Erg Chigaga to jedne z największych i najbardziej imponujących wydm na Saharze, położone w południowo-wschodniej części Maroka, w pobliżu granicy z Algierią. Ich wysokość sięga nawet 300 metrów a rozciągają się na ponad 40 kilometrów, tworząc zapierający dech w piersiach krajobraz.

W przeciwieństwie do bardziej popularnych wydm Erg Chebbi w pobliżu Merzougi, są miejscem bardziej dzikim i mniej rozwiniętym pod kątem turystyki. Dzięki temu, doświadczyć tu można bardziej autentycznych wrażeń z podróży po pustyni. Turyści mogą poznać tradycyjną kulturę Berberów, przenocować w obozowiskach i skorzystać z takich atrakcji jak sandboarding, jazda na wielbłądach i obserwacja gwiazd.

Jak tam dotrzeć?

Aby dotrzeć do Erg Chigaga, trzeba przejechać blisko dwie godziny przez pustynię pojazdem z napędem na cztery koła lub wybrać się na kilkudniowy trekking na wielbłądach, rozpoczynając w miastach takich jak M’Hamid lub Zagora.

Z Marrakeszu

Regularne autobusy firm CTM lub Supratours kursują do Zagory. Podróż zajmuje około 7–9 godzin, przejeżdżając przez malownicze góry Atlasu Wysokiego oraz dolinę Draa.

Z Ouarzazate

Około 4–5 godzin jazdy do Zagory.

Kontynuuj do M’Hamid

M’Hamid, mała pustynna miejscowość, znajduje się około 1,5 godziny na południe od Zagory. Dostępne są regularne autobusy i współdzielone taksówki (grand taxi). Wiele zorganizowanych wycieczek wyrusza z Ouarzazate lub Marrakeszu i obejmuje transport do M’Hamid.

Off-Road do Erg Chigaga

Z M’Hamid podróż do Erg Chigaga wymaga przebycia 60 kilometrów pustynnego terenu pojazdem 4×4 lub na wielbłądach. Podróż jeepem trwa około 1,5 – 2 godziny.

Trekking na wielbłądach

Wolniejszą, ale bardziej tradycyjną opcją jest podróż na wielbłądzie, która może zająć 2–3 dni, w zależności od punktu początkowego.

Gdzie się zatrzymać?

Zakwaterowanie zazwyczaj idzie w pakiecie z transportem 4X4 i jedzeniem. Jakość obozu może być różna, od tradycyjnych namiotów berberyjskie po te bardziej luksusowe. W M’Hamid i najbliższej okolicy jest też wiele hoteli i obozów na pustyni, jeśli musisz spędzić tu noc przed wyruszeniem na wydmy Erg Chigaga.

Podróżujący prywatnymi pojazdami nie będą mieli żadnych problemów z samodzielnym kempingiem lub przenocowaniem w wybranym obozie.

Najlepszy czas na wizytę

Wiosna (od marca do maja): temperatury są komfortowe i zazwyczaj wahają się od 20°C do 30°C w ciągu dnia. Wieczorami jest znacznie chłodniej. To piękny czas do podziwiania pustynnych krajobrazów, ponieważ piasek i niebo wyraziście ze sobą kontrastują, a sporadyczne deszcze sprzyjają pojawianiu się roślinności. Jest to okres popularny wśród turystów, szczególnie kwiecień, dlatego zaleca się wcześniejszą rezerwację zakwaterowania oraz wycieczek po pustyni.

Jesień (od września do listopada): podobnie jak wiosną, temperatury są łagodne, z dziennymi wahaniami od około 25°C do 30°C i chłodniejszymi wieczorami. Październik jest szczególnie przyjemny. Bezchmurne niebo i piękne zachody słońca sprawiają, że jest dobra pora dla fotografów i tych. Turystów jest sporo, ale mniej niż wiosną. Nadal warto robić rezerwacje z wyprzedzeniem, szczególnie w październiku.

Zima (od grudnia do lutego): dni są chłodniejsze, z temperaturami od 15°C do 20°C, a noce mogą być bardzo zimne, z temperaturą spadającą blisko 0°C. Niebo często jest bezchmurne, idealne do nocnej obserwacji gwiazd. Jeśli nie przeszkadzają Ci niskie temperatury nocą, zima może być magicznym czasem na doświadczenie pustyni w spokojniejszym wydaniu. Turystów jest mniej, chociaż w okresie świątecznym pod koniec grudnia może być tłoczno.

Lato (czerwiec-sierpień): dzienne temperatury gwałtownie rosną, często osiągając 40°C-50°C, co utrudnia aktywności na świeżym powietrzu. Większość wycieczek odbywa się wcześnie rano lub późnym popołudniem, aby uniknąć upału, a wiele obozowisk na pustyni jest zamykanych lub działa z ograniczonymi usługami. Turystów jest mniej.

Wycieczka z noclegiem

Zorganizowałem moją wycieczkę do Erg Chigaga spontanicznie, jeden dzień przed przyjazdem do M’Hamid. Po skontaktowaniu się z kilkoma obozami, najlepszą ofertę przedstawił Hamza Laghfiri. Ceny nie są zbyt zachęcające dla podróżujących solo, więc zawsze lepiej dołączyć do grupy i podzielić się kosztami transportu jeepem. Wydmy położone są całkiem daleko od M’Hamid, więc kierowca również będzie nocował w oboziwe. Biorąc pod uwagę, że wyżywienie i zakwaterowanie są wliczone w cenę, cena wydaje się uzasadniona.

Po negocjacjach zgodziłem się zapłacić 120 EUR za wycieczkę z jednym noclegiem w obozie. Była to najlepsza cena, jaką mogłem uzyskać, ponieważ inni operatorzy chcieli od 150 EUR do nawet 220 EUR.

Oto dane kontaktowe Hamzy:

hamza.laghfiri@gmail.com

+00 212 (0) 676 380 671 / + 00 212 (0) 656 950 249

Wyjazd zaplanowany był na 14:00, więc rano miałem jeszcze sporo czasu. Po wymeldowaniu się z mojego zakwaterowania w M’Hamid, odbyłem krótki spacer po mieście i kupiłem chustę na głowę w stylu berberyjskim. Nie okazała się ona jednak zbyt praktyczna podczas chodzenia po wydmach, ponieważ pociłem się jak świnia z powodu syntetycznego materiału, z którego była zrobiona.

Gdy tylko wysłałem wiadomość do Hamzy, że jestem gotowy, pojawił się przed miejscem spotkania dosłownie w ciągu 30 sekund. Chyba naprawdę nie chciał, abym miał kontakt z innymi kierowcami kręcącymi się po ulicach, ponieważ potencjalnie mógłby stracić klienta. Przedstawił mnie kierowcy, który nie mówił zbyt dobrze po angielsku, ale wydawał się być miłym facetem. Jego styl jazdy był bardzo ostrożny, co bardzo doceniłem, zwłaszcza po moich poprzednich doświadczeniach z taksówkarzami w Maroku. Mogliśmy zatrzymać się na zdjęcia, kiedy tylko chciałem, a dodatkowo pokazał mi również studnię zbudowaną obok obozu nomadów. Podróżowaliśmy Toyotą Land Cruiser, a jedynym minusem było to, że po stronie pasażera nie dało się otworzyć okna.

Widoki i rodzaje pustyni zmieniały się zaskakująco szybko. Najpierw krajobraz był piaszczysty z okazjonalną roślinnością, potem zastąpiły go kamieniste i duże otwarte przestrzenie, a na końcu zobaczyliśmy ogromne wydmy. Minęliśmy podróżników w dość starych samochodach, pokonujących trasę przez Mauretanię do Senegalu, czyli zgodnie z klasycznym rajdem Dakar. Marzenie!

Gdy dotarliśmy do obozu, przywitano mnie herbatą i przekąskami. O tej porze dnia byłem tam jedynym gościem, ale powiedzieli, że spodziewają się kolejnych 9-10 osób. Obóz był znacznie większy niż ten, w którym nocowałem w pobliżu miejscowości Merzouga i były tam nawet łazienki z prysznicami. Bardzo mnie zaskoczyło, że transportowano autami wodę w ogromnych pojemnikach na tak dużą odległość.

Dostałem prywatny pokój z dwoma pojedynczymi łóżkami i dywanami na podłodze. Bardzo przytulny i klimatyczny! Właściwie to nie był namiot, tylko jakaś inna lekka konstrukcja.

Po herbacie wyruszyłem na coś, co miało być krótkim spacerem na wydmy, a okazało się trekkingiem aż do zachodu słońca. Wspiąłem się na najwyższą wydmę, skąd widoki były po prostu niesamowite. Czułem, że pustynia należy do mnie. Absolutnie żadnych innych ludzi w pobliżu. Było gorąco i cicho, a spokój zakłócały tylko muchy. Dostrzegłem mały obóz u podnóża wydmy, który wyglądał raczej jak te dla nomadów, a nie turystów. Niesamowite, że ludzie tak żyją. Zawsze jestem pod wrażeniem tego, jak różne mogą być ludzkie życia i historie, w zależności od miejsca urodzenia i kultury tam panującej. Nie są one trochę, lecz diametralnie inne.

Potem podjąłem głupią decyzję, żeby zejść i wrócić do obozu. Kiedy byłem w drodze, zauważyłem mnóstwo innych turystów, którzy prawdopodobnie dopiero co przybyli i zmierzali w to samo miejsce, w którym byłem kilka minut temu. To było całkiem logiczne, ponieważ zbliżał się zachód słońca, a szczyt najwyższej wydmy brzmi jak dobre miejsce na jego obserwację, prawda? Zamiast iść dalej do obozu, zawróciłem i wspiąłem się na tę cholerną wydmę ponownie! Zachód słońca był rzeczywiście tego warty!

Szybko robiło się ciemno, więc spieszyłem się, żeby przynajmniej zobaczyć mój obóz w oddali i upewnić się, że wracam we właściwym kierunku. Kiedy wszedłem do pokoju, od razu wypiłem litr wody, bo nie miałem ze sobą ani kropli przez ostatnie kilka godzin (miał to być szybki spacer na wydmy)! Nigdy nie lekceważ pustyni!

Tuż przed kolacją personel pracujący w obozie zapalił mnóstwo świec, więc atmosfera była wyjątkowa. Jedzenie było dość standardowe dla Maroka – zupa z soczewicy i tajine z kurczaka. Po kolacji razem z innymi goścmi usiedliśmy przy ognisku i nadszedł czas na śpiewanie i grę na tradycyjnych instrumentach.

Spałem doskonale i zacząłem dzień od wschodu słońca na wydmie. Ku mojemu zaskoczeniu inni goście słodko spali i byłem tam zupełnie sam. Widoki było niezłe, ale nie tak imponujące jak przy zachodzie słońca poprzedniego dnia. Następnie, zjadłem śniadanie i nadszedł czas, aby wrócić do M’Hamid!

Pojechaliśmy tą samą drogą i kiedy dotarliśmy do miasta, Hamza już na nas czekał. Uścisnęliśmy sobie dłonie i pożegnaliśmy się. Bardzo miły facet, a podróż była zorganizowana dokładnie tak, jak ustaliliśmy, dlatego gorąco polecam jego usługi!

Merzouga to mała wioska na skraju Sahary w południowo-wschodnim Maroku, znana z imponujących wydm Erg Chebbi. Mogą one osiągać wysokość do 150 metrów i rozciągać się na obszarze około 28 kilometrów, tworząc surrealistyczny i wręcz nieziemski krajobraz! Sama wioska jest skromna a jej mieszkańcy mówią mieszanką tamazight, arabskiego i francuskiego.

Popularne są przejżdżki przez wydmy na wielbłądach o wschodzie lub zachodzie słońca i obserwowanie nieustannie zmieniających się odcieni piasku. Wielu decyduje się na nocleg w obozowiskach na pustyni pod gwiazdami, gdzie serwowane są tradycyjne berberyjskie posiłki, takie jak tagine, często z ogniskiem i muzyką na żywo.

Ekosystem wokół Merzougi, pomimo suchego klimatu, jest zaskakująco bogaty. W pewnych porach roku, zwłaszcza po deszczu, migrujące ptaki, takie jak flamingi, odwiedzają sezonowe słone jezioro Dayet Srji. Flora i fauna pustyni wykazują zdolność adaptacji do przetrwania w jednym z najtrudniejszych klimatów na Ziemi. W pobliżu znajdziesz stanowiska geologiczne, a także stare kasby i ksary (ufortyfikowane wioski), które przypominają o szlakach handlowych, które kiedyś przebiegały przez ten obszar.

Jak tam dotrzeć?

Dotarcie do Merzougi może być przygodą samą w sobie, ponieważ znajduje się w odległej części Maroka, w pobliżu granicy z Algierią.

Samochodem

Z Marrakeszu

Podróż trwa około 9–10 godzin (560 km) a trasa przebiega przez Góry Atlasu Wysokiego, Przełęcz Tizi n’Tichka, Warzazat i Dolinę Draa. Wielu turystów dzieli podróż na dwa dni, często zatrzymując się na noc w miejscach takich jak Ait Benhaddou lub Wąwóz Dades.

Z Fezu

Podróż trwa około 7–8 godzin (470 km). Przejedziesz przez malownicze miasta, takie jak Ifrane, Midelt i Erfoud.

Autobusem

Supratours obsługuje bezpośredni, nocny autobus z Marrakeszu i Fezu do Merzougi. Podróż z Marrakeszu trwa około 12 godzin, a z Fezu około 10 godzin. Autobus przyjeżdża do Merzougi wcześnie rano, co pozwala rozpocząć wycieczki po pustyni tego samego dnia. Autobusy są wygodne i klimatyzowane, chociaż podróż jest długa. Zaleca się wcześniejszą rezerwację biletów, szczególnie w szczycie sezonu turystycznego.

Samolotem

Merzouga nie ma lotniska, a najbliższe znajdują się w Errachidii i Ouarzazate. Royal Air Maroc obsługuje rzadkie loty z Casablanki do Errachidii. Z Errachidii do Merzougi można dojechać taksówką w dwie godziny. Inną opcją jest lotnisko Ouarzazate (OZZ), ale jest ono położone dalej (około 5–6 godzin jazdy samochodem).

Prywatnym transferem lub z zorganizowaną wycieczką

Wiele biur podróży oferuje kilkudniowe wycieczki, które obejmują transport do i z Merzougi, zazwyczaj ruszając z Marrakeszu lub Fezu. Często obejmują one przystanki w malowniczych i bogatych kulturowo miejscach, takich jak Ait Benhaddou, wąwóz Todra i Dolina Róż. Będziesz podróżować samochodem 4×4 lub minivanem z przewodnikiem. Wycieczki grupowe są bardziej przyjazne dla budżetu i obejmują podobne przystanki, ale są być mniej elastyczne.

Gdzie się zatrzymać?

Zatrzymałem się w Auberge Kasbah Des Dunes, co było świetnym wyborem. Pokój był bardzo klimatyczny, a do tego pyszne śniadanie było wliczone w cenę. Spory parking. Właściciel pomógł mi również zorganizować wycieczkę z noclegiem na wydmach Erg Chebbi.

Najlepszy czas na wizytę

Wiosna (od marca do maja): temperatury są wysokie, ale komfortowe. Zazwyczaj wahają się od 20°C do 30°C w ciągu dnia a wieczory są znacznie chłodniejsze. To piękny czas na fotografowanie pustynni, ponieważ kolory nieba i piasku są wyraziste. Wiosna jest popularna wśród turystów, szczególnie kwiecień, dlatego zaleca się wcześniejszą rezerwację zakwaterowania lub wycieczek po pustyni.

Jesień (od września do listopada): podobnie jak wiosną, temperatury są przyjemne, z dziennymi wahaniami od około 25°C do 30°C i chłodniejszymi wieczorami. Październik zdaje się być najlepszym miesiącem. Czyste niebo i piękne zachody słońca. Sporo turystów więc również w tym okresie warto robić rezerwacje z wyprzedzeniem.

Zima (od grudnia do lutego): w ciągu dnia od 15°C do 20°C, ale noce mogą być zimne, z temperaturą spadającą blisko zera. Niebo zazwyczaj jest bezchmurne i idealne do obserwacji gwiazd. Nie ma wielu turystów choć w okresie świątecznym, czyli pod koniec grudnia, warto robić rezerwacje.

Lato (czerwiec-sierpień): dzienne temperatury gwałtownie rosną, często osiągając 40°C – 50°C, co utrudnia aktywności na świeżym powietrzu. Większość wycieczek odbywa się wcześnie rano lub późnym popołudniem, aby uniknąć południowego upału, a wiele obozowisk na pustyni jest zamykanych lub działa w ograniczonym zakresie. Znacznie mniej turystów.

Erg Chebbi

Najsłynniejsze wydmy w Maroku rozciągają się na około 28 kilometrów długości i 5–7 kilometrów szerokości, tworząc ogromne morze czerwono-pomarańczowego piasku. Erg Chebbi jest często nazywany „bramą” Maroka do Sahary, ze względu na dostępność oraz bogatą ofertę skierowaną do turystów: przejażdżki na wielbłądach, quadami lub pojazdami 4X4, sandboarding lub biwakowanie pod gwiazdami.

Do Erg Chebbi udało mi się dotrzeć trzykrotnie: dwa razy samodzielnie i raz z przewodnikiem na noclego do obozu na pustyni. Po raz pierwszy, zaparkowałem auto w pobliżu Muzeum Narodowego Aut 4X4 i stamtąd kontynuowałem pieszo na wydmy. Za drugim razem, ruszyłem pieszo wprost z Auberge Kasbah Des Dunes, gdzie zatrzymałem się na nocleg. Wspinaczka na najwyższą wydmę była ogromną frajdą! Nie było to łatwe zadanie, ponieważ moje stopy zapadały się w piasku, ale widoki ze szczytu były imponujące! W pobliżu słyszałem ryk silników quadów, ponieważ wydmy są również placem zabaw dla tego typu aktywności. Niestety, psuje to klimat.

Silne wiatry często wzbijają piasek w powietrze, dlatego dobrze jest mieć jakąś osłonę twarzy.

Nocleg w obozie na pustyni

Trekking na wielbłądach to jeden z najpopularniejszych sposobów przemieszczania się po Erg Chebbi. Wielu odwiedzających wybiera się na przejażdżkę w czasie wschodu lub zachodu słońca, aby uchwycić zmieniające się kolory piasku. Popularne są również noclegi w tradycyjnych obozach, z zakwaterowaniem od podstawowych namiotów po te bardziej luksusowe. Zorganizowałem swoją wycieczkę przez hotel tuż po przyjeździe do Merzougi i Tobie radzę zrobić to samo, ponieważ rezerwując przez internet lub u agenta w Marrakeszu, prawdopodobnie przepłacisz.

Start wycieczki był zaplanowany na 16:00, ale trochę się opóźnił, ponieważ czekaliśmy na 3 kolejne osoby, które miały dołączyć, ale wyglądało na to, że nadal są w drodze. W końcu wyruszyłem sam z przewodnikiem. Przejażdżka na wielbłądzie była zaskakująco długa i bardzo przyjemna, chociaż jak zawsze bolał mnie tyłek, a ogólnie to nigdy nie czuję się dobrze, jadąc na jakimkolwiek zwierzęciu. Mam wyrzuty sumienia 🙂

Zrobiliśmy krótki postój, aby podziwiać zachód słońca, a następnie ruszyliśmy dalej do obozu. Był on bardzo mało: 3 namioty dla gości, jeden na kuchnię i jeden na jadalnię.

Byłem pewien, że będę jedynym gościem, co byłoby dość nudnym i lekko przygnębiającym doświadczeniem, ale wkrótce mój przewodnik poinformował mnie, że trójka zagubionych gości jest jednak w drodze. Była to Amerykanka i dwóch facetów z Nowej Zelandii. Ciężko było zrozumieć ich akcent! Poza tym byli bardzo młodymi nastolatkami i niektóre z ich zachowań to potwierdzały.

Po kolacji poszliśmy się przejść trochę głębiej w pustynię, żeby pojeździć na desce sandboardingowej i poszukać pustynnego lisa. Niestety, nikt z nas nie miał odpowiednio mocnej latarki, więc mogliśmy zobaczyć jedynie cienie poruszających się lisów. Sandboarding był fajny, ale w całkowitej ciemności nie widziałem nawet, dokąd zjeżdżam, a wspinanie się z powrotem na wydmę było bardzo męczące i po kilku razach miałeś dość 🙂 Moja rada: zabierz mocną czołówkę! Dla mnie, siedzenie na pustyni i patrzenie w niebo pełne gwiazd było zdecydowanym hitem tej wycieczki. Czułem, jakbym był w połowie drogi między kosmosem a Ziemią. Widzieliśmy nawet spadające gwiazdy!

Rano wstaliśmy się na wschód słońca. Było dość zimno, więc założyłem wszystkie ciuchy jakie miałem. Krótko po tym, wróciliśmy na wielbłądach do wioski. Zjadłem śniadanie w kwaterze, a potem wziąłem prysznic. Bardzo miło ze strony gospodarza, że dali mi tę możliwość nawet grubo po godzinie wymeldowania. Piasek miałem absolutnie wszędzie.

Muzeum Narodowe Samochodów 4×4

Według opinii z Google Maps, muzeum prezentuje zabytkowe auta 4×4 z różnych epok, wszystkie w doskonałym stanie. Wstęp jest bezpłatny, ale mile widziana jest mała darowizna. Niestety, w czasie mojego pobytu w okolicy muzeum było zamknięte, mimo że godziny otwarcia wskazywały, że powinno być otwarte.

Ouzina

Mała wioska około 60 kilometrów na południe od Merzougi. Miejscowi ludzie wciąż żyją w sposób podkreślający ich głęboką więź z pustynią, często w domach z gliny, pielęgnując tradycyjne praktyki, w tym rzemiosło i rolnictwo dostosowane do suchych warunków. Dociera tu znacznie mniej turystów niż do Merzougi, co jest korzystne dla podróżników poszukujących spokojniejszych doświadczeń.

Dotarcie do Ouziny jest nieco trudniejsze ze względu na odległe położenie. Turyści zazwyczaj podróżują autem 4×4, ruszając z Merzougi lub Rissani. Wiele zorganizowanych wycieczek ma w programie Ouzinę.

Pojechałem drogą N13 z Merzougi na południe, aby sprawdzić, jak daleko mogę dojechać moim wypożyczonym Renault Clio. Krajobraz się zmienił, a pustynia była bardziej kamienista, bez wysokich wydm. Wkrótce rozpoczęły się roboty drogowe, a nawierzchnia zmieniła się w połączenie piasku i małych kamieni, więc postanowiłem zawrócić. Jeśli masz samochód terenowy, możesz dojechać tą drogą aż do Zagory!

Stanowisko archeologiczne Sijilmassa i Rissani

Od XIV do XVIII wieku Sijilmassa była stolicą pustyni oraz ośrodkiem handlu złotem i niewolnikami w Sahelu.

Karawany wielbłądów opuszczały Sijilmassę i kierowały się do ​​odległych pustynnych kopalni soli w Taodeni i Tagahaza (współczesne Mali), a następnie do Nigru i Ghany, gdzie funt soli saharyjskiej sprzedawano za uncję afrykańskiego złota. W XII wieku sudańskie złoto oczyszczone w Sijilmassie dotarło do Europy i wybijano z niego monety.

Miasto upadło w XIV wieku z powodu wewnętrznego konfliktu. Alawicki sułtan Moulay Ismail odbudował je w XVIII wieku, ale ostatecznie zostało zniszczone przez koczowniczych wojowników z Aït Atta.

Dziś miasto nazywa się Rissani i nie tętni życiem tak jak kiedyś. Ksar z XVII wieku jest domem dla ułamka populacji, podczas gdy współczesne miasto składa się tylko z jednej ulicy i placu. Pozostało niewiele z ruin Sijilmassy, ​​ale możesz swobodnie spacerować i użyć wyobraźni, aby poczuć wielkość tego starożytnego miasta 🙂

Jeśli masz trochę więcej czasu, warto przejechać około 20-kilometrową pętlę drogą P7107 przez Ksar Guighlane, Ksar Tazegzout i Ksar Jdid El Ghorfa. Imponujące historyczne kasby, ale niestety, gdy tylko wysiądziesz z samochodu, otaczają cię „przewodnicy”, którzy nie rozumieją odmowy i nie są w stanie zostawić Cię w spokoju i pozwolić zwiedzać samodzielnie.

Gara Medouar

Struktura skalna pełniąca funkcję naturalnej twierdzy, położona 850 metrów nad poziomem morza. Chociaż formacja wygląda jak wulkan lub krater, jest to zerodowana skała sprzed milionów lat.

W XI wieku Gara Medouar przekształcono w zamek z garnizonem. Prawdopodobnie chronił on szlaki handlowe z południa, a także miasto Sijilmasa, które produkowało złote monety. W XVII wieku twierdza została opuszczona. Portugalscy jeńcy wojenni byli przetrzymywani w Gara Medouar przez cały XIX wiek. Więźniowie byli zmuszani do pracy w kamieniołomach i kopalniach w okolicy. Wielu z nich zmarło z powodu choroby lub zmęczenia.

Gara Medouar znajduje się 7 km na zachód od miasta Rissani. Szukaj zjazdu z drogi N12 i pokonaj ostatnie 3 km drogą żwirową. W optymalnych warunkach pogodowych dojazd samochodem z napędem na 2 koła nie stanowi problemu. Po prostu jedź ostrożnie!

Wąwóz Todra położony jest we wschodniej części Gór Atlasu Wysokiego w pobliżu miasta Tinghir. Słynie z wapiennych klifów, które wznoszą się pionowo na wysokość 400 metrów po obu stronach rzeki Todra. Kanion tworzy wąskie przejście, które jest szczególnie imponujące w najwęższym punkcie, gdzie ma zaledwie 10 metrów szerokości.

Wąwóz, ukształtowany został przez erozję rzeki Todra na przestrzeni tysięcy lat. Odcienie czerwonej, różowej i pomarańczowej skały, zmieniają się wraz z kątem padania światła w ciągu dnia. O wschodzie i zachodzie słońca, są one szczególnie fotogeniczne!

Wąwóz jest popularnym celem podróży zarówno dla zwykłych turystów, miłośników trekkingów jak i wspinaczy. Oprócz naturalnego piękna, jest to również teren bogaty kulturowo. Okoliczne wioski zamieszkują społeczności berberyjskie, gdzie wciąż można doświadczyć lokalnych tradycji oraz nieudawanej gościnności.

Do wąwozu łatwo dojechać z pobliskich miast, co czyni go obowiązkowym przystankiem dla zwiedzających Maroko. Najlepiej przyjechać wczęśnie rano lub popołudniu, aby uniknąć autokarów.

Jak tam dotrzeć?

Aby dotrzeć do wąwozu Todra, podróżni zazwyczaj przejeżdżają przez miasteczko Tinerhir.

Samochodem

Drogi dojazdowe do wąwozu Todra są utwardzone i dobrze utrzymane, chociaż niektóre odcinki mogą być kręte, szczególnie przez przełęcze górskie.

Z Marrakeszu

Podróż samochodem z Marrakeszu do wąwozu Todra zajmuje około 6–7 godzin. Kieruj się na wschód drogą N9, przekrocz malowniczą przełęcz Tizi n’Tichka, a następnie wjedź na trasę N10 w kierunku Ouarzazate i Tinghir.

Z Fezu

Podróż samochodem z Fes zajmuje około 8–9 godzin. Kieruj się na południe przez Środkowy Atlas, mijając Ifrane i Midelt, zanim dotrzesz do Errachidii, a następnie do Tinerhiru.

Z Merzougi

Jeśli najpierw odwiedzasz Saharę, możesz dojechać z Merzougi do wąwozu Todra w około 3–4 godziny. Kieruj się na zachód trasą N12, a następnie wjedź na N10 do Tinghiru.

Autobusem

Dworzec autobusowy w Tinghir jest położony w centrum, a taksówki zabiorą Cię dlaej do wąwozu.

Z Marrakeszu

CTM i Supratours to główne firmy autobusowe w Maroku. oferujące przewozy z Marrakeszu do Tinghiru. Podróż trwa około 8–9 godzin i zazwyczaj wymaga przesiadki w Ouarzazate.

Z Fezu

Bezpośrednie autobusy do Tinghiru są rzadkie, ale często można znaleźć trasy przez Errachidię lub Merzougę. Podróż może trwać ponad 10 godzin w zależności od trasy.

Z Merzougi

Z Merzougi do Tinghiru można dojechać autokarami Supratours lub lokalnymi autobusami. Podróż trwa około 4–5 godzin.

Taksówką

Po dotarciu do Tinghiru możesz łatwo znajeźć tzw. “grand taxi”, czyli „wielką taksówkę”, która zawiezie Cię bezpośrednio do wąwozu Todra. Odległość wynosi około 15 kilometrów, a podróż trwa 20–30 minut. Taksówki można współdzielić z innymi pasażerami lub wynająć prywatnie, w zależności od preferencji.

Z zorganizowaną wycieczką

Wielu podróżników decyduje się na wycieczki z przewodnikiem z dużych miast, które często obejmują transport, lokalnych przewodników i przystanki w innych ciekawych miejsach, takich jak Ouarzazate i Dolina Dades. Mogą być to zarówno jednodniowe jak i kilkudniowe trasy, które są wygodną opcją dla tych, którzy wolą zorganizowane podróże lub nie mają czasu na indywidualne planowanie.

Gdzie się zatrzymać?

Nie miałem żadnych rezerwacji, więc po prostu wszedłem i poprosiłem o pokój w Auberge Restaurant Tizgui. Dostałem go bez żadnych problemów (listopad). Bardzo dobra lokalizacja w pobliżu wąwozu i z pięknymi widokami z górnego tarasu. Śniadanie było wliczone w cenę.

Najlepszy czas na wizytę

Wiosna (od marca do maja): To jeden z najpopularniejszych okresów, ponieważ temperatury są wyższe (ale nie jest upalne) i jest bardziej zielono po okresie deszczów. Temperatury w ciągu dnia wynoszą zazwyczaj około 20–25°C, więc idealnie do zwiedzania.

Jesień (od września do listopada): Również przyjemne temperatury i mniej tłumów. Letni upał zwykle ustępuje we wrześniu, co sprawia, że ​​jest to świetny czas na wędrówki, wspinaczkę i podziwianie krajobrazów. Dzienne temperatury wahają się od 20 do 28°C.

Lato (czerwiec-sierpień): Może być niezwykle gorąco, a temperatury w ciągu dnia często przekraczają 35°C, szczególnie w lipcu i sierpniu. Podczas gdy poranki i późne popołudnia mogą być przyjemne, upał w południe może sprawić, że aktywności na świeżym powietrzu staną się niekomfortowe.

Zima (od grudnia do lutego): Zimy są tu zazwyczaj łagodne, z temperaturami w ciągu dnia wynoszącymi około 10–15°C. Noce jednak mogą być bardzo zimne, z temperaturami czasami spadającymi w pobliże zera, szczególnie w styczniu. Jeśli Ci to nie przeszkadza, jest to dobry okres i z pewnością nie będzie tłumów!

Niezależnie od pory roku, zawsze warto mieć ze sobą cieplejszą warstę ubrań. W końcu to góry!

Tinghir

Większość turystów po prostu przejeżdża przez Tinghir, ale warto zatrzymać się na godzinę lub dwie. Przejdź się w pobliżu historycznej Kasby, aby zobaczyć ładną panorame miasta z górami w tle. Poza tym, sam budynek to ruina i nie ma tam nic innego do zwiedzania. Spacerowanie jest bezpłatne więc nie daj się naciągnąć, jeśli ktoś twierdzi inaczej.

Innym wartym uwagi miejscem jest Meczet Ikalalne, piękny budynek o ciekawej historii i wyjątkowej architekturze. Pracujący tam Berber sam go odnawia i prowadzi prace konserwacyjne. Bardzo miła i entuzjastyczna osoba, która z pewnością oprowadzi Cię po okolicy za małą opłatą.

Droga R703 prowadząca w kierunku Wąwozu Todra przebiega obok Palmeraie de Tinghir, oszałamiającego zielonego raju wyrastającego z suchego krajobrazu południowego Maroka. Oaza jest utrzymywana przez tradycyjny system nawadniania zwany khattara, który ma swoje początki wiele wieków temu. Technika ta jest cudem tradycyjnej inżynierii, w której kanały doprowadzają wodę z odległych gór, prosto na pola uprawne.

Można podziwiać panoramę oazy z punktu widokowego przy drodze lub zjechać do którejś z wiosek i przyjrzeć się jej z bliska.

Wąwóz Todra

Wąwóz powstał dzięki rzekom Todra i Dades, które przez tysiące lat rzeźbiły masywne czerwone wapienne klify. Niektóre ze ścian wznoszą się na wysokość 400 metrów po obu stronach kanionu, a najwęższy punkt ma zaledwie 10 metrów szerokości. Najlepszy czas na wizytę to wczesny poranek lub późne popołudnie. W innych porach spodziewaj się wycieczek autobusowych zatrzymujących się tutaj w drodze do Merzougi.

Szlak

Popularna opcją na trekking jest szlak rozpoczynający się oraz kończący w wąwozie. Dystans wynosi 9 kilometrów, a przewyższenie ~610 metrów. Jego ukończenie powinno zająć około 3 – 4 godzin. Zacząłem od podejścia z parkingu w wąwozie Todra, a następnie zszedłem do wioski Ait Tizgui i wróciłem drogą z powrotem na parking, gdzie zostawiłem samochód. Widoki na góry zapierają dech w piersiach, a mniej więcej w połowie drogi natkniesz się na Berberów mieszkających w namiotach. Najprawdopodobniej zaoferują ci herbatę i trudno wyobrazić sobie lepsze miejsce, aby powoli się nią delektować.  

Szlak nie jest specjalnie oznaczony, ale dzięki mapie offline w aplikacji Mapy.cz nie miałem żadnych problemów z nawigacją i monitorowaniem swojej aktualnej pozycji.

Jedź dalej

Zdecydowanie opłaca się kontynuować jazdę R703 dalej w kierunku Tamtetoucht. Krajobraz jest nadal niesamowity, a wszystkie wycieczki autobusowe jadą inną drogą do Merzougi, więc ruch jest minimalny. Jeśli masz więcej czasu, polecam przejechać całą trasę aż do Er-Rich, a następnie skręcić w kierunku Merzougi, mijając po drodze Kanion Ziz. Nie pożałujesz, ponieważ widoki są wprost wspaniałe!

Dolina Róż, która jest częścią większej Doliny Dades, to malowniczy i żyzny obszar znany z uprawy specjalnego rodzaju róż – Rosa Damascena (róży damasceńskiej). Można je zauważyć szczególnie w pobliżu miejscowości Kelaat M’Gouna.

Róże przeznaczane są do wytwarzania różnych produktów, w tym wody różanej, olejków eterycznych i perfum. Ponadto, co roku w maju, w dolinie odbywa się Festiwal Róż, kiedy świętuje się koniec zbiorów. Doświadczyć można wtedy tradycyjnej muzyki, tańców, są parady a nawet koronacja „Miss Rose”. Wydarzenie przyciąga zarówno lokalnych mieszkańców, jak i turystów!

Róże uprawiane w dolinie są ważnym źródłem lokalnego dochodu. Woda różana i olejek różany są pożądane ze względu na ich zastosowanie w kosmetykach, perfumach i produktach kulinarnych. Małe spółdzielnie w Kelaat M’Gouna i okolicach wytwarzają i eksportują produkty za granicę.

Jak tam dotrzeć?

Z Marrakeszu lub Ouarzazate

Marrakesz położony jest około 285 km od Kalaat M’Gouna. Większość turystów łączy wizytę w Dolinie Róż z wycieczką do wąwozów Dadès oraz Todra lub na Saharę.

Ouarzazateleży bliżej Kalaat M’Gouna (około 95 km).

Samochodem

Wynajęcie samochodu to najbardziej elastyczny sposób podróżowania. Z Marrakeszu jedź drogą N9 w kierunku Ouarzazate, przejeżdżając przez malowniczą przełęcz Tizi n’Tichka w górach Atlas. Z Ouarzazate kontynuuj podróż drogą N10 w kierunku Kalaat M’Gouna i Boumalne Dadès . To około 285 kilometrów (5 godzin jazdy).

Autobusem

Z Marrakeszu lub Ouarzazate do Boumalne Dadès można dojechać autobusem. Podróż z Marrakeszu trwa około 7–8 godzin, a z Ouarzazate około 2–3 godzin. Popularni operatorzy to CTM lub Supratours.

Po przybyciu do Boumalne Dadès, zapytaj w miejscu zakwaterowania lub u agentów turystycznych na ulicy o dalsze możliwości zwiedzania w ramach jednodniowych wycieczek.

Najlepszy czas na wizytę

Najlepszy czas na odwiedzenie Doliny Róż to wiosna, od końca kwietnia do połowy maja. W tym okresie kwiaty są w pełnym rozkwicie, tworząc oszałamiający spektakl dla oczu i węchu. Najważniejszym wydarzeniem sezonu jest Festiwal Róż, zazwyczaj odbywający się w maju, któremu towarzyszą muzyka, tańce oraz wydarzenia kulturalne.

Co warto zobaczyć w Dolinie Róż?

Odwiedź sklep lub spółdzielnię

w okolicy jest mnóstwo sklepów i spółdzielni oferujących krótką wycieczkę z komantarzem, jak wytwarza się olejek. Znajdują się one przy głównej drodze, więc nie możesz ich przegapić. Ponoć do wyprodukowania 1 litra olejku różanego potrzeba 4 ton róż! Jeśli produkty Ci się podobają, może to być świetny pomysł na prezent dla Twoich przyjaciół i rodziny.

Spacer wśród róż

Krótki spacer przez zieloną oazę to dobry pomysł, aby zobaczyć rośliny z bliska. Nie ma żadnej konkretnej ścieżki, którą można podążać, po prostu improwizuj 🙂 Hdida lub Taberkhachte to dwie wioski, z łatwym dostępem do pól.

Ruiny Kasby

Ruiny dużej kasby znajdują się zaledwie 3 kilometry od zjazdu z drogi N10. Można do nich łatwo dotrzeć pieszo z głównej drogi.

Wąwóz Izelmaden

Kolejny piękny wąwóz w Maroku. Miejscowi lubiątu odpoczywać nad brzegiem strumienia.

Nieco dalej…

Wąwóz Amejgag

Spektakularna droga przez wąwóz czasami prowadzi na poziomie rzeki, a czasami jest wydrążona wyżej w skale. Przyciąga fanów off-roadu i można ją przejechać motocyklem lub samochodem 4X4.

Przejażdżka przez Tizi n’ Aït Hamad do Aït Bouguemez

Jeśli jesteś wystarczająco odważny, możesz przejechać przez najwyższą przełęcz górską w Maroku – Tizi n’ Aït Hamad – do Aït Bouguemez. Droga nie jest łatwa, ma wiele ostrych zakrętów, a na niektórych odcinkach nawierzchnia jest naprawdę zła. Jedź powoli i ostrożnie!

Odległość z Kalaat M’Gouna do Aït Bouguemez wynosi 122 km, ale na dojazd należy przeznaczyć co najmniej 4 godziny.

Więcej na temat Aït Bouguemez możesz przeczytać w oddzielnym wpisie TUTAJ.

Wąwóz Dades to imponujący cud natury położony w górach Atlasu Wysokiego w Maroku, wyrzeźbiony przez rzekę Dades na przestrzeni tysięcy lat. Leży między miastami Boumalne Dades i Agoudal. Większość turystów zwiedza od strony Boumalne Dades i raczej nie dociera dalej niż do M’semrir, ze względu na stan drogi.

Wąwóz Dades słynie z wysokich klifów, skał w odcieniach czerwieni i pomarańczu oraz niezwykłych formacji geologicznych, w tym popularnych Monkey Fingers w pobliżu wioski Tamellalt. Trasa samochodowa R704 na całym odcinku między Boumalne Dades a Agoudal jest niesamowicie malownicza i pełna zakrętów.

W Dolinie Dades znajduje się kilka małych wiosek berberyjskich, które pielęgnują tradycyjny styl życia. Architektura obejmuje starożytne kasby (ufortyfikowane domy) i ksary (ufortyfikowane wioski), zbudowane z mieszanki gliny i słomy, które doskonale wkomponowują się w krajobraz.

W pobliżu znajduje się również Wąwóz Todra. Wielu podróżników odwiedza oba miejsca podczas jednej podróży, często po drodze na Saharę (Merzouga) lub do wioski Aït Benhaddou, która wpisana jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Jak tam dotrzeć?

Z Marrakeszu lub Ourzazate

Z Marakeszu do Wąwozu Dades jest około 300 km. Większość turystów uwzględnia w planie podróży wycieczkę na Saharę.

Ouarzazate leży bliżej Wąwozu Dades – około 140 km.

Samochodem

Wynajęcie samochodu to najbardziej elastyczny sposób podróżowania. Z Marrakeszu jedź drogą N9 w kierunku Ouarzazate, przejeżdżając przez malowniczą przełęcz Tizi n’Tichka w górach Atlas. Z Ouarzazate kontynuuj podróż drogą N10 w kierunku Boumalne Dades.

Dojazd od strony Boumalne Dades czy Agoudal?

Większość turystów przyjeżdża od strony Boumalne Dades. W takim przypadku dobrej jakości asfaltowa droga jest mniej więcej do Bouljam, które jest oddalone od Boumalne Dades o około 70 kilometrów. Następnie zaczyna się droga szutrowa, która prowadzi w górę do Agoudal. Jest to przejechania w samodzie 2WD typu Renault Clio przy sprzyjających warunkach, ale może być dość stresująca. Drogą jest wąska i wyboista i pokonanie jej zajmuje sporo czasu. Musisz podjąć decyzję czy kontynuować, czy zawrócić i tą samą drogą kierować się do Boumalne Dades, a następnie skręcić w N10.

Jeśli chcesz pokonać całą trasę w wąwozie Dades, prawdopodobnie lepiej zacząć w Agoudal i jechać w kierunku Boumalne Dades. Ja zrobiłem dokładnie w ten sposób jadąc wypożyczonym Renault Clio i była to zdecydowanie najbardziej wyzywająca droga, jaką pokonałem w Maroku! Z drugiej strony widoki były wspaniałe, z imponującym wąwozem wijącym się jak wąż po lewej stronie. Jedź powoli!

Autobusem

Z Marrakeszu lub Ourzazate do Boumalne Dades można dojechać autobusem. Podróż z Marrakeszu trwa około 7–8 godzin, a z Ourzazate około 2–3 godziny. Popularni przewoźnicy to CTM lub Supratours.

Po przybyciu do Boumalne Dades, zapytaj w miejscu zakwaterowania lub u agentów turystycznych na ulicy o dalsze możliwości zwiedzania wąwozu i ofert jednodniowych wycieczek.

Ze zorganizowaną wycieczką

Wielu touroperatorów oferuje wycieczki z przewodnikiem do Wąwozu Dades z Marrakeszu lub Ourzazate, często jako część wielodniowych wycieczek, które obejmują Saharę (Marzouga), Aït Benhaddou i wąwóz Todra. Nie musisz się martwić o transport i logistykę, co czyni tę opcję wygodniejszą, ale mniej elastyczną jeśli chcesz zwiedzać we własnym tempie i zobaczyć jak najwięcej.  

Najlepszy czas na zwiedzanie

Zaplanuj swoją podróż wiosną lub jesienią, aby skorzystać z najlepszych warunków pogodowych. Podczas gdy zima jest zazwyczaj łagodna, noce i poranki mogą być naprawdę chłodne a temperatury czasami spadają blisko zera, szczególnie na większych wysokościach. Lato może być niezwykle gorące, choć temperatury są trochę łagodniejsze w górach.

Zawsze powinieneś mieć ze sobą cieplejsze warstwy ubrań, niezależnie od pory roku. W końcu to góry!

Gdzie się zatrzymać?

RIady lub prywatne kwatery położone są w wioskach lub wzdłuż drogi R704. Zatrzymałem się w Hotelu Babylon Dades i byłem w pełni zadowolony. Pokój był przytulny, a tajine na kolację był jednym z najlepszych, jakie jadłem w Maroku. Hotel znajduje się bardzo blisko innego pięknego wąwozu. Idealne miejsce na poranny spacer!

Bumalne Dades

Małe miasteczko położone przy wjeździe do wąwozu Dadès. Jest to popularny przystanek dla podróżnych eksplorujących Wysoki Atlas, a także tych, którzy zmierzają w kierunku Sahary. Jeśli podróżujesz autobusem, to jest to miejsce, do którego najprawdopodobniej dotrzesz. Przespaceruj się po miasteczku i zrób rozeznanie w ofertach biur podróży dotyczących wycieczek eksplorujących wąwozy Dades i Todra.

Wąwóz Sidi Boubker

Zaledwie 15 kilometrów od Boumalne Dades, znajduje się inny, nieco trudniej dostępny wąwóz – Sidi Boubker. Możesz zaparkować samochód w pobliżu Hotel Atlas Gorge Dades i zejść pieszo do jego początku. Podczas mojej wizyty w listopadzie w wąwozie było dużo wody, więc udało się zwiedzić go głębiej.

Monkey Fingers

Monkey Fingers to malowniczy szlak pieszy, szczególnie znany z unikalnych formacji skalnych przypominających palce dłoni małpy. Formacje te znajdują się w pobliżu wioski Tamellalt.

Wędrówka oferuje ekscytujące połączenie dramatycznych krajobrazów: skały, wąskie wąwozy, góry, koryto rzeki. Czyni ją to popularnym celem podróży dla miłośników przyrody. W pobliżu są również małe wioski berberyjskie i punkty widokowe tuż przy drodze, dla tych co mają mniej czasu.

Więcej na ten temat TUTAJ.

Mały bezimienny kanion w pobliżu hotelu Babylon Dades

Jeśli skręcisz w lewo od Hotel Babylon Dades, po kilku metrach zobaczysz ścieżkę po prawej stronie, przecinającą strumień. Zaprowadzi cię ona do pięknego wąskiego wąwozu. Eksploruj tak daleko, jak możesz! Ja zawróciłem po około 1,5 – 2 kilometrach, ponieważ było coraz więcej wody a wspinaczka po skałach stawała się coraz trudniejsza. Tak czy siak, był to świetny spacer!

Słynne zakręty i punkt widokowy

Seria ostrych, serpentynowych zakrętów, które wiją się po stromych ścianach kanionu to chyba najpopularniejszy widok z Wąwozu Dades. Aby podziwiać najlepszy widok, zatrzymaj się na herbatę w kawiarni i restauracji Timzzillite Chez Mohamed.

Wąski odcinek

Jedna z najbardziej malowniczych części wąwozu, z drogą po jednej stronie i strumieniem po drugiej, otoczona wysokimi skalnymi ścianami. Niewiarygodne!

Aweddim

Ruiny wieży strażniczej zbudowanej w okresie kolonii francuskiej.

Amouguer

Warto zjechać do wioski i przejść pieszo w kierunku dna wąwozu Dades. Do nawigacji użyj aplikacji Mapy.CZ.

Kefroun (grzbiet żółwia)

Spektakularny krajobraz i formacja skalna przypominająca skorupę żółwia. Zaparkuj na poboczu.

Między Bouljam i Agoudal

Droga łącząca te dwa miasta jest szutrowa i wyboista. Da się ją pokonać normalnym samochodem z napędem na 2 koła, ale zajmie to dużo czasu i trzeba zachować szczególną ostrożność. Widoki są niesamowite, a ruch jest minimalny. Krążą pogłoski, że wkrótce ten odcinek zostanie wyasfaltowany, więc dajcie znać w komentarzach, jeśli sytuacja się zmieniła!

Warte zboczenia z trasy

Dolina Róż

Malowniczy obszar znany z uprawy pachnących róż, szczególnie w okolicach miasta Kelaat M’Gouna. Jest to część większego regionu Draa-Tafilalet u podnóża gór Atlas, w pobliżu Boumalne Dades.

Dolina jest znana z uprawy specjalnego rodzaju róży, Rosa Damascena (róży damasceńskiej). Uprawia się ją w tym regionie od stuleci. Róże są zbierane w celu produkcji różnych produktów, w tym wody różanej, olejków eterycznych i perfum.

Sama dolina gwarantuje piękne widoki, z tarasowymi polami róż przeplatanymi sadami drzew owocowych, zwłaszcza migdałów i fig. Kontrast między bujną, zieloną roślinnością w dolinie a surowymi górami Wysokiego Atlasu wokół wygląda zachwycająco.

Monkey Fingers to malowniczy szlak przez region Kanionu Dades, znany z unikalnych formacji skalnych przypominających palce małpy. Formacje te znajdują się w pobliżu wioski Tamellalt w górach Atlasu Wysokiego.

Wędrówka oferuje ekscytujące połączenie dramatycznych krajobrazów: skały, wąskie wąwozy, góry, koryto rzeki. Czyni ją to popularnym celem podróży dla miłośników przyrody. W pobliżu są również małe wioski berberyjskie i punkty widokowe tuż przy drodze, dla tych co mają mniej czasu.

Jak tam dotrzeć?

Z Marrakeszu lub Ourzazate

Marrakesz oddalony jest o około 300 km od Doliny Dades. Większość podróżnych zatrzymuje sie tu w drodze na Saharę.

Ouarzazate leży bliżej Doliny Dadès (około 140 km). Wielu turystów odwiedza Ouarzazate ze względu na bliskość wąwozów Dadès i Todra oraz przemysł filmowy.

Samochodem

Wynajęcie samochodu to najbardziej elastyczny sposób podróżowania. Z Marrakeszu należy jechać drogą N9 w kierunku Ouarzazate, przejeżdżając przez malowniczą przełęcz Tizi n’Tichka w górach Atlas. Z Ouarzazate należy kontynuować podróż drogą N10 w kierunku Boumalne Dadès (miasta położonego najbliżej Monkey Fingers).

Z Boumalne Dadès należy przejechać kolejne 25 km w głąb wąwozu, aż dotrzesz do wioski Tamellalt , punktu początkowego szlaku Monkey Fingers.

Autobusem

Z Marrakeszu lub Ouarzazate do Boumalne Dadès można dojechać autobusem. Podróż z Marrakeszu trwa około 7–8 godzin, a z Ouarzazate około 2–3 godziny. Popularni przewoźnicy to CTM lub Supratours.

Po przybyciu do Boumalne Dadès możesz wynająć taksówkę lub zorganizować lokalny transport do Tamellalt.

Z wycieczką

Wiele biur podróży oferuje wycieczki z przewodnikiem do Doliny Dadès z Marrakeszu lub Ouarzazate, często jako część wielodniowych wycieczek obejmujących Saharę, Ait Benhaddou i wąwóz Todra. W cenie jest cały transport i logistyka, przez co jest to wygodna, ale oczywiście mniej elastyczna opcja, jeśli chcesz zwiedzać we własnym tempie. 

Najlepszy czas na wizytę

Zaplanuj swoją podróż wiosną lub jesienią, aby skorzystać z najlepszych warunków pogodowych. Podczas gdy zima jest zazwyczaj łagodna, temperatury mogą spaść nawet w pobliże 0C w nocy i nad ranem, szczególnie na większych wysokościach. Lato może być bardzo gorące, choć temperatury są tu łagodniejsze ze względu na położenie.

Zawsze powinieneś mieć cieplejsze warstwy ubrania, niezależnie od pory roku. W końcu to góry!

Gdzie się zatrzymać?

Jeśli zdecydujesz się spędzić noc w okolicy, nie będziesz miał problemów ze znalezieniem miejsca na nocleg. Dobrym wyborem może być Monkey Fingers House Fatima Mellal.

Jak długa jest wędrówka?

Długość pętli wynosi około 8 kilometrów, a na jej komfortowe przejście należy przeznaczyć co najmniej 3 godziny.

Czy potrzebujesz przewodnika?

Wynajęcie lokalnego przewodnika z pobliskiej wioski jest dobrym pomysłem, zwłaszcza jeśli tego typu aktywność jest czymś nowym. Przewodnik może również przydać się jeśli zdecydujesz się podążać górnym wariantem, który prowadzi na szczyt skał i wymaga użycia rąk do łatwej wspinaczki. Przewodnika możesz również zorganizować poprzez swój hotel.

Jeśli trekkingi nie są dla Ciebie nowością, nie ma potrzeby by korzystać z usług przewodnika. Wystarczy zaopatrzyć się w dobrą mapę offline, np. Mapy.CZ, aby w razie wątpliwości sprawdzić swoją pozycję GPS względem szlaku.

Szlak wokół Monkey Fingers

Zaparkowałem samochód przy drodze niedaleko Imzzoudar i przeszedłem przez wioskę Ait Arbi. Bardzo klimatyczne miejsce, ale wyglądało na opuszczone. Podążałem szlakiem przeciwnie do ruchu wskazówek zegara w kierunku skał.

Gdy dotrzesz do podnóża skał, trzeba będzie podjąć decyzję. Masz do wyboru 3 trasy. Pierwsza prowadzi wzdłuż podnóża, z interesującymi formacjami po prawej stronie. Druga biegnie środkiem wąwozu, a trzecia wspina się po skałach, w rezultacie czego można zobaczyć imponującą panoramę. Ostatecznie wszystkie trasy się łączą.

Wybrałem szlak, który prowadzi górą. Były odcinki, na których musiałem się zastanawiać, gdzie postawić stopę, ale jeśli jesteś w dobrej formie i nie przeszkadza ci używanie rąk do lekkiego podciągnięcia się, to dasz radę. Widoki z góry były po prostu niesamowite!

W pewnym momencie spotkałem grupę idącą w przeciwnym kierunku z przewodnikiem, który udzielił mi kilku wskazówek, jak najlepiej zejść, aby połączyć się ze ścieżką biegnącą u podnóża skał. Koleś pokonywał ten szlak w japonkach. Ludzie nigdy nie przestają mnie zadziwiać 🙂

Reszta trasy to była już bułką z masłem. Na skrzyżowaniu szlaków skręciłem w lewo, a potem znowu w lewo do pięknej doliny z wyschniętym korytem rzeki. Wkrótce wróciłem do samochodu. Bardzo zadowolony i usatysfakcjonowany, że zdecydowałem się na tę wędrówkę! Naprawdę warto.

Sidi Boubker

Jadą trochę dalej drogą w kierunku Boumalne Dades napotkać można kolejny kanion – Sidi Boubker. Możesz zaparkować samochód w pobliżu Hotel Atlas Gorge Dades i zejść pieszo w dół. Podczas mojej wizyty w listopadzie w wąwozie było dużo wody, więc nie mogłem przejść w głąb.

Imilchil to mała wioska położona w górach w paśmie Atlasu Wysokiego w Maroku. Jest znana z otaczającej jej przyroku, szczególnie jezior oraz corocznego Festiwalu Ślubów. Jest położona na dużej wysokości, około 2200 metrów nad poziomem morza, przez co krajobraz jest tutaj dość surowy a noce bywają zimne.

Festiwal Ślubów to coroczne wydarzenie odbywające się we wrześniu. Historycznie był to czas, kiedy młodzi mężczyźni i kobiety z plemion berberyjskich w regionie mogli się spotykać i wybierać partnerów, za zgodą swoich rodzin. Dzisiaj odwiedzający wciąż mogą doświadczyć tradycyjnych berberyjskich zwyczajów, muzyki i tańca. To świetna okazja, aby zanurzyć się w lokalnej kulturze!

Święto ma swoje korzenie w historii dwojga kochanków z przeciwnych plemion, o imieniach Isli i Tislit, którym zabroniono się pobrać. Ich żal był tak głęboki, że zapłakali się na śmierć, tworząc dwa jeziora w pobliżu wioski. W rezultacie ustanowiono święto, aby celebrować miłość i małżeństwo.

Jak tam dotrzeć?

Z głównych miast

Z Marrakeszu do Imilchil (około 300 km / 7-8 godzin) :

Najlepszą opcją jest podróż wynajętym samochodem lub autobusem. Najpierw należy kierować się na Beni Mellal (około 3-4 godzin z Marrakeszu), a następnie kontynuować podróż w kierunku Ait M’hamed i Tilmi. Trasa prowadzi przez piękne doliny i górskie drogi.

Alternatywą jest dojazd autobusem lub taksówką z Marrakeszu do Azilal. Stamtąd może być konieczne zorganizowanie prywatnego transportu do Imilchil.

Z Fezu do Imilchil (około 270 km / 6-7 godzin) :

Możesz podróżować przez Midelt, miasto położone na drodze krajowej między Fezem a Imilchil. Z Midelt jedzie się dalej przez Góry Atlasu Wysokiego do Ait Hani, aby w końcu dotrzeć do Imilchil. Droga jest malownicza, ale kręta i stroma, więc przygotuj się na trudną, ale satysfakcjonującą podróż.

Taksówki zbiorowe (grand taxi) i autobusy mogą zawieźć Cię do Midelt lub Rich, ale na ostatnim odcinku trzeba będzie zorganizować prywatną taksówkę lub spróbować szczęścia z autostopem.

Z Ouarzazate do Imilchil (około 240 km / 6-7 godzin) :

Z Ouarzazate należy pojechać w kierunku miasta Skoura i kontynuować trasę przez Boumalne Dades i Tamtatoucht. Trasa wiedzie przez przełęcze górskie i gwarantuje piękne widoki na wąwozy i doliny.

Opcje transportu

Samochodem

Wynajęcie samochodu jest najbardziej elastyczną i wygodną opcją. Pozwala zatrzymać się po drodze, aby podziwiać krajobrazy i małe wioski berberyjskie. Drogi są na ogół dobre, ale mogą być wąskie i kręte, szczególnie w okolicach przełęczy.

Autobusem​

CTM i inne firmy autobusowe oferują połączenia do miast, takich jak Beni Mellal, Midelt lub Rich. Aby ruszyć dalej, prawdopodobnie będzie trzeba wynająć prywatną taksówkę lub popytać o taksówkę zbiorową (grand taxis). Podróż autobusem jest najtańszą opcją, ale zajmie zdecydowanie więcej czasu.

Taksówką zbiorową (Grand Taxi)

Powszechny w Maroku środek transportu, który jest tańszą alternatywą dla wynajmu samochodu. Zazwyczaj kursują między dużymi miastami, takimi jak Azilal, Beni Mellal, Midelt i mniejszymi wioskami. Taksówki mogą być mocno zapakowane i podróż bywa niekomfortowa, ale są dobrym sposobem na podróżowanie, jeśli nie chcesz być kierowcą samemu lub szukasz oszczędności.

Najlepszy czas na wizytę

Zwiedzanie Imilchil i jezior Tislit oraz Isli najlepiej zaplanować na okres od późnej wiosny do wczesnej jesieni, czyli od maja do września. W maju i we wrześniu temperatury są łagodne, a ryzyko opadów śniegu w górach Atlasu Wysokiego niskie.

Lato (od czerwca do sierpnia) może być idealne ze względu na wyższe temperatury w regionie, chociaż w porównaniu do niżej położonych teremów, i tak jest chłodniej.

Jesień (od września do października) jest również dobrym pomysłem, szczególnie że pod koniec września odbywa się słynny Festiwal Ślubny.

W zimie (od listopada do marca) trzeba liczyć się z ryzkiem opadów śniegu i trudnych warunków na drogach, które utrudniają podróżowanie i przebywanie na świeżym powietrzu.

Ile czasu zaplanować na zwiedzanie?

Pół dnia wystarczy, aby zobaczyć oba jeziora i okolicę. W samym miasteczku nie ma nic do roboty poza wypiciem filiżanki herbaty i obserwowaniem lokalnego życia.

Zwiedzanie jezior Tislit i Isli

Jeziora znajdują się w pobliżu wioski Imilchil, na wysokości ponad 2000 metrów nad poziomem morza. Są położone stosunkowo blisko siebie (8 kilometrów) i otoczone są surowym terenem górskim.

Jezioro Tislit (często nazywane „Jeziorem Panny Młodej”) jest mniejsze i bardziej okrągłe, podczas gdy Jezioro Isli („Jezioro Pana Młodego”) jest większe i bardziej wydłużone. Jeziora są zasilane deszczem i topniejącym śniegiem z otaczających gór, a roślinność wokół jest mocno ograniczona do sezonowych traw i małych krzewów.

Na początku nie miałem pojęcia, że ​​są tam dwa jeziora. Kiedy dotarłem do jeziora Tislit, od razu zobaczyłem inną drogę gruntową i szybko sprawdziłem na mapie, dokąd prowadzi. W ten sposób odkryłem jezioro Isli. Wahałem się, czy przejazd tą droga zwykłym samochodem typu Renault Clio to dobry pomysł, ale cieszę się, że podjąłem to ryzyko. W suchych warunkach droga nie jest wymagająca i da sie ją pokonać każdym pojazdem. Jeśli szukasz spokojnego miejsca na łonie natury, to właśnie w takim jesteś!

Katedra Imsfrane nie ma nic wspólnego z budynkiem religijnym, ale jest formacją skalną, która wznosi się na wysokość 1872 metrów nad poziomem morza. Termin „katedra” w tym kontekście jest używany metaforycznie, aby opisać górujący i majestatyczny wygląd tej skały. Jest to popularny cel dla miłośników pieszych wędrówek oraz przyrody.

Jak tam dotrzeć?

Samochodem

Z Marrakeszu należy jechać drogą R210 na północny wschód w kierunku Demnate, a następnie kontynuować do Ouaouizeght drogą R304. To około 4 godziny jazdy (216 km). Z Ouaouizeght jest kolejne 57 km, a przejazd zajmuje około 1,5 godziny ze względu na zły stan drogi (bez problemu przejedziemy normalnym samochodem 2WD, takim jak Renault Clio).

Z Zaouiat Ahansal, jedź drogą R302 około 43 kilometrów. Droga jest utwardzona ale nie asfaltowa, więc powinno się liczyć około 1,5 godziny na pokonanie tego dystansu.

Autobusem/taksówką

Z Marrakeszu do Demnate możesz pojechać autobusem. Przewoźnicy tacy jak CTM obsługują tę trasę, a podróż trwa od 2,5 do 3 godzin. Aby dostać się dalej, musisz popytać miejscowych o minibusy lub negocjować przejazd taksówką. Przygotuj się na długi i męczący dzień w drodze.

Najlepszy czas na wizytę

Zaplanuj swoją podróż wiosną lub jesienią, aby uzyskać najlepsze warunki pogodowe. Zima może przynieść śnieg i lód na wyżej położonych drogach górskich, co utrudnia poruszanie się. Lato może być gorące, ale temperatury są łagodniejsze w górach.

Zawsze powinieneś mieć cieplejsze warstwy, niezależnie od pory roku. W końcu to teren górski!

Ile czasu potrzeba na trekking?

Pół dnia wystarczy, aby dostać się na szczyt katedry Imsfrane lub nawet zrobić dłuższą pętlę. Jeśli chcesz eksplorować więcej lub w wolniejszym tempie, zaplanuj jeden cały dzień.

Gdzie się zatrzymać?

Jeśli zdecydujesz się spędzić noc w tej okolicy, możesz popytać o wolny pokój w Auberge à la Cathedrale Imsfrane lub Gîte D’étape La Cathédrale.

Wejście na Katedrę Imsfrane

Wyruszyłem wcześnie z Zaouiat Ahansal i pierwszy dobry widok na skałę rozpościerał się z punktu widokowego „Vue panoramique sur la cathédrale” tuż przy drodze. Możesz go znaleźć na Google Maps. Wyglądała naprawdę imponująco i nie mogłem się doczekać, aby stanąć na szczycie!

Zaparkowałem samochód tuż obok Gite La Cathedrale, spakowałem wodę i ruszyłem na szlak. Polecam korzystanie z aplikacji Mapy.CZ, ponieważ początek szlaku nie jest wyraźnie oznaczony. Plan na ten dzień zakładał zrobienie pętli, w tym wejście na szczyt i powrót przez Wąwóz Ahansal. Całkowity dystans to 15,2 km.

Poranki w tym regionie bywają zimne, ale jak tylko zacząłem wspinaczkę, musiałem zrzucić kolejne części mojego ubrania. Szlak był dobrze widoczny i było też kilka innych wędrowców w pobliżu, więc czułem się całkowicie bezpiecznie.

Widoki były ładne i wkrótce minąłem grupę kóz. To jak wspinają się po tych stromych skałach to istne szaleństwo. W pewnym momencie zaczęło być bardziej stromo i już myślałem, że to początek trudniejszej wspinaczki, ale był to tylko krótki odcinek. Szlak znów się spłaszczył i stopniowo prowadził w górę po zboczu skały.

W końcu dotarłem na szczyt i byłem tam tylko ja i lokalny sprzedawca. Widoki zapierały dech w piersiach! Poczułem też chęć docenienia faktu, że facet wszedł aż tutaj, żeby sprzedawać gorącą herbatę, napoje i przekąski, więc kupiłem sok i paczkę orzechów włoskich.

W drodze w dół wybrałem inną ścieżkę, po drugiej stronie góry. Schodziłem szybko i spotkałem tylko dwie osoby idące w przeciwnym kierunku. Gdy dotarłem do skrzyżowania szlaków, postanowiłem skręcić w prawo i udać się w stronę wąwozu Ahansal. Niestety, nie było to dokładnie to, czego się spodziewałem, ponieważ zamiast zejścia do kanionu, szlak zaprowadził mnie do punktu widokowego. Na szczęście, okazał się on piękny 🙂

Wróciłem tą samą drogą do rozwidlenia szlaków i skręciłem w prawo, w dół do kanionu. Niestety, była tam kolejna przeszkoda – rwący strumień do przejścia! Nie chciałem zamoczyć butów, ani przechodzić boso. Jakoś udało mi się przejść kawałek dalej po krawędzi skał, ale kiedy myślałem, że najgorsze już za mną, znów dotarłem do punktu, w którym przejście przez strumień było jedynym rozwiązaniem. Przeszedłem w butach!

Wkrótce dołączyłem do głównej drogi, którą jechałem rano autem. Ostatnie metry do samochodu były dość nudne i męczące. Nie było absolutnie żadnego ruchu, więc nie mogłem złapać podwózki. Minąłem popularne miejsce, które widziałem wiele razy na Instagramie, z wrakiem samochodu.

W końcu dotarłem do swojego auta, kupiłem chipsy i tonik w pobliskim sklepie i ruszyłem w kierunku Ouaouizeght. Wędrówka do Katedry Imsfrane z pewnością była warto poświęconego czasu!

Zaouiat Ahansal to mała, odległa wioska położona w górach Atlasu Wysokiego w Maroku. Jej nazwa pochodzi od lokalnej „zaouia” (szkoły religijnej lub klasztoru) założonej przez Sidi Saida Ahansala, szanowanego uczonego islamskiego i świętego.

Religijne korzenie wioski sięgają XVI wieku, kiedy wioska stała się duchowym centrum dla okolicznych plemion berberyjskich. Sidi Said Ahansal założył zakon religijny, który przyciągnął zwolenników z regionu Atlasu Wysokiego. Dziś religijne znaczenie wioski pozostaje kluczowym elementem jej tożsamości.

Ludność Zaouiat Ahansal to w przeważającej mierze berberowie, a lokalna kultura jest głęboko zakorzeniona w tradycyjnych zwyczajach, języku i sposobach życia. Festiwale, odzież i rzemiosło pozostają istotnymi częściami codziennego życia, chociaż mieszkańcy powoli dostosowują się do współczesnego świata.

Zaouiat Ahansal otoczona jest wysokimi szczytami, surowymi dolinami i rzeką Assif Ahansal. Obszar ten jest częścią centralnego pasma górskiego Atlasu Wysokiego i słynie z dziewiczej przyrody, co czyni go popularnym celem podróży dla turystów, wspinaczy i piechurów.

Jeśli chodzi o wspinaczkę skałkową, pobliski wąwóz Taghia zyskał reputację jednego z najlepszych miejsc w kraju. Strome wapienne ściany oferują różnorodne trasy. Ze względu na złożoność i trudność wielu z nich, Taghia przyciąga poważnych wspinaczy, w tym profesjonalistów z całego świata. Wąwóz jest często porównywany do podobnych miejsc w Europie i został opisany jako „raj” dla wspinaczy na dużych ścianach. Izolacja tego miejsca oznacza, że ​​nowoczesne udogodnienia są ograniczone, co zwiększa atrakcyjność dla tych, którzy szukają wciągającej przygody w naturalnym, niezagospodarowanym wydaniu.

Jak tam dotrzeć?

Dotarcie do Zaouiat Ahansal, wymaga dobrego planowania ze względu na jej odizolowane położenie i brak bezpośrednich opcji transportu. Podróż przez surowe, górskie krajobrazy Maroka gwarantuje jednak wyjątkowe doświadczenia. Najczęstszym punktem początkowym dla podróżnych udających się do Zaouiat Ahansal jest Marrakesz, najbliższe duże miasto z międzynarodowym lotniskiem i dobrze rozwiniętą infrastrukturą. Z Marrakeszu masz dwie główne opcje: wypożyczenie samochodu lub skorzystanie z transportu publicznego, chociaż ta druga opcja będzie wymagała wielu etapów.

Samochodem

Wynajęcie samochodu jest najbardziej elastycznym i wydajnym sposobem dotarcia do Zaouiat Ahansal, ponieważ daje Ci kontrolę nad podróżą i pozwala zwiedzać okolicę we własnym tempie. Podróż samochodem z Marrakeszu trwa około 5-7 godzin, w zależności od warunków drogowych i tego co chcesz zobaczyć po drodze.

Z Marrakeszu kieruj się na północny wschód w stronę miasta Azilal. Podążaj drogą R210 w kierunku Demnate, a następnie skręć na drogę R304, która przebiega przez oszałamiający górzysty teren. Po dotarciu do Azilal kontynuuj w kierunku Ait M’Hamed i kieruj się do Zaouiat Ahansal wąską drogą R302.

Transport publiczny

Mimo że możliwości są ograniczone, dotarcie do Zaouiat Ahansal możliwe jest poprzez skorzystanie z autobusów lub taksówek współdzielonych z innymi pasażerami (grand taxi), choć potrwa to dłużej i może wymagać cierpliwości 🙂

Pierwszym krokiem będzie autobus z Marrakeszu do Azilal. Trasę tę obsługuje kilka firm, a podróż trwa około 4-5 godzin. Autobusy do Azilal odjeżdżają z głównego dworca autobusowego w Marrakeszu (Gare Routière).

Następnie, znajdź taksówkę współdzieloną (grand taxi) z Azilal do Ait M’Hamed. Pojazdy te bywają tłoczne i są mniej wygodne niż autobusy.

W Ait M’Hamed popytaj o dostępne taksówki lub pojazdy 4×4, które zabiorą Cię do Zaouiat Ahansal. Im mniej chętnych na taką podróż, tym więcej będzie Cię to kosztować.

Alternatywnie możesz wynająć przewodnika i zorganizować kilkudniową wędrówkę z Ait M’Hamed lub innej pobliskiej wioski do Zaouiat Ahansal. Opcja dla piechurów 🙂

Najlepszy czas na wizytę

Zaplanuj swoją podróż wiosną lub jesienią. Zima może przynieść śnieg i lód na wyżej położonych drogach górskie, co utrudnia poruszanie się po okolicy. Lato może być gorące, ale temperatury są łagodniejsze w górach.

Zawsze powinieneś mieć kilka cieplejszych warstw, niezależnie od pory roku. W końcu to góry!

Jak długo pozostać w okolicy?

Jeden dzień wystarczy, jeśli planujesz po prostu pojechać do Wąwozu Taghia i wybrać się tam na pieszą wędrówkę. Powinieneś zaplanować zdecydowanie więcej czasu, jeśli zamierzasz się wspinać.

Gdzie się zatrzymać?

W Zaouiat Ahansal jest kilka prostych pensjonatów. Noc spędziłem w AUBERGE Kasbah Ouad Ahanssal. Lokalizacja jest wspaniała, podobnie jak widoki wokół obiektu. Prysznic zawsze miał ciepłą wodę, a kolacja była pyszna.

Co robić w wąwozie Taghia?

Przejście Berberów (Passage Berbere)

Cudowne miejsce do odkrycia, ale nie dla osób, które mają lęk wysokości lub obawiają się ekspozycji. Lepiej rozpocząć trekking rano, kiedy jest chłodniej. Dobre buty i ciepła warstwa odzieży to konieczność. Unikaj chodzenia w pojedynkę, na wypadek gdyby coś poszło nie tak. Zatrudnienie przewodnika może być dobrym pomysłem. Jeśli jednak idziesz na własną rękę, podążaj szlakiem widocznym w aplikacji Mapy.cz. Pierwszy odcinek jest średnio trudny. Wymaga użycia rąk, ale nic wielkiego. Przejście Berberów to jednak zupełnie inna historia i nie zdecydowałem się na jego przejście. Mój lęk wysokości wygrał. Przejście zostało zbudowane z patyków i kamieni podczas kolonizacji Maroka, aby marokańscy żołnierze mogli uciec przed wrogą armią. Nie wygląda zbyt stabilnie!

Przejazd z Zaouiat Ahansal do Taghia

Droga gruntowa łącząca te dwie wioski jest bardzo wąska, więc możesz mieć pewne problemy, jeśli nadjedzie samochód z naprzeciwka. Odległość wynosi około 9 kilometrów, a widoki są po prostu zapierające dech w piersiach! Z obu stron otaczały mnie wysokie ściany skalne. Przy dobrych warunkach pogodowych droga jest przejezdna dla standardowego samochodu z napędem na 2 koła (w moim przypadku było to Renault Clio). Kiedy przejeżdżałem przez wioskę po drodze, napotkałem niestety dość agresywne dzieciaki, które chciały pieniędzy i uderzały rękami w szyby samochodu. Takie chwile sprawiają, że sceptycznie podchodzę do podróży do Maroka, ale na szczęście ostatecznie radosne uczucia biorą górę. Jeśli przydarzy Ci się podobna sytuacja, zamknij drzwi auta na klucz i powoli jedź do przodu. Nie dawaj tym dzieciakom żadnych pieniędzy bo to tylko zachęci ich do podobnych akcji!

Kanion Tazart

W drodze powrotnej z Taghia rozejrzyj się za małą wioską z kilkoma domami po lewej stronie. Zatrzymaj samochód w zatoczce kilkanaście metrów wcześniej i ruszaj do kanionu! Podążaj wyschniętym korytem rzeki i w razie wątpliwości sprawdzaj swoją pozycję na Mapy.CZ.

Wąwóz jest zupełnie inny niż ten wokół Przejścia Berberów i spacer po nim był o wiele łatwiejszy. W pewnym momencie, ponieważ robiło się późno, postanowiłem zawrócić i wrócić tą samą drogą. Zdecydowanie należy unikać tego miejsca w przypadku deszczowej pogody ze względu na ryzyko gwałtownych zalań.

Inne wędrówki

W okolicy jest wiele innych możliwości pieszych wędrówek, zarówno jednodniowych i wielodniowych, wliczając wejścia na szczyty powyżej 3000 metrów nad poziomem morza. Szlaki jednak nie są oznakowane i zdecydowanie zaleca się wynajęcie przewodnika lub przynajmniej skonsultowanie się z nim swoich planów przed wyruszeniem.

Tafraoute to małe miasteczko w południowym Maroku, położone w górach Antyatlas w regionie Souss-Massa. Jego historia jest głęboko związana z położeniem i dziedzictwem berberyjskim.

Prehistoryczne ryty skalne i petroglify znalezione w tym rejonie sugerują, że pierwsi osadnicy mieszkali tutaj już w okresie neolitu. Ryty te przedstawiają zwierzęta, takie jak gazele, bydło i żyrafy, pokazując, że region ten był kiedyś bardziej zielony.

Miasto leży w sercu regionu zamieszkanego głównie przez Berberów, znanych również jako lud Amazigh, rdzennych mieszkańców Afryki Północnej. Berberowie z Tafraoute mają długą historię walki o swoje. Stawiali oni opór zewnętrznym rządom, w tym podbojom fenickim, rzymskim i arabskim, zachowując swój odrębny język, kulturę i tradycje. Przez stulecia ludzie z tego obszaru byli znani ze swojego półkoczowniczego trybu życia, rolnictwa i wykorzystania szlaków handlowych przez Saharę.

Wraz z przybyciem islamu w VII i VIII wieku, Tafraoute, podobnie jak inne części Maroka, stopniowo przyjęło nową religię. Jednak górzysty i odizolowany charakter regionu pozwolił lokalnej ludności berberyjskiej zachować pewien stopień autonomii. Podczas rządów dynastii Almorawidów i Almohadów (XI–XIII wiek) Tafraoute pozostało częścią szerszego królestwa marokańskiego, ale ze względu na swoje odległe położenie znajdowało się w dużej mierze na peryferiach konfliktów politycznych i wojskowych.

Maroko stało się francuskim protektoratem w 1912 r., chociaż region Antyatlasu pozostawał trudny do kontrolowania przez władze francuskie. Tafraoute, ze swoim nierównym terenem, było naturalnym schronieniem dla tych, którzy stawiali opór kolonialnym rządom. Miasto i otaczające je wioski odegrały rolę w berberyjskich ruchach oporu, szczególnie w latach 20. i 30. XX wieku. Berberyjskie plemiona w tym regionie próbowały być niezależne, a wiele z nich zbuntowało się przeciwko francuskim rządom. Kolonizacja Maroka przyniosła pewien rozwój infrastruktury, np. drogi i szkoły, ale Antyatlas pozostał stosunkowo odizolowany w porównaniu z innymi częściami kraju.

Po uzyskaniu przez Maroko niepodległości w 1956 r. Tafraoute stało się częścią nowo zjednoczonego państwa. Nadal jednak było stosunkowo odizolowane i słabo rozwinięte. W połowie XX wieku wielu mieszkańców Tafraoute wyemigrowało do ośrodków miejskich, takich jak Casablanca, lub za granicę, zwłaszcza do Francji, w poszukiwaniu możliwości ekonomicznych. Doprowadziło to do powstania silnej diaspory Tafraoute, szczególnie w Europie. W ostatnich dekadach Tafraoute zyskało uznanie jako cel podróży turystycznych, znane z oszałamiających krajobrazów granitowych gór, doliny Ameln i tradycyjnej kultury berberyjskiej.

Jak tam dotrzeć?

Z Agadiru:

Autobusem:

Autobusy obsługiwane przez firmy takie jak CTM i Supratours kursują regularnie między Agadirem a Tafraoute. Jest to niedroga i wygodna opcja.

Taksówką (Grand Taxi):

Taksówki współdzielone z innymi pasażerami są szybszą, ale mniej wygodną opcją niż autobus. Zazwyczaj trzeba trochę poczekać, aż taksówka się zapełni.

Wynajętym samochodem:

Wynajęcie samochodu da Ci największą elastyczność w eksplorowaniu pięknych krajobrazów po drodze, takich jak góry Antyatlas. Trasa jest malownicza, ale obejmuje kręte drogi. Dystans to około 165 km, a podróż trwa 3 godziny.

Jeśli zdecydujesz się ruszyć z Agadiru, polecam skorzystanie z usług Click’n’Go Car Rental. Mili panowie i łatwo się z nimi skontaktować na WhatsApp. Wynająłem Renault Clio na cały miesiąc i dostałem dobrą cenę.

Z Marrakeszu:

Autobusem:

Nie ma bezpośrednich autobusów z Marrakeszu do Tafraoute. Najpierw musisz wsiąść do autobusu do Agadiru (około 3 godzin), a następnie kontynuować podróż z Agadiru do Tafraoute autobusem lub taksówką.

Wynajętym samochodem:

Jazda samochodem jest najbardziej elastyczną opcją. Trasa prowadzi przez góry Antyatlasu, oferując oszałamiające krajobrazy. Odległość wynosi około 380 km, a podróż trwa około 6 godzin.

Kiedy odwiedzić Tafraoute?

Najlepszy czas na zwiedzanie to okres od lutego do kwietnia. Panuje wtedy łagodna i przyjemna pogoda z komfortowymi temperaturami w ciągu dnia, zwykle wahającymi się od 18°C ​​do 25°C. Jest to idealne miejsce na zajęcia na świeżym powietrzu, takie jak wędrówki po górach Antyatlasu lub okolicznych dolinach oraz zwiedzanie wąwozu Ait Mansour. Inną atrakcją wizyty w Tafraoute w tym czasie jest Festiwal Kwitnących Migdałów, podczas którego migdałowce w Dolinie Ameln są w pełnym rozkwicie. Tworzy to spektakl różowych i białych kwiatów, a sam festiwal obfituje w tradycyjną berberyjską muzykę, taniec i lokalne rzemiosło.

Tafraoute, podobnie jak wiele części południowego Maroka, może być niezwykle gorące w miesiącach letnich, a temperatury często przekraczają 40°C w lipcu i sierpniu. Upał może sprawić, że zajęcia na świeżym powietrzu będą niekomfortowe i ograniczą eksplorację.

Jeśli wiosna nie wchodzi w grę, okres od września do listopada to kolejny dobry czas na wizytę. Temperatury stają się przyjemniejsze do wędrówek i zwiedzania.

Gdzie się zatrzymać?

Zatrzymałem się w Azur Tafraout. Obiekt jest położony nieco dalej od centrum miasta, w bardzo spokojnej okolicy, blisko wzgórz, ale wciąż w odległości spaceru od restauracji. Pokój był czysty i przytulny, a śniadanie serwowane rano było smaczne.

Jak długo zostać w Tafraoute?

Zwiedzanie Tafraoute i przejazd przez wąwóz Ait Mansour można zaliczyć w jeden bardzo długi dzień. Jeśli chcesz zaplanować dłuższy trekking po okolicy, to potrzebne będą co najmniej dwa dni.

Jak się poruszać?

Najlepiej jest mieć samochód, ale jeśli lubisz dłuższe spacery, to i tak będziesz mógł zobaczyć miejsca wokół Tafraoute, ponieważ nie są one od siebie bardzo oddalone. Możesz nawet wybrać się na pieszą wycieczkę do Painted Rocks, ale uważaj na pogodę, bo krajobrazy przypominają pustynię i trudno o cień. Polecam korzystanie z aplikacji Mapy.CZ, aby monitorować swoje położenie i mieć pewność, że się nie zgubisz.

Co zobaczyć w Taroudant?

La Maison Berbère Traditionnelle de Tazka

Ekscytujące miejsce, w którym można dowiedzieć się wiele o życiu Berberów i zobaczyć tradycyjny dom z jego wyposażeniem. Właściciel jest bardzo miły i chętnie opowiada o obecnej sytuacji w lokalnej społeczności. Pokazał również stare gliniane garnki, narzędzia i wystrój domu, a także podzielił się szczegółami na temat tego, jak dzieci się uczyły, gdzie spały i jak zwierzęta gospodarskie, które trzymano na parterze, utrzymywały ciepło w salonie i kuchni.

Na drzwiach jest numer telefonu, więc jeśli nie widzisz nikogo w pobliżu, po prostu zadzwoń i poczekaj chwilę.

Dolina Tafraout

To wspaniałe miejsce z bardzo pięknymi formacjami skalnymi i szlakami po gajach palmowych. Niedaleko La Maison Berbère Traditionnelle de Tazka znajdziesz wyrzeźbioną gazelę, o której mówi się, że jest przykładem prehistorycznych rycin skalnych. Nie jestem przekonany, czy naprawdę jest prehistoryczna, ale w każdym razie, świetnie się bawiłem szukając jej.

Podążaj ścieżką dalej na południe, mając w oddali drogę R104 po prawej stronie. Wkrótce, po lewej stronie, zauważysz szeroką ścieżkę wiodącą w górę. W pewnym momencie znika, ale jeśli przedostaniesz sie wyżej po głazach, dotrzesz do imponującego punktu widokowego na dolinę.

Meczet Aday

Piękny meczet, który kontrastuje ze skalistym krajobrazem i jest otoczony starymi, tradycyjnymi domami.

Dom Touareg

Popularny sklep pełen kolorów i pięknych przedmiotów, np. dywanów, biżuterii itp. Właściciel może dla Ciebie zdobyć wszystko, czego potrzebujesz i jest wspaniałą osobą, która przesadnie nie namawia do kupna czegokolwiek i nie wywiera presji (co w Maroku jest dość powrzechne).

Finger Mountains / Czapka Napoleona

Ta kultowa formacja skalna została nazwana na cześć podobieństwa do słynnego kapelusza Napoleona. Powiedzmy, że podobieństwo jest nieco naciągane.

Painted Rocks / Pomalowane skały

Dzieło belgijskiego artysty Jeana Verame. Ich tworzenie trwało trzy miesiące i wymagało użycia aż 18 ton farby. Są one powszechnie znane jako niebieskie skały, jednak w rzeczywistości są wielokolorowe (różowe, czerwone, czarne, żółte i pomarańczowe).

Droga dojazdowa jest żwirowa, ale bez problemu przejezdna się dla samochodów z napędem na 2 koła.

Wąwóz Ait Mansour

Oszałamiający cud natury, znane z dramatycznych formacji skalnych i bujnych gajów palmowych. Wąwóz prezentuje uderzający kontrast między jałowymi, suchymi górami a zielenią oazy w jego wnętrzu.

Ait Mansour znajduje się około 30 km na południowy wschód od Tafraoute, co czyni je spokojnym i mniej turystycznym miejscem.

Podążałem drogą R107 i tuż przed Painted Rocks skręciłem w lewo w kierunku Ait Mansour. Droga była bardzo kręta, ale ruch był minimalny. Z każdym kilometrem widoki stawały się coraz bardziej spektakularne. Wąwóz charakteryzuje czerwonymi i różowymi granitowymi skałami, które dramatycznie wznoszą się po obu stronach doliny. Krajobraz jest mieszanką skalistego terenu i pełnych roślinności oaz, z palmami, gajami oliwnymi i małymi działkami rolnymi zasilanymi naturalnymi źródłami.

Zatrzymałem się na chwilę w Ait Mansour, aby napić się kawy i pospacerować wśród palm. Oaza jest nawadniana przez rzekę, która przepływa przez wąwozy.

Obszar wokół Ait Mansour jest domem dla tradycyjnych społeczności Amazigh (Berberów). Małe wioski są rozsiane po całym wąwozie, gdzie miejscowi mieszkają w domach z cegły mułowej i zajmują się rolnictwem na własne potrzeby.

Z Ait Mansour kontynuowałem jazdę w kierunku Gdour, a następnie skręciłem w prawo, aby kontynuować pętlę przez Ait Bou Nouh i Ait Ou Said, a na końcu ponownie połączyć się z drogą R107. Była to z pewnością jedna z najlepszych tras, jakie odbyłem w Maroku!

Cała pętla ma około 100 km długości, a podróż trwa około 3 godzin. Nie spiesz się jednak i planuj dużo postojów!