beach lub Cap Spartel. Miasto tętni życiem dzięki festiwalom kulturalnym i innym wydarzeniom. Wysoki sezon turystyczny, szczególnie w lipcu i sierpniu. Ceny noclegów są wyższe, a miasto bardziej zatłoczone.

Jesień (od września do listopada)

Komfortowe temperatury (od 17°C do 27°C), z ustępującym letnim upałem. Woda jest wciąż wystarczająco ciepła do pływania, a zachody słońca są szczególnie piękne. Mniej tłoczno niż latem.

Zima (od grudnia do lutego)

Chłodnie, z temperaturami od 10°C do 18°C. Opady są częstsze, ale zwykle nie są uciążliwe. Świetny czas na zwiedzanie medyny, kasby i muzeów. Niski sezon turystyczny, co sprawia, że ​​jest to czas bardziej przyjazny dla budżetu. Hotele i loty są często tańsze.

Gdzie się zatrzymać?

Pierwsze dwa dni spędziłem w Dar Essaki 1886. Znajdował się w bardzo wąskiej uliczce wewnątrz mediny, a wystrój i atmosfera wewnątrz były bardzo klimatyczne. Pokój był jednak dość klaustrofobiczny i trudno było się poruszać.

Potem przeprowadziłam się do niesamowitego apartment, który znalazłam na AirBnB i którego gospodarzem był Muhammad. Był niesamowicie przestronny! Dodatkowo, dostępne było szybkie Wi-Fi, w sypialni był grzejnik (przydatny w grudniu), a widok z tarasu na dachu zapierał dech w piersiach!

Co zobaczyć w Tangerze?

Grand Socco

Jedno z najbardziej kultowych i tętniących życiem miejsc w mieście. Oficjalnie nazwane Place du 9 Avril 1947, aby upamiętnić ważne przemówienie sułtana Mohammeda V opowiadającego się za niepodległością Maroka.

Historycznie Grand Socco służyło jako duży targ na świeżym powietrzu, gdzie miejscowi zbierali się, aby handlować towarami, takimi jak produkty rolne, tekstylia i przyprawy. Było i wciąż jest sercem codziennego życia Tangeru.

W okresie międzynarodowych wpływów w Tangerze (od początku do połowy XX wieku) Grand Socco stało się miejscem gdzie stykały się ze sobą dzielnice kolonialne oraz tradycyjnaj marokańska medyna.

Grand Socco nie jest już rynkiem w tradycyjnym style, ale nadal jest dynamiczny plac wypełniony ulicznymi sprzedawcami, lokalsami i turystami. Otaczają go kawiarnie, restauracje i małe sklepy oferujące szeroki wybór towarów i usług. To świetne miejsce, aby po prostu odpocząć na ławce i obserwować ludzi.

Wokół placu znajdują się Ogród Mendoubia, Kino Rif i brama Bab Al Fahs – wszystkie warte odwiedzenia.

Ogrody Mendoubia to idealne miejsce na odpoczynek od zgiełku miasta, pełne drzew i zacienionych ścieżek.

Kino Rif to znana instytucja kulturalna, która funkcjonuje jako kino, kawiarnia i centrum wystawowe. Jej urok i charakter wzmacnia fakt, że mieści się w zabytkowym budynku zbudowanym w latach 30. XX wieku.

Bab Al Fahs stanowi jedno z głównych wejść do starej medyny.

Tangier American Legation Museum

Maroko było pierwszym krajem, który formalnie uznał niepodległość Stanów Zjednoczonych w 1777 r. Misja dyplomatyczna została założona w 1821 r., kiedy sułtan Moulay Suliman podarował posiadłość rządowi USA.

Budynek pełnił swoją funkcję przez ponad 140 lat i odegrał kluczową rolę w rozwijaniu relacji na linii USA-Maroko. Byłu tu również centrum dyplomacji w okresach krytycznych, w tym podczas II wojny światowej.

W muzeum znajdują się listy wymieniane między sułtanem Mohammedem III i amerykańskimi prezydentami, takimi jak George Washington, a także imponująca kolekcja obrazów.

Museum Dar Niaba

Pod koniec XIX i na początku XX wieku Tanger był strefą międzynarodową rządzoną przez wiele mocarstw. Dar Niaba był pierwotnie rezydencją i biurem Naiba (zastępcy), przedstawiciela sułtana marokańskiego.

Budynek zachowuje swój tradycyjny marokański styl architektoniczny, z eleganckimi kafelkami, rzeźbionymi drewnianymi sufitami i centralnym dziedzińcem typowym dla marokańskich riadów. Wewnątrz można zobaczyć dokumenty, mapy, korespondencję, traktaty i artefakty związane z historią polityczną Tangeru i jego rolą jako strefy międzynarodowej.

Wielki Meczet

Pierwotnie, w okresie Mauretania Tingitana w tym miejsciu była rzymska świątynia. Podczas okupacji portugalskiej (1471–1661) i późniejszej angielskiej (1661–1684) została przekształcona w kościół Ducha Świętego.

Po odzyskaniu Tangeru przez sułtana Mulaja Ismaiła w 1684 r. kościół przekształcono w meczet, co miało symbolizować powrót islamu jako wiodącej religii w kraju.

Sułtan Moulay Slimane przebudował świątynię w XIX wieku i stworzył meczet, który możemy oglądać obecnie.

Synagoga Mosze Nahona

W XIX wieku Moïse Nahon, znany uczony i pedagog z wpływowej rodziny żydowskiej w Tangerze, zbudował tę synagogę. Po zaprzestaniu działalności w drugiej połowie XX wieku synagoga niszczała, aż do jej odrestaurowania w 1994 roku. Obecnie pełni funkcję muzeum.

Muzeum Fundacji Lorin

KIedyś jedna z najstarszych synagog w Tangerze, która została przekształcona w muzeum sztuki. Znajdują się tam obszerne zbiory fotografii, wycinków z gazet i plakatów, które dokumentują ważne wydarzenia i dają wgląd w życie zwykłych mieszkańców miasta.

Petit Socco

W przeszłości cieszące się złą sławą skrzyżowanie w mieście, ze względu na handel narkotykami i prostytucję. Dziś fasady są świeżo pomalowane, jest mnóstwo turystów, a plac jest świetnym miejscem, aby napić się filiżanki miętowej herbaty i obserwować ludzi.

Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP

Tuż na zachód od Petit Socco stoi kościół, którego budowę sfinansowały Obra Pía i rząd hiszpański. Rozpoczęto ją w październiku 1880 r. W latach 1892–1893 dobudowano wieżę zegarową, pierwotnie zwieńczoną iglicą, a później zmienioną na obecną kopułę. Kościół początkowo służył całej społeczności katolickiej miasta, w tym europejskim dyplomatom.

Meczet Mohammeda V

Mohammed V rządził Marokiem jako sułtan od 1927 do 1953 roku, a później jako król od 1957 do 1961 roku. Meczet jest jednym z największych w Maroku i największym w Tangerze. Wstęp do głównej części możliwy jest tylko dla muzułmanów.

Tuż obok meczetu można znaleźć taksówki wspólne jadące na Przylądek Spartel.

Grobowiec Ibn Batutta

Ibn Battuta, uczony i sędzia, urodził się w Tangerze w 1304 roku i stał się największym podróżnikiem epoki. Najpierw przemierzył Afrykę Północną, Bliski Wschód, Rosję, Azję Środkową i Chiny, zanim powrócił przez Sri Lankę i Afrykę Wschodnią. Po pobycie w domu kontynuował podróż do Afryki Zachodniej przez Saharę, zanim zdecydował się spisać wszystkie doświadczenia w 1355 roku.

Niestety grób jest zamknięty, więc można go zobaczyć tylko z zewnątrz.

Kościół św. Andrzeja

Ten anglikański kościół został ukończony w 1894 roku na ziemi podarowanej przez sułtana Hassana. Jego wnętrze zdobione jest w stylu Fassi, a nad ołtarzem znajduje się Modlitwa Pańska w języku arabskim. Cytaty z Koranu są wyryte na szczelinie za ołtarzem, która wskazuje kierunek Mekki. Warto spędzić trochę czasu również na cmentarzu.

Plac Faro

Przypomina raczej duży, szeroki deptak niż plac, ale widoki na ocean i Hiszpanię są piękne.

Kasbah i Muzeum Kultur Śródziemnomorskich

Ufortyfikowany teren, położony na wzgórzu z widokiem na miasto i Cieśninę Gibraltarską. Posiada wąskie uliczki, tradycyjną marokańską architekturę i ważne zabytki, takie jak Pałac Sułtana (Dar el-Makhzen).

W pałacu znajduje się Muzeum Kultur Śródziemnomorskich. Jego eksponaty obejmują starożytne artefakty, ceramikę, biżuterię i dzieła sztuki, podkreślające historyczne relacje między Marokiem a sąsiednimi kulturami śródziemnomorskimi.

Muzeum Sztuki Współczesnej

Tuż obok Kasby i na tym samym bilecie co Muzeum Kultur Śródziemnomorskich. To miejsce prezentuje kolekcję współczesnych dzieł sztuki artystów z Afryki Północnej i Azji. Niestety, brak opisów w języku angielskim.

Bab Al Bahr

Najbardziej malownicza brama do medyny, która pochodzi z XV wieku. Żołnierze chroniący Tanger obserwowali floty inwazyjne z tego miejsca, które jest również znane jako Brama Morza, ponieważ góruje nad Cieśniną Gibraltarską.

Grobowce Fenickie

Starożytne miejsca pochówku wykute w skale pochodzą z epoki fenickiej (około VIII–VI w. p.n.e.). Znajdują się na wzgórzu z widokiem na Cieśninę Gibraltarską i są świadectwem wczesnej historii Tangeru jako kluczowego portu w i osadnictwa w regionie Morza Śródziemnego. Bardzo fajne i malownicze miejsce!

Fenicjanie byli wpływowym ludem ze wschodniej części Morza Śródziemnego (współczesny Liban).

Pałac Marshana

Budynek powstał na początku lat 50. XX wieku, jako siedziba Zgromadzenia Ustawodawczego Strefy Międzynarodowej Tangieru. Budynek został przekształcony we własność monarchii po uzyskaniu przez Maroko niepodległości w 1956 roku i ogłoszeniu królestwa 14 sierpnia 1957 roku. Król Mohammed VI odnowił pałac, aby wykorzystać go jako miejsce spotkań dyplomatycznych.

Obiekt nie jest dostępny dla zwiedzających i można go oglądać jedynie z zewnątrz.

Pałac Instytucji Włoskich

Został zbudowany w latach 1912–1913, aby służyć jako główny dom byłego sułtana Abdelhafida po jego abdykacji, ale nigdy nie został oddany do użytku. Po przejęciu przez Włochy w 1927 r. przemianowano go na Palazzo Littorio i mieścił kilka budynków rządowych, w tym szpital i szkoły. W 1943 r. administracja Badoglio zmieniła nazwę na Casa d’Italia, a kilka lat później ponownie ją zmieniono, tym razem na Pałac Instytucji Włoskich. Pomimo odnowienia na początku XXI w., obecnie jest on raczej zaniedbany.

Obiekt nie jest dostępny dla zwiedzających i można go oglądać jedynie z zewnątrz.

Plaża Merkala

Mała plaża otoczona górami na zachodzie Tangeru. Można tam dojść nadmorską promenadą, co jest pięknym spacerem.

Park Rmilat i Villa Perdicaris

70-hektarowy park publiczny położony jest między Pałacem Królewskim Jebel Kebir na wschodzie a Przylądkiem Spartel na zachodzie, na północnych zboczach szczytu Jebel Kebir, zwróconego w stronę Cieśniny Gibraltarskiej. Nosi imię Iona Hanforda Perdicarisa, znanej grecko-amerykańskiej postaci, która założyła go w latach 70. XIX wieku i wzniosła eklektyczną willę wśród drzew. W 1904 roku doszło tu do głośnego incydentu.

Ion Perdicaris i jego pasierb zostali porwani przez berberyjskiego wodza Ahmeda al-Raisuliego, który był zarówno bandytą, jak i buntownikiem politycznym. Raisuli zażądał okupu, ustępstw politycznych i bezpiecznego transportu w zamian za Perdicarisa i jego pasierba.

Chociaż Perdicaris nie był wówczas obywatelem USA (zrzekł się obywatelstwa), prezydent Theodore Roosevelt traktował sprawę jako priorytet narodowy. Rozkazał okrętom wojennym USA udać się do Tangeru, aby wywrzeć presję na sułtana marokańskiego i Raisuli.

Incydent został rozwiązany bez przemocy. Sułtan marokański negocjował z Raisulim, spełniając wiele jego żądań, w tym okup. Perdicaris i jego pasierb zostali uwolnieni bez szwanku.

Villa Perdicaris jest dostępna do zwiedzania, jednak wstęp jest płatny. Dla zagranicznych turystów cena wstępu jest siedmiokrotnie wyższa niż dla miejscowych. Z tego powodu postanowiłem nie wchodzić do środka.

Wieża Dar Al-Baroud

Borj Dar El Baroud był fortecą wojskową z wieloma imponującymi bateriami pochodzącymi z XV wieku. Oprócz kolekcji broni i sprzętu wojskowego, jest tam stała wystawa, która przedstawia historię artylerii i budynków obronnych za pomocą map, fotografii i modeli.

Plaża Miejska

Ładna publiczna plaża na dłuższy spacer lub po prostu relaks. Możesz zapłacić kilka dirhamów, aby wypożyczyć plastikowe krzesło. Dodatkowo, można jeździć konno lub na wielbłądzie. W pobliżu jest wiele barów i restauracji.

Co zobaczyć poza miastem?

Przylądek Spartel i jaskinie Herkulesa

Malownicze miejsca i dobry pomysł na wycieczkę, jeśli odwiedzasz Tanger na dłużej niż jeden dzień. Zwiedzanie ich zajmie około pół dnia, ale możn łatwo przeciągnąć to na cały dzień, jeśli pogoda sprzyja plażowaniu.

Więcej o tych miejscach możesz przeczytać w oddzielnym wpisie TUTAJ.

Rabat, stolica Maroka, jest pełna fascynującej historii, która obejmuje tysiące lat. Położone na wybrzeżu Atlantyku u ujścia rzeki Bou Regreg, miasto rozwinęło się ze skromnej osady w polityczne i kulturalne centrum. Historia Rabatu przeplata się z rozkwitem i upadkiem imperiów, rozprzestrzenianiem się cywilizacji islamskiej i okresem kolonialnym, które odcisnęły swoje piętno na architekturze miasta.

Początków Rabatu można doszukiwać się w czasach starożytnych, kiedy Fenicjanie i Kartagińczycy używali tego regionu do prowadzenia handlu. Później obszar ten znalazł się pod kontrolą Rzymian i stał się częścią prowincji Mauretania Tingitana. W epoce tej w pobliżu dzisiejszego Rabatu rozkwitła osada o nazwie Sala Colonia, a pozostałości rzymskiego miasta są nadal widoczne na stanowisku archeologicznym Chellah.

Rabat zaczął nabierać kształtu jako duże miasto w XII wieku pod rządami dynastii Almohadów. Sułtan Abd al-Mu’min założył fortyfikację wojskową znaną jako Ribat al-Fath („twierdza zwycięstwa”), chroniącą przed najeźdźcami i służącą jako baza dla kampanii wojskowych w Andaluzji. ​​Jego następca, sułtan Yaqub al-Mansur, wyobrażał sobie Rabat jako wielką stolicę imperium. Rozpoczął budowę monumentalnych budowli, w tym Wieży Hassana i ogromnego meczetu. Meczet nigdy nie został ukończony ale Wieża Hassana pozostaje symbolem miasta.

Po dynastii Almohadów Rabat przeżywał okres upadku aż do XVII wieku, kiedy stał się przystanią dla piratów. Republika Bou Regreg została założona przez koalicję korsarzy, którzy kontrolowali ten obszar i przeprowadzali naloty na europejskie statki. Ta półautonomiczna republika przyniosła bogactwo i sławę Rabatowi i sąsiedniemu Salé, chociaż jej dominacja zmniejszyła się w ciągu następnego stulecia.

W XVIII i XIX wieku Rabat stał się częścią królestwa dynastii Alaouitów, ale sytuacja była stosunkowo spokojna w porównaniu do innych miast marokańskich. Zmieniło się to w okresie kolonialnym Francji na początku XX wieku. W 1912 roku Francja ustanowiła protektorat nad Marokiem i wybrała Rabat jako stolicę administracyjną. Pod przewodnictwem francuskiego architekta Henri Prosta miasto przeszło znaczną modernizację, wraz z utworzeniem dzielnicy administracyjnej w stylu europejskim obok historycznej mediny.

Kiedy Maroko uzyskało niepodległość w 1956 r., Rabat zachował status stolicy. Od tego czasu pełni funkcję politycznego i administracyjnego centrum kraju, w którym znajdują się pałace królewskie, instytucje rządowe i ambasady.

W 2012 r. Rabat został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO ze względu na wyjątkowe połączenie historycznych i nowoczesnych cech. Miasto prezentuje harmonijną integrację dziedzictwa islamskiego, planowania z czasów kolonialnych i współczesnego rozwoju urbanistycznego.

Jak tam dotrzeć?

Samolotem

Międzynarodowy port lotniczy Rabat-Salé (RBA): Położony około 8 km na północny wschód od centrum miasta, obsługuje loty krajowe i międzynarodowe, oferując połączenia do Europy, Bliskiego Wschodu i niektórych miast Afryki.

Można wziąć taksówkę, autobus lub wynająć samochód z lotniska, aby dotrzeć do centrum miasta. Taksówki są najpopularniejszą opcją, a podróż zazwyczaj trwa 20–30 minut.

Międzynarodowe lotnisko im. Mohammeda V w Casablance znajduje się około 1,5–2 godzin drogi od Rabatu i pomiędzy tymi dwoma miastami łatwo się poruszać taksówką lub pociągiem.

Pociągiem

Nowoczesny system kolejowy w Maroku, obsługiwany przez ONCF, łączy Rabat z większymi miastami, takimi jak Casablanca, Tanger, Fez i Marrakesz.

W Rabacie znajdują się dwa główne dworce kolejowe:

Dworzec Rabat Ville: Położony w centrum miasta, idealny dla turystów.

Stacja Rabat Agdal: Duża stacja, obsługiwana przez pociągi dużych prędkości (Al Boraq).

Szybki pociąg Al Boraq z Tangeru do Casablanki ma swój przystanek w Rabacie. Na innych trasach dostępne są regularne pociągi, które kursują bardzo często.

Samochodem

Do Rabatu można również dotrzeć za pośrednictwem rozległej sieci autostrad. Główne trasy obejmują:

Autostrada A1: łącząca Rabat z Casablanką i Tangerem.

Autostrada A2: łącząca Rabat z Fezem i Meknesem.

Jazda samochodem jest przyjemna, a wypożyczalnie samochodów dostępne są na lotniskach i w dużych miastach.

Autobusem

Kilka dalekobieżnych firm autobusowych, takich jak CTM i Supratours, łączy Rabat z innymi miastami w Maroku. Autobusy są niedrogie i całkiem wygodne.

Jak poruszać się po Rabacie?

Połączenie spaceru, tramwaju i taksówek zapewni Ci najłatwiejszy i najbardziej opłacalny sposób na zwiedzanie miasta.

Najlepszy czas na wizytę

Wiosna (od marca do maja)

Temperatury są umiarkowane, wahają się od 18°C ​​do 25°C. Jest całkiem zielono po zimowych deszczach. To idealny czas na aktywność na świeżym powietrzu, spacery po medynie lub cieszenie się plażami. Jest mniej turystów niż latem.

Jesień (od września do listopada)

Podobnie jak wiosną, temperatury wahają się pomiędzy 20°C a 27°C. Ocean jest nadal wystarczająco ciepły dla miłośników kąpieli. Spokojniej niż latem, z mniejszą liczbą turystów, a pogoda jest komfortowa do zwiedzania.

Lato (od czerwca do sierpnia)

Gorąco i słonecznie, temperatury często sięgają 30°C – 35°C. Bryza znad oceanu pomagaja lepiej znosić upały. Najlepszy czas dla plażowiczów. Może być jednak tłoczno.

Zima (od grudnia do lutego)

Chłodniej, z temperaturami pomiędzy 10°C a 18°C. Możliwe są sporadyczne opady deszczu. Idealny okres na spokojną wizytę, ponieważ miasto jest mniej zatłoczone. Chociaż aktywności na plaży mogą być ograniczone, to świetny czas na zwiedzanie atrakcji kulturalnych i historycznych.

Gdzie się zatrzymać?

Podczas moich dwóch wizyt w mieście zatrzymałem się w dwóch różnych kwaterach i obie mogę polecić. Pierwszą był “Appartement ideal pour decouvrir la Ville“. Przestronne, dobrze wyposażone mieszkanie, idealne dla rodzin i w odległości krótkiego spaceru od przystanku tramwajowego. Znajduje się poza medyną, w bardziej nowoczesnej okolicy.

Drugim miejscem był Dar Ayoub, położony w medynie. Prywatny pokój ze wspólną łazienką. Bardzo czyste miejsce z super przyjaznym właścicielem.

Co zobaczyć w Rabacie?

Kasba Udayas

Historyczna twierdza i jeden z najbardziej charakterystycznych punktów orientacyjnych w Rabacie. Znajduje się u ujścia rzeki Bou Regreg, z widokiem na Ocean Atlantycki. Ta kasba, która łączy w sobie cechy obronne i mieszkalne, pochodzi z XII wieku i ma bogatą historię związaną z kulturą Almorawidów, Almohadów i Andaluzji.

Pierwotnie została założona przez Almorawidów jako baza wojskowa w XII wieku. Almohadzi ufortyfikowali kasbę i rozbudowali ją, budując słynną bramę Bab Oudaia i dodając inne kluczowe elementy. Później, w XVII wieku, kasba stała się domem dla andaluzyjskich muzułmanów wygnanych z Hiszpanii.

Część mieszkalna jest pełna wąskich uliczek i tradycyjnych biało-niebieskich domów, przypominających te w andaluzyjskich wioskach. Warto podejść do Bab Oudaia, która jest wielką bramą wjazdową i arcydziełem architektonicznym okresu Almohadów, z misternie rzeźbionymi wzorami.

Na północnym krańcu rozciąga się fantastyczny widok na rzekę Bou Regreg, Ocean Atlantycki i miasto Sale.

Jeśli potrzebujesz chwili odpoczynku, zrelaksuj się w Ogrodach Andaluzyjskich (Andalusian Gardens). Pięknie zagospodarowane miejsce położone w kasbie, z bujną roślinnością i spokojną atmosferą. Ogrody są bezpłatne, ale musisz kupić bilet, aby odwiedzić pobliskie Muzeum Narodowe Narodowe Biżuterii i Ozdób. Każdy element ekspozycji w tym świetnym muzeum opowiada inną historię, z innych obszarów geograficznym oraz epok historycznych Maroka..

Plaża

Piasek jest tutaj bardzo przyjemny i jest stosunkowo czysto jak na Maroko. Możesz też wziąć udział w lekcjach surfingu.

Corniche

Przyjemne miejsce na dłuższy spacer ze streetfoodem, kawiarniami, tatuażami z henny i wieloma atrakcjami dla dzieci. Okolica ożywa wieczorem, gdy przychodzą miejscowi.

Medyna

Stare miasto otoczone murami i tętniący życiem rynek. W przeciwieństwie do medyny w Marrakeszu czy Fezie, medyna Rabatu jest znacznie spokojniejsza i mniej chaotyczna. Niektórym może się to podobać, innym nie.

Medina pochodzi z XVII wieku, kiedy została rozbudowana, aby pomieścić muzułmańskich uchodźców z Andaluzji, po ich wypędzeniu z Hiszpanii. Jej architektura i układ odzwierciedlają mieszankę andaluzyjskich, mauretańskich i tradycyjnych marokańskich wpływów. W 2012 r. medyna w Rabacie została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Wąskie uliczki medyny wypełnione są gwarnymi sukami, na których można zakupić najróżniejsze towary, w tym tekstylia, dywany, wyroby skórzane, ręcznie robioną ceramikę, biżuterię, wyroby metalowe, przyprawy, świeże produkty i lokalne przysmaki.

Rue des Consuls to jedna z najsłynniejszych ulic w medynie, znana ze sklepów rzemieślniczych i tradycyjnego rękodzieła. Historycznie, ulica ta była miejscem, w którym mieszkali zagraniczni dyplomaci (konsulowie) w czasach kolonialnych. Możesz wejść na tę ulicę bezpośrednio przez bramę Bab Mellah.

Jeśli skręcisz w lewo w Rue Souika, zobaczysz Wielki Meczet, przy którym również warto przystanąć.

Narodowe Muzeum Fotografii

To piękne miejsce w odnowionej XIX-wiecznej fortecy Burdż Kebir, nieco dalej od centrum miasta. Fort jest imponujący, a położenie na wybrzeżu dodaje jeszcze uroku. Jeśli chodzi o muzeum, nie będziesz potrzebować dużo czasu, aby zobaczyć wszystkie wystawy. Moim zdaniem jest trochę za małe, aby nazwać je „narodowym”. Niemniej jednak, warto wpaść.

Wieża Hassana i Mauzoleum Mohammeda V

Wieża Hassana to niedokończony minaret, który pochodzi z końca XII wieku. Był częścią ambitnego projektu zainicjowanego przez sułtana Yacouba al-Mansoura, mającego na celu zbudowanie największego meczetu na świecie. Chociaż budowa została wstrzymana po śmierci sułtana, wieża wciąż stoi jako symbol jego wizji. Jej misterna konstrukcja z czerwonego piaskowca i otaczające ją kolumny dają pogląd na skalę, z jaką planowano meczet.

Niedaleko znajduje się Mauzoleum Mohammeda V, ukończone w połowie XX wieku. Jest to miejsce ostatniego spoczynku króla Mohammeda V, wraz z jego synami: królem Hassanem II i księciem Abdallahem. Konstrukcja łączy w sobie tradycyjne style marokańskie i islamskie, z ozdobnymi płytkami zellige, zielonym dachem i marmurowymi wnętrzami. Strażnicy w tradycyjnych strojach dodają ceremonialnej atmosfery.

Katedra św. Piotra

Budowę katedry rozpoczęto w 1919 r., a jej głównym architektem był Adrien Laforgue. Uroczyste otwarcie nastąpiło w 1921 r. Dwie wieże dobudowano w latach 30. XX w.

Muzeum Sztuki Nowoczesnej i Współczesnej

Ta instytucja została uruchomiona w 2014 r. po zaplanowaniu i sfinansowaniu przez obecnego monarchę. Nazywane pierwszym narodowym muzeum sztuki nowoczesnej i współczesnej. Obejmuje stałą wystawę marokańskiej sztuki od lat 50. do chwili obecnej, a także kilka wystaw czasowych. Jeśli interesujesz się sztuką nowoczesną, to muzeum jest zdecydowanie dla Ciebie. Nie spędzisz tam zbyt dużo czasu, ale i tak będzie to dobrze spędzony czas.

Muzeum Banku Al Maghrib

Obszerna kolekcja numizmatyczna muzeum zapewnie przegląd marokańskich środków płatniczych od starożytności do współczesności. Ponad 30.000 monet, artefaktów, instrumentów finansowych i banknotów jest zaprezentowanych chronologicznie. Można również obejrzeć niewielką wystawę obrazów, w tym sztuki nowoczesnej i abstrakcyjnej.

Muzeum Historii i Cywilizacji

Muzeum archeologiczne podzielone jest na dwie części: pierwsza obejmuje historię Maroka na przestrzeni wieków, natomiast druga koncentruje się na kolekcji ceramiki, posągów i innych artefaktów pochodzących z rzymskich osad w Volubilis, Lixus i Chellah.

Villa des Arts

Oprócz wydarzeń kulturalnych, ta znakomicie odrestaurowana, biała rezydencja w stylu art déco z 1929 r. gości wystawy sztuki współczesnej, głównie marokańskich artystów. Kawiarnia w ogrodzie to wspaniałe miejsce na chwilę odpoczynku.

Brama Bab Rouah

Monumentalna brama w murach obronnych z czasów Almohadów. Obecnie jej wnętrze zostało przekształcone w małą galerię sztuki.

Pałac Królewski

Pałac Królewski w Rabacie, znany jako Dar al-Makhzen, to oficjalna rezydencja króla Maroka. Został zbudowany w 1864 roku i od tamtej pory służy jako główna siedziba monarchii. Otoczony jest rozległymi ogrodami i kompleksem administracyjnym, a jego architektura łączy tradycyjny styl marokański z elementami nowoczesnymi. Sam pałac nie jest dostępny do zwiedzania dla turystów i można go podziwiać jedynie z zewnątrz, gdzie uwagę przyciągają okazałe bramy i strażnicy w tradycyjnych strojach.

Chellah

Fascynujące miejsce położone na obrzeżach miasta. Pierwotnie zostało założone jako osada fenicka, a później rzymska znana jako Sala Colonia. Z czasem miejsce to ewoluowało i stało się ufortyfikowaną nekropolią islamską w XIV wieku pod rządami dynastii Marynidów.

Dzisiaj Chellah to połączenie rzymskich ruin i średniowiecznych budowli islamskich, z pozostałościami łaźni, forum i grobowców. Zwiedzający mogą również zobaczyć rozpadające się mury meczetu i minaret ozdobiony gniazdami bocianów, ponieważ miejsce to stało się rajem dla tych ptaków.

W dniu mojej wizyty (listopad 2023 r.) miejsce było zamknięte dla zwiedzających, ale szybko podszedł do mnie „przewodnik”, który zaproponował, że mnie zabierze mnie do środka. Odmówiłem i sam przeszedłem się wokół murów. Jeśli zdecydujesz się skorzystać z usług przewodnika, upewnij się, że wynegocjujesz akceptowalną cenę PRZED rozpoczęciem wycieczki.

Muzeum Biografii Proroka i Cywilizacji Islamskiej

Miejsce gdzie możemy zapoznać się z biografią Proroka i jego naukami przy użyciu najnowszych technologii i kreatywnych narzędzi prezentacyjnych. Po przybyciu przydzielono mi anglojęzycznego przewodnika, który oprowadził mnie po wystawie w ciągu godziny. Było to dość interesujące nawet dla osoby niebędącej muzułmaninem.

Obiekt jest położony daleko od centrum miasta, ale można do niego dotrzeć komunikacją miejską, np. tramwajem lub autobusem, a następnie dojść pieszo lub podjechać taksówką.

Wycieczka do Sale

Miasto ma bogatą historię sięgającą XI wieku, kiedy zostało założone przez Berberów z dynastii Almorawidów. Położone na wybrzeżu Atlantyku i po drugiej stronie rzeki Bouregreg od Rabatu, Sale było strategicznym miastem portowym, ściśle związanym z handlem morskim, a później z piractwem.

W okresie średniowiecza Salé zyskało na znaczeniu pod rządami dynastii Almohadów i Marynidów. Konstrukcja budowli, takich jak Wielkiego Meczetu i Madrasy Merinide, islamskiej szkoły teologicznej, umocniła jego znaczenie jako ośrodka religijnego i intelektualnego. W XVII wieku miasto stało się twierdzą korsarzy, którzy założyli niezależną Republikę Sale. Znana ona była z napadów na europejskie statki i osady, dzięki czemu Sale stało się bogatą potęgą morską.

Wielki Meczet, jeden z największych i najstarszych w Maroku, pozostaje centralnym punktem miasta. Bab Lamrissa, Bab Sebta lub Bab Chaafa to bramy, które są pozostałościami po ufortyfikowanych murach miejskich. Innym kluczowym miejscem jest nekropolia Marynidów w Chellah, ściśle związana z władcami z tej dynastii.

Medina jest typowym przykładem marokańskiego życia miejskiego, z labiryntem wąskich uliczek, tradycyjnymi sukami i sklepami rzemieślniczymi. W Kasbie i dzielnicy andaluzyjskiej zauważyć można wpływ uchodźców andaluzyjskich, którzy uciekli z Hiszpanii podczas rekonkwisty i osiedlili się właśnie w Sale.

W pobliżu Wielkiego Meczetu znajduje się Mauzoleum Sidi Abdellah Benhassoun. Ten suficki uczony i duchowny z XVI wieku jest patronem miasta. Muzułmanie marokańscy darzą go wielkim szacunkiem jako patrona podróżników, podobnie jak katolicy św. Krzysztofa.

Co roku wieczorem w dniu urodzin Proroka odbywa się procesja ze świecami i pielgrzymka na jego cześć, która przechodzi ulicami Sale i kończy się w sanktuarium obok Wielkiego Meczetu, który jest dostępny wyłącznie dla muzułmanów.

Podążaj ulicą Abdelkader Al Harrati, aby dotrzeć do Bastionu Łez (Borj Adoumoue). Jest to twierdza zbudowana w 1261 roku przez sułtana Marynidów Abu Yusuf Yaquba ben Abd al-Haqqa. Nazwa jest związana z tragicznymi wydarzeniami, gdy statki z Kastylii zakotwiczyły przed Sale w 1260 roku. Niedługo potem kastylijscy wojownicy wylądowali i rozpoczęli niespodziewany atak na miejscowych, którzy byli zajęci świętem Aid al-Fitr. Napastnicy dostali się do miasta właśnie w obecnej lokalizacji Borj. Przeprowadzili straszliwą rzeź, w której zginęło wielu mieszkańców. Trzy tysiące kobiet, dzieci i osób starszych zostało wywiezionych jako niewolnicy do Sewilli. W rezultacie, po tym trudnym okresie w historii miasta, sułtan Jakub ibn Abdelhaq nakazał budowę potężnego muru i ufortyfikowanego bastionu na plaży, który nazwał Bastionem Łez.

Nie zapomnij zatrzymać się na plaży Sale, która znajduje się na zachód od mediny, po północnej stronie ujścia rzeki Bouregreg.

Do Sale można łatwo dojechać tramwajem, a do wszystkich atrakcji w obrębie medyny można dojść pieszo.

Asilah, malownicze miasteczko na atlantyckim wybrzeżu Maroka, znane jest z bielonych budynków, artystycznego klimatu i swojej historii. Główną atrakcją jest ufortyfikowana medina z krętymi uliczkami, kolorowymi muralami i tradycyjną marokańską architekturą.

Początki Asilah sięgają X wieku p.n.e., kiedy to miasto pełniło funkcję fenickiego punktu handlowego. Jego położenie nad Atlantykiem uczyniło je ważnym przystankiem na morskich szlakach handlowych.

Pod rządami Rzymian obszar ten był częścią prowincji Mauretania Tingitana. Prawdopodobnie pełnił funkcję mniejszego portu wspierającego handel i działalność rolniczą.

W VIII wieku, po arabskim podboju Afryki Północnej, Asilah stało się częścią rozwijającego się świata islamskiego. Jego znaczenie rosło, szczególnie jako centrum handlu i punkt kontaktowy między światem islamskim i europejskim.

W 1471 roku Portugalczycy zdobyli Asilah i ufortyfikowali je, przekształcając w strategiczną bazę dla swojej ekspansji w Afryce Północnej. Wiele z murów obronnych i wałów miasta stoi do dziś. Portugalska kontrola przyniosła wzrost gospodarczy, ale także częste konflikty z siłami marokańskimi.

Miasto zostało odbite przez siły marokańskie pod rządami dynastii Saadi w 1549 r., co zakończyło panowanie Portugalii. Później, w XVII w., dynastia Alawitów, ponownie przejęła kontrolę nad regionem.

W XVII wieku Asilah na krótko stało się bazą dla piratów operujących wzdłuż Atlantyku. Jej strategiczne położenie i struktury obronne czyniły ją idealną do rajdów morskich.

W XIX i na początku XX wieku miasto znalazło się pod wpływem hiszpańskim jako część hiszpańskiego protektoratu w północnym Maroku.

Po uzyskaniu niepodległości przez Maroko w 1956 r. Asilah stopniowo przekształciło się w centrum kulturalne i artystyczne. Dziś miasto słynie z corocznego Asilah Arts Festival, który przyciąga artystów, wykonawców i gości z całego świata. Wydarzenie to promuje sztukę współczesną, muzykę i literaturę, a mury miasta często służą jako płótna dla murali.

Plaże miasta to kolejna atrakcja, oferująca spokojne miejsce do relaksu i uprawiania sportów wodnych. Bliskość Asilah do Tangeru sprawia, że ​​jest to popularny cel jednodniowych wycieczek, łączący nadmorski urok z bogactwem kulturowym.

Jak dotrzeć do Asilah?

Samolotem

Najbliższym lotniskiem jest lotnisko Tangier Ibn Battuta, oddalone o około 30 kilometrów. Stamtąd możesz wziąć taksówkę, pociąg lub autobus do Asilah.

Pociągiem

Z Tangeru: Podróż pociągiem jest szybka i trwa około 30–40 minut. Pociągi kursują często, co czyni je jedną z najwygodniejszych opcji.

Z Casablanki lub Rabatu: Dłuższe trasy kolejowe łączą te miasta z Asilah, a podróż trwa około 4–5 godzin, w zależności od pociągu.

Autobusem

Autobusy dalekobieżne firm takich jak CTM lub Supratours łączą Asilah z innymi dużymi miastami. Ta opcja jest bardziej przystępna cenowo, chociaż czas podróży może być dłuższy niż pociągiem.

Taksówką

Grand Taxis (współdzielone taksówki) to kolejna opcja, szczególnie z Tangieru. Są szybsze niż autobusy, ale nieco mniej wygodne.

Samochodem

Asilah znajduje się przy autostradzie A1. Z Tangeru to około 45 minut jazdy. Z Casablanki podróż zajmuje około 3,5–4 godzin.

Jak poruszać się po Asilah?

To bardzo małe miasto, więc można łatwo poruszać się po historycznym centrum pieszo. Stacja kolejową jest nieco poza miastem, więc tam najlepiej dotrzeć taksówką.

Najlepszy czas na wizytę

Wiosna (od marca do maja)

Temperatury są umiarkowane i wahają się od 18°C ​​do 25°C. Jest dużo zielenie, dzięki zimowym deszczom. To idealny czas na aktywność na świeżym powietrzu, spacery po medynie lub cieszenie się plażami. Jest mniej tłoczno niż latem.

Jesień (od września do listopada)

Podobnie jak wiosną, temperatury pomiędzy 20°C a 27°C. Ocean jest nadal wystarczająco ciepły, aby popływać. Spokojniej niż latem, z mniejszą liczbą turystów, a pogoda jest komfortowa do zwiedzania.

Lato (od czerwca do sierpnia)

Gorąco i słonecznie, temperatury często sięgają 30°C do 35°C. Bryzy znad oceanu pomagają w przetrwaniu upałów. Najlepszy czas dla plażowiczów.

Zima (od grudnia do lutego)

Chłodniej, z temperaturami pomiędzy 10°C a 18°C. Możliwe są sporadyczne opady deszczu. Idealny okres na spokojną wizytę, ponieważ miasto jest mniej zatłoczone. Chociaż aktywności na plaży mogą być ograniczone, to świetny czas na zwiedzanie medyny.

Co zobaczyć w Asilah?

Kamienne umocnienia wokół medyny zostały zbudowane przez Portugalczyków w XV wieku. Wewnątrz murów znajdują się spokojne, kręte alejki z białymi domami z zielonymi lub niebieskimi akcentami.

Bab al-Kasaba, główna brama, prowadzi do wieży Alqamra i placu. Nieco dalej znajduje się synagoga Kahal, zbudowana w 1824 roku. Na przestrzeni lat uległa niestety sporym zniszczeniom. Od stycznia 2022 roku synagoga przechodzi remont i rekonstrukcję w ramach inicjatywy i przy wsparciu finansowym społeczności żydowskiej Tangeru. W październiku 2023 była już ponownie otwarta dla zwiedzających.

W medynie znajdziesz mnóstwo pracowni artystycznych i małych galerii sztuki, możesz więc zgubić w tych wąskich uliczkach na dobre kilka godzin.

Południowo-zachodni bastion jest lubianą lokalizacją na zachód słońca, ze względu na widoki na ocean. Spójrz na wieżę Saint Francisco Tower, a następnie kontynuuj spacer wzdłuż nadmorskiej promenady do Krikia. Czasami fale uderzają o mury tak mocno, że woda rozpryskuje się na chodnik i można porządnie zmoknąć!

Mocno zniszczony portugalski herb królewski znajduje się na szczycie Bab Houmar, południowego wejścia do medyny.

Poza murami medyny stoi kościół św. Bartłomieja, zbudowany w 1925 roku przez hiszpańskich franciszkanów w klasycznym stylu hiszpańsko-mauretańskim. Jest to jeden z niewielu kościołów w Maroku, w którym wolno dzwonić na niedzielną mszę.

Plaża Asilah rozciąga się na północ od miasta. To rozległa przestrzeń złotego piasku, ale sterty śmieci sprawiają, że jest to miejsce raczej odpychające.

Larache to miasto w północnym Maroku, znane z bogatej historii, kultury i malowniczego położenia nad Oceanem Atlantyckim. W architekturze widać wyraźne wpływy mauretańskie i hiszpańskie. Miasto założone w okresie islamskim, później stało się ważnym ośrodkiem portowym pod rządami hiszpańskimi, zanim powróciło pod zwierzchnictwo marokańskie.

Miasto jest szczególnie z piaszczystych plaż, rzeki Loukkos oraz stanowiska archeologicznego Lixus. Uważa się, że była tu jedna z najstarszych nieprzerwanie zamieszkanych osad w regionie i często jest kojarzona z mitami, w tym historią o pracach Herkulesa.

Medina (stare miasto) oferuje mieszankę tradycyjnego życia marokańskiego z wpływami hiszpańskiej epoki kolonialnej. Jej ulice są usiane bielonymi budynkami, kolorowymi targami i małymi kawiarniami. Tętniący życiem port i przemysł rybny odgrywają kluczową rolę w lokalnej gospodarce.

Jak tam dotrzeć?

Samolotem

Najbliższe lotniska międzynarodowe:

Lotnisko Tangier Ibn Battuta (TNG): Około 85 km na północ od Larache. Dalsza podróż możliwa autobusem lub pociągiem.

Lotnisko Rabat-Salé (RBA): Około 150 km na południe od Larache.

Pociągiem

Najbliższa stacja znajduje się w Ksar El-Kebir, około 30 km od miasta. Z Ksar El-Kebir można wziąć taksówkę lub lokalny transport, aby dotrzeć do Larache.

Sieć ONCF (Marokańska Kolej Narodowa) łączy duże miasta, takie jak Tanger, Rabat, Casablanca i Fez z Ksar El-Kebir.

Autobusem

Kilka firm autobusowych obsługuje trasy do Larache z większych miast w Maroku. CTM jest znana ze z komfortowych pojazdów i oferuje przejazdy z miast takich jak Tanger, Casablanca, Rabat i Fez.

Autobusy prywatne są tańsze, ale mogą być mniej punktualne lub wygodniejsze.

Grand Taxi

Taksówki współdzielone (Grand Taxis) są popularnym sposobem podróżowania między miastami w Maroku. Będziesz podróżowach z innymi pasażerami a taksówka odjedzie gdy uzbiera się komplet.

Samochodem

Do Larache można łatwo dojechać samochodem:

Z Tangeru: należy jechać autostradą A1 (około 1 godziny).

Z Rabatu lub Casablanki: autostradą A1 w kierunku północnym.

Z Fezu: drogą N4 i N1 przez Ksar El-Kebir.

Jak poruszać się po Larache?

Najpopularniejszymi sposobami poruszania się po mieście są małe taksówki i autobusy. Spacerowanie to również doskonały sposób na zwiedzanie miasta, szczególnie mediny i portu.

Gdzie się zatrzymać?

Wybrałem La Maison Haute ze względu na świetną lokalizację w medynie i dobry stosunek jakości do ceny. Nie zawiodłem się. Było tam wszystko, czego potrzebowałem na mój krótki, jednodniowy pobyt, a gospodarze byli przyjaźni, chociaż komunikacja po angielsku była ograniczona. W cenę wliczono dobre śniadanie.

Najlepszy czas na wizytę

Najlepszym okresem na wizytę w Larache, zapewniającym równowagę między przyjemną pogodą a mniejszą liczbą tłumów, jest wiosna lub jesień.

Wiosna (od marca do maja)

Temperatury są umiarkowane, wahają się od 18°C ​​do 25°C. Jest zielono dzięki zimowym deszczom. To idealny czas na zajęcia na świeżym powietrzu, takie jak zwiedzanie Lixus, spacery po medynie lub cieszenie się plażami. Jest mniej tłoczno niż latem.

Lato (od czerwca do sierpnia)

Gorąco i słonecznie, temperatury często sięgają 30°C do 35°C. Bryzy znad morza pomagają przetrwać upały. Najlepszy czas dla plażowiczów. Może być tłoczno.

Jesień (od września do listopada)

Podobnie jak wiosną, temperatury wahają się między 20°C a 27°C. Morze jest nadal wystarczająco ciepłe, by się w nim kąpać. Spokojniej niż latem, z mniejszą liczbą turystów.

Zima (od grudnia do lutego)

Znacznie chłodniej, z temperaturami pomiędzy 10°C a 18°C. Możliwe są sporadyczne opady deszczu. Aktywności na plaży mogą być ograniczone, ale to świetny czas na zwiedzanie atrakcji kulturalnych i historycznych.

Co zobaczyć w Larache?

Rozpocząłem zwiedzanie od Placu Wyzwolenia, znanego również jako Plac Hiszpański (Liberation Square / Spanish Square). Bardzo ruchliwe miejsce, gdzie lokalni mieszkańcy spotykają się ze znajomymi by odpocząć przy kawie lub herbacie. Ten okrągły plac został zbudowany przez Hiszpanów i znajduje się tuż obok historycznej mediny Larache. Otaczają go piękne budynki w stylu hiszpańsko-mauretańskim, z których większość to obecnie kawiarnie z tarasami. Palmy i fontanna czyni to miejsce idealnym do relaksu i obserwowania ludzi.

Podczas spaceru po placu nie sposób przegapić ogromnej bramy Bab al-Khemis, która jest wejściem do medyny. Przez ostatnie stulecie niewiele się tu zmieniło. Jest to głównie dzielnica mieszkalna, skupiona wokół rozległego zadaszonego targu, na którym sprzedawane są najróżniejsze produkty.

Fort Kebibat na północnym krańcu mediny to fort z XVI wieku, zbudowany przez Portugalczyków. Niestety, dziś leży w ruinie, otoczony mnóstwem śmieci i nie można go zwiedzać. Stamtąd dobrym pomysłem jest spacer wzdłuż promenady, a nawet wypicie szklanki tradycyjnej herbaty z miętą na tarasach, aby podziwiać panoramiczne widoki na rzekę Loukos i port.

W samym porcie nie ma wiele do zobaczenia, chyba że chcesz kupić świeżą rybę na molo. Możesz ją zanieść do przygotowanie w jednej z pobliskich restauracji.

Po drugiej stronie rzeki Loukos możesz znaleźć najlepszą plażę w mieście, znaną jako Peligrosa. Można do niej dotrzeć małymi łodziami z portu i promenady lub dojechać samochodem, mijając stanowisko archeologiczne Lixus.

Warto wspomnieć także o kościele Matki Boskiej z Pilar (Our Lady of the Pilar), który pochodzi z 1931 roku i znajduje się w pobliżu Placu Wyzwolenia (Liberation Square). Bardzo ładny z zewnątrz, ale niestety w dniu mojej wizyty był zamknięty dla zwiedzających. Obecnie jest centrum lokalnej społeczności, która organizuje wydarzenia kulturalne.

Od kościoła szybko dojdziemy do Zamku Bociana (Laqaliq Castle). Ma on kształt trójkąta równobocznego i pierwotnie w każdym rogu były imponujące bastiony, dopóki jeden z nich nie został zniszczony. Do XVI wieku chronił drogę prowadzącą do Fezu.

Niedaleko zauważysz Wieżę Żydowską. Według legendy, nieprawidłowa nazwa wynikała z plotki, że żydowski lekarz mieszkający w tej wieży leczył sułtana Alsaadiego podczas słynnej bitwy pod Wadi Almakhain w XVI wieku.

Po drugiej stronie drogi znajduje się duży cmentarz muzułmański.

Najlepsze zostawiłem na koniec i po skończeniu zwiedzania centrum miasta wziąłem taksówkę do Stanowiska Archeologicznego Lixus (Lixus Archeological Site). Byłem tam jedynym turystą, co dodatkowo wpłynęło na odbiór tego miejsca. Szczególnie podobała mi się część ruin położona na szczycie wzgórza z rozległymi widokami na okolicę.

Lixus zostało założone przez Fenicjan około VII lub VIII wieku p.n.e. Jego położenie w pobliżu rzeki Loukkos uczyniło je ważnym ośrodkiem handlu i działalności morskiej. Żyzna ziemia i dostęp do wody pomogły mu rozwijać się również jako centrum rolnictwa. Po Fenicjanach kontrolę nad Lixus przejęli Kartagińczycy, kontynuując jego rozwój jako kluczowej części ich sieci handlowej. W 146 r. p.n.e., po upadku Kartaginy, Lixus znalazł się pod kontrolą Rzymu, stając się częścią prowincji Mauretania Tingitana.

Lixus jest kojarzony z mitologią grecką, szczególnie z pracami Herkulesa. Według legendy, to właśnie tutaj Herkules ukończył swoją jedenastą pracę, zdobywając Złote Jabłka Hesperyd, które zapewniały nieśmiertelność. Mówiono, że Hesperydy mieszkały w bujnym ogrodzie w pobliżu Lixus, strzeżonym przez smoka Ladona.

W epoce rzymskiej Lixus osiągnął szczyt rozwoju. Były tu amfiteatry, świątynie, łaźnie i obszary mieszkalne. Rzymianie zbudowali fabryki soli i zakłady solenia ryb, aby produkować garum, czyli ceniony sfermentowany sos rybny eksportowany do całego imperium. Lixus służył jako pomost między światem śródziemnomorskim w Europie a Afryką.

Po upadku Cesarstwa Rzymskiego Lixus zaczął podupadać. Rozwój innych centrów handlowych i zmiany polityczne przyczyniły się do jego stopniowego opuszczania. W okresie islamskim został w dużej mierze porzucony, a pozostała populacja przeniosła się do pobliskiego Larache.

Erg Chigaga to jedne z największych i najbardziej imponujących wydm na Saharze, położone w południowo-wschodniej części Maroka, w pobliżu granicy z Algierią. Ich wysokość sięga nawet 300 metrów a rozciągają się na ponad 40 kilometrów, tworząc zapierający dech w piersiach krajobraz.

W przeciwieństwie do bardziej popularnych wydm Erg Chebbi w pobliżu Merzougi, są miejscem bardziej dzikim i mniej rozwiniętym pod kątem turystyki. Dzięki temu, doświadczyć tu można bardziej autentycznych wrażeń z podróży po pustyni. Turyści mogą poznać tradycyjną kulturę Berberów, przenocować w obozowiskach i skorzystać z takich atrakcji jak sandboarding, jazda na wielbłądach i obserwacja gwiazd.

Jak tam dotrzeć?

Aby dotrzeć do Erg Chigaga, trzeba przejechać blisko dwie godziny przez pustynię pojazdem z napędem na cztery koła lub wybrać się na kilkudniowy trekking na wielbłądach, rozpoczynając w miastach takich jak M’Hamid lub Zagora.

Z Marrakeszu

Regularne autobusy firm CTM lub Supratours kursują do Zagory. Podróż zajmuje około 7–9 godzin, przejeżdżając przez malownicze góry Atlasu Wysokiego oraz dolinę Draa.

Z Ouarzazate

Około 4–5 godzin jazdy do Zagory.

Kontynuuj do M’Hamid

M’Hamid, mała pustynna miejscowość, znajduje się około 1,5 godziny na południe od Zagory. Dostępne są regularne autobusy i współdzielone taksówki (grand taxi). Wiele zorganizowanych wycieczek wyrusza z Ouarzazate lub Marrakeszu i obejmuje transport do M’Hamid.

Off-Road do Erg Chigaga

Z M’Hamid podróż do Erg Chigaga wymaga przebycia 60 kilometrów pustynnego terenu pojazdem 4×4 lub na wielbłądach. Podróż jeepem trwa około 1,5 – 2 godziny.

Trekking na wielbłądach

Wolniejszą, ale bardziej tradycyjną opcją jest podróż na wielbłądzie, która może zająć 2–3 dni, w zależności od punktu początkowego.

Gdzie się zatrzymać?

Zakwaterowanie zazwyczaj idzie w pakiecie z transportem 4X4 i jedzeniem. Jakość obozu może być różna, od tradycyjnych namiotów berberyjskie po te bardziej luksusowe. W M’Hamid i najbliższej okolicy jest też wiele hoteli i obozów na pustyni, jeśli musisz spędzić tu noc przed wyruszeniem na wydmy Erg Chigaga.

Podróżujący prywatnymi pojazdami nie będą mieli żadnych problemów z samodzielnym kempingiem lub przenocowaniem w wybranym obozie.

Najlepszy czas na wizytę

Wiosna (od marca do maja): temperatury są komfortowe i zazwyczaj wahają się od 20°C do 30°C w ciągu dnia. Wieczorami jest znacznie chłodniej. To piękny czas do podziwiania pustynnych krajobrazów, ponieważ piasek i niebo wyraziście ze sobą kontrastują, a sporadyczne deszcze sprzyjają pojawianiu się roślinności. Jest to okres popularny wśród turystów, szczególnie kwiecień, dlatego zaleca się wcześniejszą rezerwację zakwaterowania oraz wycieczek po pustyni.

Jesień (od września do listopada): podobnie jak wiosną, temperatury są łagodne, z dziennymi wahaniami od około 25°C do 30°C i chłodniejszymi wieczorami. Październik jest szczególnie przyjemny. Bezchmurne niebo i piękne zachody słońca sprawiają, że jest dobra pora dla fotografów i tych. Turystów jest sporo, ale mniej niż wiosną. Nadal warto robić rezerwacje z wyprzedzeniem, szczególnie w październiku.

Zima (od grudnia do lutego): dni są chłodniejsze, z temperaturami od 15°C do 20°C, a noce mogą być bardzo zimne, z temperaturą spadającą blisko 0°C. Niebo często jest bezchmurne, idealne do nocnej obserwacji gwiazd. Jeśli nie przeszkadzają Ci niskie temperatury nocą, zima może być magicznym czasem na doświadczenie pustyni w spokojniejszym wydaniu. Turystów jest mniej, chociaż w okresie świątecznym pod koniec grudnia może być tłoczno.

Lato (czerwiec-sierpień): dzienne temperatury gwałtownie rosną, często osiągając 40°C-50°C, co utrudnia aktywności na świeżym powietrzu. Większość wycieczek odbywa się wcześnie rano lub późnym popołudniem, aby uniknąć upału, a wiele obozowisk na pustyni jest zamykanych lub działa z ograniczonymi usługami. Turystów jest mniej.

Wycieczka z noclegiem

Zorganizowałem moją wycieczkę do Erg Chigaga spontanicznie, jeden dzień przed przyjazdem do M’Hamid. Po skontaktowaniu się z kilkoma obozami, najlepszą ofertę przedstawił Hamza Laghfiri. Ceny nie są zbyt zachęcające dla podróżujących solo, więc zawsze lepiej dołączyć do grupy i podzielić się kosztami transportu jeepem. Wydmy położone są całkiem daleko od M’Hamid, więc kierowca również będzie nocował w oboziwe. Biorąc pod uwagę, że wyżywienie i zakwaterowanie są wliczone w cenę, cena wydaje się uzasadniona.

Po negocjacjach zgodziłem się zapłacić 120 EUR za wycieczkę z jednym noclegiem w obozie. Była to najlepsza cena, jaką mogłem uzyskać, ponieważ inni operatorzy chcieli od 150 EUR do nawet 220 EUR.

Oto dane kontaktowe Hamzy:

hamza.laghfiri@gmail.com

+00 212 (0) 676 380 671 / + 00 212 (0) 656 950 249

Wyjazd zaplanowany był na 14:00, więc rano miałem jeszcze sporo czasu. Po wymeldowaniu się z mojego zakwaterowania w M’Hamid, odbyłem krótki spacer po mieście i kupiłem chustę na głowę w stylu berberyjskim. Nie okazała się ona jednak zbyt praktyczna podczas chodzenia po wydmach, ponieważ pociłem się jak świnia z powodu syntetycznego materiału, z którego była zrobiona.

Gdy tylko wysłałem wiadomość do Hamzy, że jestem gotowy, pojawił się przed miejscem spotkania dosłownie w ciągu 30 sekund. Chyba naprawdę nie chciał, abym miał kontakt z innymi kierowcami kręcącymi się po ulicach, ponieważ potencjalnie mógłby stracić klienta. Przedstawił mnie kierowcy, który nie mówił zbyt dobrze po angielsku, ale wydawał się być miłym facetem. Jego styl jazdy był bardzo ostrożny, co bardzo doceniłem, zwłaszcza po moich poprzednich doświadczeniach z taksówkarzami w Maroku. Mogliśmy zatrzymać się na zdjęcia, kiedy tylko chciałem, a dodatkowo pokazał mi również studnię zbudowaną obok obozu nomadów. Podróżowaliśmy Toyotą Land Cruiser, a jedynym minusem było to, że po stronie pasażera nie dało się otworzyć okna.

Widoki i rodzaje pustyni zmieniały się zaskakująco szybko. Najpierw krajobraz był piaszczysty z okazjonalną roślinnością, potem zastąpiły go kamieniste i duże otwarte przestrzenie, a na końcu zobaczyliśmy ogromne wydmy. Minęliśmy podróżników w dość starych samochodach, pokonujących trasę przez Mauretanię do Senegalu, czyli zgodnie z klasycznym rajdem Dakar. Marzenie!

Gdy dotarliśmy do obozu, przywitano mnie herbatą i przekąskami. O tej porze dnia byłem tam jedynym gościem, ale powiedzieli, że spodziewają się kolejnych 9-10 osób. Obóz był znacznie większy niż ten, w którym nocowałem w pobliżu miejscowości Merzouga i były tam nawet łazienki z prysznicami. Bardzo mnie zaskoczyło, że transportowano autami wodę w ogromnych pojemnikach na tak dużą odległość.

Dostałem prywatny pokój z dwoma pojedynczymi łóżkami i dywanami na podłodze. Bardzo przytulny i klimatyczny! Właściwie to nie był namiot, tylko jakaś inna lekka konstrukcja.

Po herbacie wyruszyłem na coś, co miało być krótkim spacerem na wydmy, a okazało się trekkingiem aż do zachodu słońca. Wspiąłem się na najwyższą wydmę, skąd widoki były po prostu niesamowite. Czułem, że pustynia należy do mnie. Absolutnie żadnych innych ludzi w pobliżu. Było gorąco i cicho, a spokój zakłócały tylko muchy. Dostrzegłem mały obóz u podnóża wydmy, który wyglądał raczej jak te dla nomadów, a nie turystów. Niesamowite, że ludzie tak żyją. Zawsze jestem pod wrażeniem tego, jak różne mogą być ludzkie życia i historie, w zależności od miejsca urodzenia i kultury tam panującej. Nie są one trochę, lecz diametralnie inne.

Potem podjąłem głupią decyzję, żeby zejść i wrócić do obozu. Kiedy byłem w drodze, zauważyłem mnóstwo innych turystów, którzy prawdopodobnie dopiero co przybyli i zmierzali w to samo miejsce, w którym byłem kilka minut temu. To było całkiem logiczne, ponieważ zbliżał się zachód słońca, a szczyt najwyższej wydmy brzmi jak dobre miejsce na jego obserwację, prawda? Zamiast iść dalej do obozu, zawróciłem i wspiąłem się na tę cholerną wydmę ponownie! Zachód słońca był rzeczywiście tego warty!

Szybko robiło się ciemno, więc spieszyłem się, żeby przynajmniej zobaczyć mój obóz w oddali i upewnić się, że wracam we właściwym kierunku. Kiedy wszedłem do pokoju, od razu wypiłem litr wody, bo nie miałem ze sobą ani kropli przez ostatnie kilka godzin (miał to być szybki spacer na wydmy)! Nigdy nie lekceważ pustyni!

Tuż przed kolacją personel pracujący w obozie zapalił mnóstwo świec, więc atmosfera była wyjątkowa. Jedzenie było dość standardowe dla Maroka – zupa z soczewicy i tajine z kurczaka. Po kolacji razem z innymi goścmi usiedliśmy przy ognisku i nadszedł czas na śpiewanie i grę na tradycyjnych instrumentach.

Spałem doskonale i zacząłem dzień od wschodu słońca na wydmie. Ku mojemu zaskoczeniu inni goście słodko spali i byłem tam zupełnie sam. Widoki było niezłe, ale nie tak imponujące jak przy zachodzie słońca poprzedniego dnia. Następnie, zjadłem śniadanie i nadszedł czas, aby wrócić do M’Hamid!

Pojechaliśmy tą samą drogą i kiedy dotarliśmy do miasta, Hamza już na nas czekał. Uścisnęliśmy sobie dłonie i pożegnaliśmy się. Bardzo miły facet, a podróż była zorganizowana dokładnie tak, jak ustaliliśmy, dlatego gorąco polecam jego usługi!

Merzouga to mała wioska na skraju Sahary w południowo-wschodnim Maroku, znana z imponujących wydm Erg Chebbi. Mogą one osiągać wysokość do 150 metrów i rozciągać się na obszarze około 28 kilometrów, tworząc surrealistyczny i wręcz nieziemski krajobraz! Sama wioska jest skromna a jej mieszkańcy mówią mieszanką tamazight, arabskiego i francuskiego.

Popularne są przejżdżki przez wydmy na wielbłądach o wschodzie lub zachodzie słońca i obserwowanie nieustannie zmieniających się odcieni piasku. Wielu decyduje się na nocleg w obozowiskach na pustyni pod gwiazdami, gdzie serwowane są tradycyjne berberyjskie posiłki, takie jak tagine, często z ogniskiem i muzyką na żywo.

Ekosystem wokół Merzougi, pomimo suchego klimatu, jest zaskakująco bogaty. W pewnych porach roku, zwłaszcza po deszczu, migrujące ptaki, takie jak flamingi, odwiedzają sezonowe słone jezioro Dayet Srji. Flora i fauna pustyni wykazują zdolność adaptacji do przetrwania w jednym z najtrudniejszych klimatów na Ziemi. W pobliżu znajdziesz stanowiska geologiczne, a także stare kasby i ksary (ufortyfikowane wioski), które przypominają o szlakach handlowych, które kiedyś przebiegały przez ten obszar.

Jak tam dotrzeć?

Dotarcie do Merzougi może być przygodą samą w sobie, ponieważ znajduje się w odległej części Maroka, w pobliżu granicy z Algierią.

Samochodem

Z Marrakeszu

Podróż trwa około 9–10 godzin (560 km) a trasa przebiega przez Góry Atlasu Wysokiego, Przełęcz Tizi n’Tichka, Warzazat i Dolinę Draa. Wielu turystów dzieli podróż na dwa dni, często zatrzymując się na noc w miejscach takich jak Ait Benhaddou lub Wąwóz Dades.

Z Fezu

Podróż trwa około 7–8 godzin (470 km). Przejedziesz przez malownicze miasta, takie jak Ifrane, Midelt i Erfoud.

Autobusem

Supratours obsługuje bezpośredni, nocny autobus z Marrakeszu i Fezu do Merzougi. Podróż z Marrakeszu trwa około 12 godzin, a z Fezu około 10 godzin. Autobus przyjeżdża do Merzougi wcześnie rano, co pozwala rozpocząć wycieczki po pustyni tego samego dnia. Autobusy są wygodne i klimatyzowane, chociaż podróż jest długa. Zaleca się wcześniejszą rezerwację biletów, szczególnie w szczycie sezonu turystycznego.

Samolotem

Merzouga nie ma lotniska, a najbliższe znajdują się w Errachidii i Ouarzazate. Royal Air Maroc obsługuje rzadkie loty z Casablanki do Errachidii. Z Errachidii do Merzougi można dojechać taksówką w dwie godziny. Inną opcją jest lotnisko Ouarzazate (OZZ), ale jest ono położone dalej (około 5–6 godzin jazdy samochodem).

Prywatnym transferem lub z zorganizowaną wycieczką

Wiele biur podróży oferuje kilkudniowe wycieczki, które obejmują transport do i z Merzougi, zazwyczaj ruszając z Marrakeszu lub Fezu. Często obejmują one przystanki w malowniczych i bogatych kulturowo miejscach, takich jak Ait Benhaddou, wąwóz Todra i Dolina Róż. Będziesz podróżować samochodem 4×4 lub minivanem z przewodnikiem. Wycieczki grupowe są bardziej przyjazne dla budżetu i obejmują podobne przystanki, ale są być mniej elastyczne.

Gdzie się zatrzymać?

Zatrzymałem się w Auberge Kasbah Des Dunes, co było świetnym wyborem. Pokój był bardzo klimatyczny, a do tego pyszne śniadanie było wliczone w cenę. Spory parking. Właściciel pomógł mi również zorganizować wycieczkę z noclegiem na wydmach Erg Chebbi.

Najlepszy czas na wizytę

Wiosna (od marca do maja): temperatury są wysokie, ale komfortowe. Zazwyczaj wahają się od 20°C do 30°C w ciągu dnia a wieczory są znacznie chłodniejsze. To piękny czas na fotografowanie pustynni, ponieważ kolory nieba i piasku są wyraziste. Wiosna jest popularna wśród turystów, szczególnie kwiecień, dlatego zaleca się wcześniejszą rezerwację zakwaterowania lub wycieczek po pustyni.

Jesień (od września do listopada): podobnie jak wiosną, temperatury są przyjemne, z dziennymi wahaniami od około 25°C do 30°C i chłodniejszymi wieczorami. Październik zdaje się być najlepszym miesiącem. Czyste niebo i piękne zachody słońca. Sporo turystów więc również w tym okresie warto robić rezerwacje z wyprzedzeniem.

Zima (od grudnia do lutego): w ciągu dnia od 15°C do 20°C, ale noce mogą być zimne, z temperaturą spadającą blisko zera. Niebo zazwyczaj jest bezchmurne i idealne do obserwacji gwiazd. Nie ma wielu turystów choć w okresie świątecznym, czyli pod koniec grudnia, warto robić rezerwacje.

Lato (czerwiec-sierpień): dzienne temperatury gwałtownie rosną, często osiągając 40°C – 50°C, co utrudnia aktywności na świeżym powietrzu. Większość wycieczek odbywa się wcześnie rano lub późnym popołudniem, aby uniknąć południowego upału, a wiele obozowisk na pustyni jest zamykanych lub działa w ograniczonym zakresie. Znacznie mniej turystów.

Erg Chebbi

Najsłynniejsze wydmy w Maroku rozciągają się na około 28 kilometrów długości i 5–7 kilometrów szerokości, tworząc ogromne morze czerwono-pomarańczowego piasku. Erg Chebbi jest często nazywany „bramą” Maroka do Sahary, ze względu na dostępność oraz bogatą ofertę skierowaną do turystów: przejażdżki na wielbłądach, quadami lub pojazdami 4X4, sandboarding lub biwakowanie pod gwiazdami.

Do Erg Chebbi udało mi się dotrzeć trzykrotnie: dwa razy samodzielnie i raz z przewodnikiem na noclego do obozu na pustyni. Po raz pierwszy, zaparkowałem auto w pobliżu Muzeum Narodowego Aut 4X4 i stamtąd kontynuowałem pieszo na wydmy. Za drugim razem, ruszyłem pieszo wprost z Auberge Kasbah Des Dunes, gdzie zatrzymałem się na nocleg. Wspinaczka na najwyższą wydmę była ogromną frajdą! Nie było to łatwe zadanie, ponieważ moje stopy zapadały się w piasku, ale widoki ze szczytu były imponujące! W pobliżu słyszałem ryk silników quadów, ponieważ wydmy są również placem zabaw dla tego typu aktywności. Niestety, psuje to klimat.

Silne wiatry często wzbijają piasek w powietrze, dlatego dobrze jest mieć jakąś osłonę twarzy.

Nocleg w obozie na pustyni

Trekking na wielbłądach to jeden z najpopularniejszych sposobów przemieszczania się po Erg Chebbi. Wielu odwiedzających wybiera się na przejażdżkę w czasie wschodu lub zachodu słońca, aby uchwycić zmieniające się kolory piasku. Popularne są również noclegi w tradycyjnych obozach, z zakwaterowaniem od podstawowych namiotów po te bardziej luksusowe. Zorganizowałem swoją wycieczkę przez hotel tuż po przyjeździe do Merzougi i Tobie radzę zrobić to samo, ponieważ rezerwując przez internet lub u agenta w Marrakeszu, prawdopodobnie przepłacisz.

Start wycieczki był zaplanowany na 16:00, ale trochę się opóźnił, ponieważ czekaliśmy na 3 kolejne osoby, które miały dołączyć, ale wyglądało na to, że nadal są w drodze. W końcu wyruszyłem sam z przewodnikiem. Przejażdżka na wielbłądzie była zaskakująco długa i bardzo przyjemna, chociaż jak zawsze bolał mnie tyłek, a ogólnie to nigdy nie czuję się dobrze, jadąc na jakimkolwiek zwierzęciu. Mam wyrzuty sumienia 🙂

Zrobiliśmy krótki postój, aby podziwiać zachód słońca, a następnie ruszyliśmy dalej do obozu. Był on bardzo mało: 3 namioty dla gości, jeden na kuchnię i jeden na jadalnię.

Byłem pewien, że będę jedynym gościem, co byłoby dość nudnym i lekko przygnębiającym doświadczeniem, ale wkrótce mój przewodnik poinformował mnie, że trójka zagubionych gości jest jednak w drodze. Była to Amerykanka i dwóch facetów z Nowej Zelandii. Ciężko było zrozumieć ich akcent! Poza tym byli bardzo młodymi nastolatkami i niektóre z ich zachowań to potwierdzały.

Po kolacji poszliśmy się przejść trochę głębiej w pustynię, żeby pojeździć na desce sandboardingowej i poszukać pustynnego lisa. Niestety, nikt z nas nie miał odpowiednio mocnej latarki, więc mogliśmy zobaczyć jedynie cienie poruszających się lisów. Sandboarding był fajny, ale w całkowitej ciemności nie widziałem nawet, dokąd zjeżdżam, a wspinanie się z powrotem na wydmę było bardzo męczące i po kilku razach miałeś dość 🙂 Moja rada: zabierz mocną czołówkę! Dla mnie, siedzenie na pustyni i patrzenie w niebo pełne gwiazd było zdecydowanym hitem tej wycieczki. Czułem, jakbym był w połowie drogi między kosmosem a Ziemią. Widzieliśmy nawet spadające gwiazdy!

Rano wstaliśmy się na wschód słońca. Było dość zimno, więc założyłem wszystkie ciuchy jakie miałem. Krótko po tym, wróciliśmy na wielbłądach do wioski. Zjadłem śniadanie w kwaterze, a potem wziąłem prysznic. Bardzo miło ze strony gospodarza, że dali mi tę możliwość nawet grubo po godzinie wymeldowania. Piasek miałem absolutnie wszędzie.

Muzeum Narodowe Samochodów 4×4

Według opinii z Google Maps, muzeum prezentuje zabytkowe auta 4×4 z różnych epok, wszystkie w doskonałym stanie. Wstęp jest bezpłatny, ale mile widziana jest mała darowizna. Niestety, w czasie mojego pobytu w okolicy muzeum było zamknięte, mimo że godziny otwarcia wskazywały, że powinno być otwarte.

Ouzina

Mała wioska około 60 kilometrów na południe od Merzougi. Miejscowi ludzie wciąż żyją w sposób podkreślający ich głęboką więź z pustynią, często w domach z gliny, pielęgnując tradycyjne praktyki, w tym rzemiosło i rolnictwo dostosowane do suchych warunków. Dociera tu znacznie mniej turystów niż do Merzougi, co jest korzystne dla podróżników poszukujących spokojniejszych doświadczeń.

Dotarcie do Ouziny jest nieco trudniejsze ze względu na odległe położenie. Turyści zazwyczaj podróżują autem 4×4, ruszając z Merzougi lub Rissani. Wiele zorganizowanych wycieczek ma w programie Ouzinę.

Pojechałem drogą N13 z Merzougi na południe, aby sprawdzić, jak daleko mogę dojechać moim wypożyczonym Renault Clio. Krajobraz się zmienił, a pustynia była bardziej kamienista, bez wysokich wydm. Wkrótce rozpoczęły się roboty drogowe, a nawierzchnia zmieniła się w połączenie piasku i małych kamieni, więc postanowiłem zawrócić. Jeśli masz samochód terenowy, możesz dojechać tą drogą aż do Zagory!

Stanowisko archeologiczne Sijilmassa i Rissani

Od XIV do XVIII wieku Sijilmassa była stolicą pustyni oraz ośrodkiem handlu złotem i niewolnikami w Sahelu.

Karawany wielbłądów opuszczały Sijilmassę i kierowały się do ​​odległych pustynnych kopalni soli w Taodeni i Tagahaza (współczesne Mali), a następnie do Nigru i Ghany, gdzie funt soli saharyjskiej sprzedawano za uncję afrykańskiego złota. W XII wieku sudańskie złoto oczyszczone w Sijilmassie dotarło do Europy i wybijano z niego monety.

Miasto upadło w XIV wieku z powodu wewnętrznego konfliktu. Alawicki sułtan Moulay Ismail odbudował je w XVIII wieku, ale ostatecznie zostało zniszczone przez koczowniczych wojowników z Aït Atta.

Dziś miasto nazywa się Rissani i nie tętni życiem tak jak kiedyś. Ksar z XVII wieku jest domem dla ułamka populacji, podczas gdy współczesne miasto składa się tylko z jednej ulicy i placu. Pozostało niewiele z ruin Sijilmassy, ​​ale możesz swobodnie spacerować i użyć wyobraźni, aby poczuć wielkość tego starożytnego miasta 🙂

Jeśli masz trochę więcej czasu, warto przejechać około 20-kilometrową pętlę drogą P7107 przez Ksar Guighlane, Ksar Tazegzout i Ksar Jdid El Ghorfa. Imponujące historyczne kasby, ale niestety, gdy tylko wysiądziesz z samochodu, otaczają cię „przewodnicy”, którzy nie rozumieją odmowy i nie są w stanie zostawić Cię w spokoju i pozwolić zwiedzać samodzielnie.

Gara Medouar

Struktura skalna pełniąca funkcję naturalnej twierdzy, położona 850 metrów nad poziomem morza. Chociaż formacja wygląda jak wulkan lub krater, jest to zerodowana skała sprzed milionów lat.

W XI wieku Gara Medouar przekształcono w zamek z garnizonem. Prawdopodobnie chronił on szlaki handlowe z południa, a także miasto Sijilmasa, które produkowało złote monety. W XVII wieku twierdza została opuszczona. Portugalscy jeńcy wojenni byli przetrzymywani w Gara Medouar przez cały XIX wiek. Więźniowie byli zmuszani do pracy w kamieniołomach i kopalniach w okolicy. Wielu z nich zmarło z powodu choroby lub zmęczenia.

Gara Medouar znajduje się 7 km na zachód od miasta Rissani. Szukaj zjazdu z drogi N12 i pokonaj ostatnie 3 km drogą żwirową. W optymalnych warunkach pogodowych dojazd samochodem z napędem na 2 koła nie stanowi problemu. Po prostu jedź ostrożnie!

Wąwóz Todra położony jest we wschodniej części Gór Atlasu Wysokiego w pobliżu miasta Tinghir. Słynie z wapiennych klifów, które wznoszą się pionowo na wysokość 400 metrów po obu stronach rzeki Todra. Kanion tworzy wąskie przejście, które jest szczególnie imponujące w najwęższym punkcie, gdzie ma zaledwie 10 metrów szerokości.

Wąwóz, ukształtowany został przez erozję rzeki Todra na przestrzeni tysięcy lat. Odcienie czerwonej, różowej i pomarańczowej skały, zmieniają się wraz z kątem padania światła w ciągu dnia. O wschodzie i zachodzie słońca, są one szczególnie fotogeniczne!

Wąwóz jest popularnym celem podróży zarówno dla zwykłych turystów, miłośników trekkingów jak i wspinaczy. Oprócz naturalnego piękna, jest to również teren bogaty kulturowo. Okoliczne wioski zamieszkują społeczności berberyjskie, gdzie wciąż można doświadczyć lokalnych tradycji oraz nieudawanej gościnności.

Do wąwozu łatwo dojechać z pobliskich miast, co czyni go obowiązkowym przystankiem dla zwiedzających Maroko. Najlepiej przyjechać wczęśnie rano lub popołudniu, aby uniknąć autokarów.

Jak tam dotrzeć?

Aby dotrzeć do wąwozu Todra, podróżni zazwyczaj przejeżdżają przez miasteczko Tinerhir.

Samochodem

Drogi dojazdowe do wąwozu Todra są utwardzone i dobrze utrzymane, chociaż niektóre odcinki mogą być kręte, szczególnie przez przełęcze górskie.

Z Marrakeszu

Podróż samochodem z Marrakeszu do wąwozu Todra zajmuje około 6–7 godzin. Kieruj się na wschód drogą N9, przekrocz malowniczą przełęcz Tizi n’Tichka, a następnie wjedź na trasę N10 w kierunku Ouarzazate i Tinghir.

Z Fezu

Podróż samochodem z Fes zajmuje około 8–9 godzin. Kieruj się na południe przez Środkowy Atlas, mijając Ifrane i Midelt, zanim dotrzesz do Errachidii, a następnie do Tinerhiru.

Z Merzougi

Jeśli najpierw odwiedzasz Saharę, możesz dojechać z Merzougi do wąwozu Todra w około 3–4 godziny. Kieruj się na zachód trasą N12, a następnie wjedź na N10 do Tinghiru.

Autobusem

Dworzec autobusowy w Tinghir jest położony w centrum, a taksówki zabiorą Cię dlaej do wąwozu.

Z Marrakeszu

CTM i Supratours to główne firmy autobusowe w Maroku. oferujące przewozy z Marrakeszu do Tinghiru. Podróż trwa około 8–9 godzin i zazwyczaj wymaga przesiadki w Ouarzazate.

Z Fezu

Bezpośrednie autobusy do Tinghiru są rzadkie, ale często można znaleźć trasy przez Errachidię lub Merzougę. Podróż może trwać ponad 10 godzin w zależności od trasy.

Z Merzougi

Z Merzougi do Tinghiru można dojechać autokarami Supratours lub lokalnymi autobusami. Podróż trwa około 4–5 godzin.

Taksówką

Po dotarciu do Tinghiru możesz łatwo znajeźć tzw. “grand taxi”, czyli „wielką taksówkę”, która zawiezie Cię bezpośrednio do wąwozu Todra. Odległość wynosi około 15 kilometrów, a podróż trwa 20–30 minut. Taksówki można współdzielić z innymi pasażerami lub wynająć prywatnie, w zależności od preferencji.

Z zorganizowaną wycieczką

Wielu podróżników decyduje się na wycieczki z przewodnikiem z dużych miast, które często obejmują transport, lokalnych przewodników i przystanki w innych ciekawych miejsach, takich jak Ouarzazate i Dolina Dades. Mogą być to zarówno jednodniowe jak i kilkudniowe trasy, które są wygodną opcją dla tych, którzy wolą zorganizowane podróże lub nie mają czasu na indywidualne planowanie.

Gdzie się zatrzymać?

Nie miałem żadnych rezerwacji, więc po prostu wszedłem i poprosiłem o pokój w Auberge Restaurant Tizgui. Dostałem go bez żadnych problemów (listopad). Bardzo dobra lokalizacja w pobliżu wąwozu i z pięknymi widokami z górnego tarasu. Śniadanie było wliczone w cenę.

Najlepszy czas na wizytę

Wiosna (od marca do maja): To jeden z najpopularniejszych okresów, ponieważ temperatury są wyższe (ale nie jest upalne) i jest bardziej zielono po okresie deszczów. Temperatury w ciągu dnia wynoszą zazwyczaj około 20–25°C, więc idealnie do zwiedzania.

Jesień (od września do listopada): Również przyjemne temperatury i mniej tłumów. Letni upał zwykle ustępuje we wrześniu, co sprawia, że ​​jest to świetny czas na wędrówki, wspinaczkę i podziwianie krajobrazów. Dzienne temperatury wahają się od 20 do 28°C.

Lato (czerwiec-sierpień): Może być niezwykle gorąco, a temperatury w ciągu dnia często przekraczają 35°C, szczególnie w lipcu i sierpniu. Podczas gdy poranki i późne popołudnia mogą być przyjemne, upał w południe może sprawić, że aktywności na świeżym powietrzu staną się niekomfortowe.

Zima (od grudnia do lutego): Zimy są tu zazwyczaj łagodne, z temperaturami w ciągu dnia wynoszącymi około 10–15°C. Noce jednak mogą być bardzo zimne, z temperaturami czasami spadającymi w pobliże zera, szczególnie w styczniu. Jeśli Ci to nie przeszkadza, jest to dobry okres i z pewnością nie będzie tłumów!

Niezależnie od pory roku, zawsze warto mieć ze sobą cieplejszą warstę ubrań. W końcu to góry!

Tinghir

Większość turystów po prostu przejeżdża przez Tinghir, ale warto zatrzymać się na godzinę lub dwie. Przejdź się w pobliżu historycznej Kasby, aby zobaczyć ładną panorame miasta z górami w tle. Poza tym, sam budynek to ruina i nie ma tam nic innego do zwiedzania. Spacerowanie jest bezpłatne więc nie daj się naciągnąć, jeśli ktoś twierdzi inaczej.

Innym wartym uwagi miejscem jest Meczet Ikalalne, piękny budynek o ciekawej historii i wyjątkowej architekturze. Pracujący tam Berber sam go odnawia i prowadzi prace konserwacyjne. Bardzo miła i entuzjastyczna osoba, która z pewnością oprowadzi Cię po okolicy za małą opłatą.

Droga R703 prowadząca w kierunku Wąwozu Todra przebiega obok Palmeraie de Tinghir, oszałamiającego zielonego raju wyrastającego z suchego krajobrazu południowego Maroka. Oaza jest utrzymywana przez tradycyjny system nawadniania zwany khattara, który ma swoje początki wiele wieków temu. Technika ta jest cudem tradycyjnej inżynierii, w której kanały doprowadzają wodę z odległych gór, prosto na pola uprawne.

Można podziwiać panoramę oazy z punktu widokowego przy drodze lub zjechać do którejś z wiosek i przyjrzeć się jej z bliska.

Wąwóz Todra

Wąwóz powstał dzięki rzekom Todra i Dades, które przez tysiące lat rzeźbiły masywne czerwone wapienne klify. Niektóre ze ścian wznoszą się na wysokość 400 metrów po obu stronach kanionu, a najwęższy punkt ma zaledwie 10 metrów szerokości. Najlepszy czas na wizytę to wczesny poranek lub późne popołudnie. W innych porach spodziewaj się wycieczek autobusowych zatrzymujących się tutaj w drodze do Merzougi.

Szlak

Popularna opcją na trekking jest szlak rozpoczynający się oraz kończący w wąwozie. Dystans wynosi 9 kilometrów, a przewyższenie ~610 metrów. Jego ukończenie powinno zająć około 3 – 4 godzin. Zacząłem od podejścia z parkingu w wąwozie Todra, a następnie zszedłem do wioski Ait Tizgui i wróciłem drogą z powrotem na parking, gdzie zostawiłem samochód. Widoki na góry zapierają dech w piersiach, a mniej więcej w połowie drogi natkniesz się na Berberów mieszkających w namiotach. Najprawdopodobniej zaoferują ci herbatę i trudno wyobrazić sobie lepsze miejsce, aby powoli się nią delektować.  

Szlak nie jest specjalnie oznaczony, ale dzięki mapie offline w aplikacji Mapy.cz nie miałem żadnych problemów z nawigacją i monitorowaniem swojej aktualnej pozycji.

Jedź dalej

Zdecydowanie opłaca się kontynuować jazdę R703 dalej w kierunku Tamtetoucht. Krajobraz jest nadal niesamowity, a wszystkie wycieczki autobusowe jadą inną drogą do Merzougi, więc ruch jest minimalny. Jeśli masz więcej czasu, polecam przejechać całą trasę aż do Er-Rich, a następnie skręcić w kierunku Merzougi, mijając po drodze Kanion Ziz. Nie pożałujesz, ponieważ widoki są wprost wspaniałe!

Dolina Róż, która jest częścią większej Doliny Dades, to malowniczy i żyzny obszar znany z uprawy specjalnego rodzaju róż – Rosa Damascena (róży damasceńskiej). Można je zauważyć szczególnie w pobliżu miejscowości Kelaat M’Gouna.

Róże przeznaczane są do wytwarzania różnych produktów, w tym wody różanej, olejków eterycznych i perfum. Ponadto, co roku w maju, w dolinie odbywa się Festiwal Róż, kiedy świętuje się koniec zbiorów. Doświadczyć można wtedy tradycyjnej muzyki, tańców, są parady a nawet koronacja „Miss Rose”. Wydarzenie przyciąga zarówno lokalnych mieszkańców, jak i turystów!

Róże uprawiane w dolinie są ważnym źródłem lokalnego dochodu. Woda różana i olejek różany są pożądane ze względu na ich zastosowanie w kosmetykach, perfumach i produktach kulinarnych. Małe spółdzielnie w Kelaat M’Gouna i okolicach wytwarzają i eksportują produkty za granicę.

Jak tam dotrzeć?

Z Marrakeszu lub Ouarzazate

Marrakesz położony jest około 285 km od Kalaat M’Gouna. Większość turystów łączy wizytę w Dolinie Róż z wycieczką do wąwozów Dadès oraz Todra lub na Saharę.

Ouarzazateleży bliżej Kalaat M’Gouna (około 95 km).

Samochodem

Wynajęcie samochodu to najbardziej elastyczny sposób podróżowania. Z Marrakeszu jedź drogą N9 w kierunku Ouarzazate, przejeżdżając przez malowniczą przełęcz Tizi n’Tichka w górach Atlas. Z Ouarzazate kontynuuj podróż drogą N10 w kierunku Kalaat M’Gouna i Boumalne Dadès . To około 285 kilometrów (5 godzin jazdy).

Autobusem

Z Marrakeszu lub Ouarzazate do Boumalne Dadès można dojechać autobusem. Podróż z Marrakeszu trwa około 7–8 godzin, a z Ouarzazate około 2–3 godzin. Popularni operatorzy to CTM lub Supratours.

Po przybyciu do Boumalne Dadès, zapytaj w miejscu zakwaterowania lub u agentów turystycznych na ulicy o dalsze możliwości zwiedzania w ramach jednodniowych wycieczek.

Najlepszy czas na wizytę

Najlepszy czas na odwiedzenie Doliny Róż to wiosna, od końca kwietnia do połowy maja. W tym okresie kwiaty są w pełnym rozkwicie, tworząc oszałamiający spektakl dla oczu i węchu. Najważniejszym wydarzeniem sezonu jest Festiwal Róż, zazwyczaj odbywający się w maju, któremu towarzyszą muzyka, tańce oraz wydarzenia kulturalne.

Co warto zobaczyć w Dolinie Róż?

Odwiedź sklep lub spółdzielnię

w okolicy jest mnóstwo sklepów i spółdzielni oferujących krótką wycieczkę z komantarzem, jak wytwarza się olejek. Znajdują się one przy głównej drodze, więc nie możesz ich przegapić. Ponoć do wyprodukowania 1 litra olejku różanego potrzeba 4 ton róż! Jeśli produkty Ci się podobają, może to być świetny pomysł na prezent dla Twoich przyjaciół i rodziny.

Spacer wśród róż

Krótki spacer przez zieloną oazę to dobry pomysł, aby zobaczyć rośliny z bliska. Nie ma żadnej konkretnej ścieżki, którą można podążać, po prostu improwizuj 🙂 Hdida lub Taberkhachte to dwie wioski, z łatwym dostępem do pól.

Ruiny Kasby

Ruiny dużej kasby znajdują się zaledwie 3 kilometry od zjazdu z drogi N10. Można do nich łatwo dotrzeć pieszo z głównej drogi.

Wąwóz Izelmaden

Kolejny piękny wąwóz w Maroku. Miejscowi lubiątu odpoczywać nad brzegiem strumienia.

Nieco dalej…

Wąwóz Amejgag

Spektakularna droga przez wąwóz czasami prowadzi na poziomie rzeki, a czasami jest wydrążona wyżej w skale. Przyciąga fanów off-roadu i można ją przejechać motocyklem lub samochodem 4X4.

Przejażdżka przez Tizi n’ Aït Hamad do Aït Bouguemez

Jeśli jesteś wystarczająco odważny, możesz przejechać przez najwyższą przełęcz górską w Maroku – Tizi n’ Aït Hamad – do Aït Bouguemez. Droga nie jest łatwa, ma wiele ostrych zakrętów, a na niektórych odcinkach nawierzchnia jest naprawdę zła. Jedź powoli i ostrożnie!

Odległość z Kalaat M’Gouna do Aït Bouguemez wynosi 122 km, ale na dojazd należy przeznaczyć co najmniej 4 godziny.

Więcej na temat Aït Bouguemez możesz przeczytać w oddzielnym wpisie TUTAJ.

Wąwóz Dades to imponujący cud natury położony w górach Atlasu Wysokiego w Maroku, wyrzeźbiony przez rzekę Dades na przestrzeni tysięcy lat. Leży między miastami Boumalne Dades i Agoudal. Większość turystów zwiedza od strony Boumalne Dades i raczej nie dociera dalej niż do M’semrir, ze względu na stan drogi.

Wąwóz Dades słynie z wysokich klifów, skał w odcieniach czerwieni i pomarańczu oraz niezwykłych formacji geologicznych, w tym popularnych Monkey Fingers w pobliżu wioski Tamellalt. Trasa samochodowa R704 na całym odcinku między Boumalne Dades a Agoudal jest niesamowicie malownicza i pełna zakrętów.

W Dolinie Dades znajduje się kilka małych wiosek berberyjskich, które pielęgnują tradycyjny styl życia. Architektura obejmuje starożytne kasby (ufortyfikowane domy) i ksary (ufortyfikowane wioski), zbudowane z mieszanki gliny i słomy, które doskonale wkomponowują się w krajobraz.

W pobliżu znajduje się również Wąwóz Todra. Wielu podróżników odwiedza oba miejsca podczas jednej podróży, często po drodze na Saharę (Merzouga) lub do wioski Aït Benhaddou, która wpisana jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Jak tam dotrzeć?

Z Marrakeszu lub Ourzazate

Z Marakeszu do Wąwozu Dades jest około 300 km. Większość turystów uwzględnia w planie podróży wycieczkę na Saharę.

Ouarzazate leży bliżej Wąwozu Dades – około 140 km.

Samochodem

Wynajęcie samochodu to najbardziej elastyczny sposób podróżowania. Z Marrakeszu jedź drogą N9 w kierunku Ouarzazate, przejeżdżając przez malowniczą przełęcz Tizi n’Tichka w górach Atlas. Z Ouarzazate kontynuuj podróż drogą N10 w kierunku Boumalne Dades.

Dojazd od strony Boumalne Dades czy Agoudal?

Większość turystów przyjeżdża od strony Boumalne Dades. W takim przypadku dobrej jakości asfaltowa droga jest mniej więcej do Bouljam, które jest oddalone od Boumalne Dades o około 70 kilometrów. Następnie zaczyna się droga szutrowa, która prowadzi w górę do Agoudal. Jest to przejechania w samodzie 2WD typu Renault Clio przy sprzyjających warunkach, ale może być dość stresująca. Drogą jest wąska i wyboista i pokonanie jej zajmuje sporo czasu. Musisz podjąć decyzję czy kontynuować, czy zawrócić i tą samą drogą kierować się do Boumalne Dades, a następnie skręcić w N10.

Jeśli chcesz pokonać całą trasę w wąwozie Dades, prawdopodobnie lepiej zacząć w Agoudal i jechać w kierunku Boumalne Dades. Ja zrobiłem dokładnie w ten sposób jadąc wypożyczonym Renault Clio i była to zdecydowanie najbardziej wyzywająca droga, jaką pokonałem w Maroku! Z drugiej strony widoki były wspaniałe, z imponującym wąwozem wijącym się jak wąż po lewej stronie. Jedź powoli!

Autobusem

Z Marrakeszu lub Ourzazate do Boumalne Dades można dojechać autobusem. Podróż z Marrakeszu trwa około 7–8 godzin, a z Ourzazate około 2–3 godziny. Popularni przewoźnicy to CTM lub Supratours.

Po przybyciu do Boumalne Dades, zapytaj w miejscu zakwaterowania lub u agentów turystycznych na ulicy o dalsze możliwości zwiedzania wąwozu i ofert jednodniowych wycieczek.

Ze zorganizowaną wycieczką

Wielu touroperatorów oferuje wycieczki z przewodnikiem do Wąwozu Dades z Marrakeszu lub Ourzazate, często jako część wielodniowych wycieczek, które obejmują Saharę (Marzouga), Aït Benhaddou i wąwóz Todra. Nie musisz się martwić o transport i logistykę, co czyni tę opcję wygodniejszą, ale mniej elastyczną jeśli chcesz zwiedzać we własnym tempie i zobaczyć jak najwięcej.  

Najlepszy czas na zwiedzanie

Zaplanuj swoją podróż wiosną lub jesienią, aby skorzystać z najlepszych warunków pogodowych. Podczas gdy zima jest zazwyczaj łagodna, noce i poranki mogą być naprawdę chłodne a temperatury czasami spadają blisko zera, szczególnie na większych wysokościach. Lato może być niezwykle gorące, choć temperatury są trochę łagodniejsze w górach.

Zawsze powinieneś mieć ze sobą cieplejsze warstwy ubrań, niezależnie od pory roku. W końcu to góry!

Gdzie się zatrzymać?

RIady lub prywatne kwatery położone są w wioskach lub wzdłuż drogi R704. Zatrzymałem się w Hotelu Babylon Dades i byłem w pełni zadowolony. Pokój był przytulny, a tajine na kolację był jednym z najlepszych, jakie jadłem w Maroku. Hotel znajduje się bardzo blisko innego pięknego wąwozu. Idealne miejsce na poranny spacer!

Bumalne Dades

Małe miasteczko położone przy wjeździe do wąwozu Dadès. Jest to popularny przystanek dla podróżnych eksplorujących Wysoki Atlas, a także tych, którzy zmierzają w kierunku Sahary. Jeśli podróżujesz autobusem, to jest to miejsce, do którego najprawdopodobniej dotrzesz. Przespaceruj się po miasteczku i zrób rozeznanie w ofertach biur podróży dotyczących wycieczek eksplorujących wąwozy Dades i Todra.

Wąwóz Sidi Boubker

Zaledwie 15 kilometrów od Boumalne Dades, znajduje się inny, nieco trudniej dostępny wąwóz – Sidi Boubker. Możesz zaparkować samochód w pobliżu Hotel Atlas Gorge Dades i zejść pieszo do jego początku. Podczas mojej wizyty w listopadzie w wąwozie było dużo wody, więc udało się zwiedzić go głębiej.

Monkey Fingers

Monkey Fingers to malowniczy szlak pieszy, szczególnie znany z unikalnych formacji skalnych przypominających palce dłoni małpy. Formacje te znajdują się w pobliżu wioski Tamellalt.

Wędrówka oferuje ekscytujące połączenie dramatycznych krajobrazów: skały, wąskie wąwozy, góry, koryto rzeki. Czyni ją to popularnym celem podróży dla miłośników przyrody. W pobliżu są również małe wioski berberyjskie i punkty widokowe tuż przy drodze, dla tych co mają mniej czasu.

Więcej na ten temat TUTAJ.

Mały bezimienny kanion w pobliżu hotelu Babylon Dades

Jeśli skręcisz w lewo od Hotel Babylon Dades, po kilku metrach zobaczysz ścieżkę po prawej stronie, przecinającą strumień. Zaprowadzi cię ona do pięknego wąskiego wąwozu. Eksploruj tak daleko, jak możesz! Ja zawróciłem po około 1,5 – 2 kilometrach, ponieważ było coraz więcej wody a wspinaczka po skałach stawała się coraz trudniejsza. Tak czy siak, był to świetny spacer!

Słynne zakręty i punkt widokowy

Seria ostrych, serpentynowych zakrętów, które wiją się po stromych ścianach kanionu to chyba najpopularniejszy widok z Wąwozu Dades. Aby podziwiać najlepszy widok, zatrzymaj się na herbatę w kawiarni i restauracji Timzzillite Chez Mohamed.

Wąski odcinek

Jedna z najbardziej malowniczych części wąwozu, z drogą po jednej stronie i strumieniem po drugiej, otoczona wysokimi skalnymi ścianami. Niewiarygodne!

Aweddim

Ruiny wieży strażniczej zbudowanej w okresie kolonii francuskiej.

Amouguer

Warto zjechać do wioski i przejść pieszo w kierunku dna wąwozu Dades. Do nawigacji użyj aplikacji Mapy.CZ.

Kefroun (grzbiet żółwia)

Spektakularny krajobraz i formacja skalna przypominająca skorupę żółwia. Zaparkuj na poboczu.

Między Bouljam i Agoudal

Droga łącząca te dwa miasta jest szutrowa i wyboista. Da się ją pokonać normalnym samochodem z napędem na 2 koła, ale zajmie to dużo czasu i trzeba zachować szczególną ostrożność. Widoki są niesamowite, a ruch jest minimalny. Krążą pogłoski, że wkrótce ten odcinek zostanie wyasfaltowany, więc dajcie znać w komentarzach, jeśli sytuacja się zmieniła!

Warte zboczenia z trasy

Dolina Róż

Malowniczy obszar znany z uprawy pachnących róż, szczególnie w okolicach miasta Kelaat M’Gouna. Jest to część większego regionu Draa-Tafilalet u podnóża gór Atlas, w pobliżu Boumalne Dades.

Dolina jest znana z uprawy specjalnego rodzaju róży, Rosa Damascena (róży damasceńskiej). Uprawia się ją w tym regionie od stuleci. Róże są zbierane w celu produkcji różnych produktów, w tym wody różanej, olejków eterycznych i perfum.

Sama dolina gwarantuje piękne widoki, z tarasowymi polami róż przeplatanymi sadami drzew owocowych, zwłaszcza migdałów i fig. Kontrast między bujną, zieloną roślinnością w dolinie a surowymi górami Wysokiego Atlasu wokół wygląda zachwycająco.

Monkey Fingers to malowniczy szlak przez region Kanionu Dades, znany z unikalnych formacji skalnych przypominających palce małpy. Formacje te znajdują się w pobliżu wioski Tamellalt w górach Atlasu Wysokiego.

Wędrówka oferuje ekscytujące połączenie dramatycznych krajobrazów: skały, wąskie wąwozy, góry, koryto rzeki. Czyni ją to popularnym celem podróży dla miłośników przyrody. W pobliżu są również małe wioski berberyjskie i punkty widokowe tuż przy drodze, dla tych co mają mniej czasu.

Jak tam dotrzeć?

Z Marrakeszu lub Ourzazate

Marrakesz oddalony jest o około 300 km od Doliny Dades. Większość podróżnych zatrzymuje sie tu w drodze na Saharę.

Ouarzazate leży bliżej Doliny Dadès (około 140 km). Wielu turystów odwiedza Ouarzazate ze względu na bliskość wąwozów Dadès i Todra oraz przemysł filmowy.

Samochodem

Wynajęcie samochodu to najbardziej elastyczny sposób podróżowania. Z Marrakeszu należy jechać drogą N9 w kierunku Ouarzazate, przejeżdżając przez malowniczą przełęcz Tizi n’Tichka w górach Atlas. Z Ouarzazate należy kontynuować podróż drogą N10 w kierunku Boumalne Dadès (miasta położonego najbliżej Monkey Fingers).

Z Boumalne Dadès należy przejechać kolejne 25 km w głąb wąwozu, aż dotrzesz do wioski Tamellalt , punktu początkowego szlaku Monkey Fingers.

Autobusem

Z Marrakeszu lub Ouarzazate do Boumalne Dadès można dojechać autobusem. Podróż z Marrakeszu trwa około 7–8 godzin, a z Ouarzazate około 2–3 godziny. Popularni przewoźnicy to CTM lub Supratours.

Po przybyciu do Boumalne Dadès możesz wynająć taksówkę lub zorganizować lokalny transport do Tamellalt.

Z wycieczką

Wiele biur podróży oferuje wycieczki z przewodnikiem do Doliny Dadès z Marrakeszu lub Ouarzazate, często jako część wielodniowych wycieczek obejmujących Saharę, Ait Benhaddou i wąwóz Todra. W cenie jest cały transport i logistyka, przez co jest to wygodna, ale oczywiście mniej elastyczna opcja, jeśli chcesz zwiedzać we własnym tempie. 

Najlepszy czas na wizytę

Zaplanuj swoją podróż wiosną lub jesienią, aby skorzystać z najlepszych warunków pogodowych. Podczas gdy zima jest zazwyczaj łagodna, temperatury mogą spaść nawet w pobliże 0C w nocy i nad ranem, szczególnie na większych wysokościach. Lato może być bardzo gorące, choć temperatury są tu łagodniejsze ze względu na położenie.

Zawsze powinieneś mieć cieplejsze warstwy ubrania, niezależnie od pory roku. W końcu to góry!

Gdzie się zatrzymać?

Jeśli zdecydujesz się spędzić noc w okolicy, nie będziesz miał problemów ze znalezieniem miejsca na nocleg. Dobrym wyborem może być Monkey Fingers House Fatima Mellal.

Jak długa jest wędrówka?

Długość pętli wynosi około 8 kilometrów, a na jej komfortowe przejście należy przeznaczyć co najmniej 3 godziny.

Czy potrzebujesz przewodnika?

Wynajęcie lokalnego przewodnika z pobliskiej wioski jest dobrym pomysłem, zwłaszcza jeśli tego typu aktywność jest czymś nowym. Przewodnik może również przydać się jeśli zdecydujesz się podążać górnym wariantem, który prowadzi na szczyt skał i wymaga użycia rąk do łatwej wspinaczki. Przewodnika możesz również zorganizować poprzez swój hotel.

Jeśli trekkingi nie są dla Ciebie nowością, nie ma potrzeby by korzystać z usług przewodnika. Wystarczy zaopatrzyć się w dobrą mapę offline, np. Mapy.CZ, aby w razie wątpliwości sprawdzić swoją pozycję GPS względem szlaku.

Szlak wokół Monkey Fingers

Zaparkowałem samochód przy drodze niedaleko Imzzoudar i przeszedłem przez wioskę Ait Arbi. Bardzo klimatyczne miejsce, ale wyglądało na opuszczone. Podążałem szlakiem przeciwnie do ruchu wskazówek zegara w kierunku skał.

Gdy dotrzesz do podnóża skał, trzeba będzie podjąć decyzję. Masz do wyboru 3 trasy. Pierwsza prowadzi wzdłuż podnóża, z interesującymi formacjami po prawej stronie. Druga biegnie środkiem wąwozu, a trzecia wspina się po skałach, w rezultacie czego można zobaczyć imponującą panoramę. Ostatecznie wszystkie trasy się łączą.

Wybrałem szlak, który prowadzi górą. Były odcinki, na których musiałem się zastanawiać, gdzie postawić stopę, ale jeśli jesteś w dobrej formie i nie przeszkadza ci używanie rąk do lekkiego podciągnięcia się, to dasz radę. Widoki z góry były po prostu niesamowite!

W pewnym momencie spotkałem grupę idącą w przeciwnym kierunku z przewodnikiem, który udzielił mi kilku wskazówek, jak najlepiej zejść, aby połączyć się ze ścieżką biegnącą u podnóża skał. Koleś pokonywał ten szlak w japonkach. Ludzie nigdy nie przestają mnie zadziwiać 🙂

Reszta trasy to była już bułką z masłem. Na skrzyżowaniu szlaków skręciłem w lewo, a potem znowu w lewo do pięknej doliny z wyschniętym korytem rzeki. Wkrótce wróciłem do samochodu. Bardzo zadowolony i usatysfakcjonowany, że zdecydowałem się na tę wędrówkę! Naprawdę warto.

Sidi Boubker

Jadą trochę dalej drogą w kierunku Boumalne Dades napotkać można kolejny kanion – Sidi Boubker. Możesz zaparkować samochód w pobliżu Hotel Atlas Gorge Dades i zejść pieszo w dół. Podczas mojej wizyty w listopadzie w wąwozie było dużo wody, więc nie mogłem przejść w głąb.