Agdz to małe miasteczko położone w dolinie rzeki Draa w południowo-wschodnim Maroku. Dolina słynie ze wspaniałych gajów palmowych i jest idealnym miejscem na spacery oraz dłuższe wędrówki.
Historycznie rzecz biorąc, Agdz był ważnym przystankiem na trasie karawan łączącej Marakesz z Timbuktu. To uczyniło go kluczowym punktem wymiany handlowej i kulturalnej. Miasto i jego okolice usiane są starymi kasbah (ufortyfikowanymi domami) i ksarami (ufortyfikowanymi wioskami), które odzwierciedlają tradycyjną architekturę berberyjską.
N’Kob położone jest około 70 km na wschód od Agdz, w paśmie górskim Jebel Saghro i jest otoczone również jest otoczone surowym, skalistym krajobrazem oraz gajami palmowymi.
Jak się tam dostać?
Aby dostać się do Agdz, masz kilka opcji w zależności od punktu początkowego i preferowanego środka transportu.
Samochodem
Aby dostać się do Agdz lub N’Kob, najlepszą opcją jest wynajęcie samochodu w Marrakeszu lub Agadirze. W pobliżu miast jest wiele ciekawych miejsc, dlatego posiadanie pojazdu jest niezbędne. Odległość do Agdz wynosi 260 km (5-6 godzin) z Marakeszu i 360 km (6-7 godzin) z Agadiru. Odległość pomiędzy Agdz a N’Kob wynosi 70 km, a dojazd trasą R108 zajmuje około 1 godziny.
Jeśli zdecydujesz się na start w Agadirze, polecam skorzystać z usług wypożyczalni Click’n’Go Car Rental. Sympatyczna obsługa i łatwy kontakt na WhatsAppie. Wynająłem Renault Clio na cały miesiąc i dostałem niezłą cenę.
Autobusem
Z Marakeszu dojedź autobusem do Ouarzazate, a następnie lokalnym autobusem lub taksówką do Agdz lub N’Kob. Najpopularniejszymi przewoźnikami autobusowymi są CTM oraz Supratours.
Taksówką
Na dłuższych dystansach dostępne są taksówki wspólne, gdzie płacisz za miejsce i podróżujesz z innymi pasażerami. Możesz zdecydować się na przejazd z Marakeszu do Ouarzazate, a następnie poszukać kolejnej taksówki z Ouarzazate do Agdz lub N’Kob.
Góry Saghro
Najlepszy czas na wizytę
Najlepszy czas na odwiedzenie Agdz i N’Kob to miesiące wiosenne (od marca do maja) i jesienne (od września do listopada). Temperatury w ciągu dnia wahają się od 20°C do 30°C. Dzięki temu można komfortowo zwiedzać miasta, wędrować i spędzać czas na świeżym powietrzu.
Lata mogą być niezwykle gorące, a temperatury często przekraczają 40°C. Chociaż niektórzy podróżni radzą sobie z upałem, dłuższa aktywność na świeżym powietrzu może być wyczerpująca. Zimy są łagodne lub chłodne, a temperatury w ciągu dnia wahają się od 10°C do 20°C. Noce mogą być dość zimne, szczególnie na obszarach pustynnych.
Gdzie się zatrzymać?
Nocowałem w Palm Grove Apart w Agdz i był to najlepszy nocleg jaki miałem podczas całej mojej podróży po Maroku. Jest to w pełni umeblowany apartament składający się z salonu, kuchni, sypialni i łazienki. Wi-Fi było szybkie, więc nie miałem problemów z pracą zdalną. Gospodarz mieszka na górze i był bardzo przyjaznym starszym mężczyzną. Tuż obok domu znajduje się parking.
W N’Kob zatrzymałem się w Berber Nomad Kasbah, który również spełnił moje oczekiwania. Zostałem powitany miętową herbatą i ciasteczkami i byłem jedynym gościem w całym domu.
Panorama miasta i gór Saghro
Jak długo zostać w okolicy?
Aby w pełni poznać okolice Agdz i N’Kob potrzeba minimum jednego całego dnia. Dla tych, którzy wolą spokojne tempo i zwiedzanie bez pośpiechu, dwa dni będą optymalne.
Co warto zobaczyć w Agdz i okolicach?
Kasby
Okolice Agdz usiane są starymi kasbami, które odzwierciedlają architekturę berberyjską. Jest to rodzaj tradycyjnej fortecy lub ufortyfikowanego domu, który służył zarówno celom mieszkalnym, jak i obronnym i występuje głównie w południowych częściach Maroka.
Kasby charakteryzują się wysokimi murami, często wykonanymi z cegieł mułowych lub kamienia. Wiele z nich posiada narożne wieże, które zwiększają możliwości obronne i służą jako punkty widokowe do monitorowania otoczenia. Wiele kasb zostało odrestaurowanych i obecnie stanowią popularne atrakcje turystyczne, a inne przekształcono w hotele lub pensjonaty, zapewniając podróżnym wyjątkowe doświadczenia związane z zakwaterowaniem.
Warto zatrzymać się w Kasbah des Arts, w pobliżu centrum Agdz. Obecny właściciel opowie historię zarówno budynku jak i swojej rodziny. Można tam spędzić noc, co musi być wyjątkowym przeżyciem. Nie jest to tanie, ale poczujesz się jak na planie filmowym Prince of Persia!
Ruiny Kasby
Kolejnym fascynującym miejscem jest Kasbah des Caids, czyli hotel, restauracja i muzeum – wszystko w jednym. Niestety wrażenia ze zwiedzania zepsuł arogancki przewodnik, którego “oprowadzanie” trwało 10 minut i pozbawione było jakiegokolwiek komentarza. Wejście kosztuje 20 MAD od osoby, ale za “przewodnika” trzeba zapłacić dodatkowo. W moim przypadku padła sugestia 50 MAD, ale wszystko zależy od jego nastroju, więc nie daj się naciągnąć.
Kasbah Tamenougalt jest opuszczony, ale idealny do podziwiania architektury tego typu budynków. Na ścianach znajdują się elementy graffiti. Niestety, jak to często bywa w Maroku, tutaj również wizytę mogą zepsuć „przewodnicy”, którzy nalegają, aby oprowadzić Cię za wygórowaną cenę.
I wreszcie Kasbah Timidarte to kolejny skarb, który przenosi Cię w przeszłość i pobudza wyobraźnię, jak by to było podróżować z karawaną i po drodze zatrzymywać się w takich miejscach. Pokoje są wyposażone w podstawowe udogodnienia, ale nie oczekuj luksusów. Doświadczenie jest autentyczne, widoki są niesamowite, a ludzie są przyjaźni i gościnni. Jeśli nie chcesz zostać na noc, i tak będziesz mógł się rozejrzeć.
Wewnątrz Kasbah des CaidsWewnątrz Kasbah des CaidsWieża wewnątrz jednej z kasb
Panorama rzeki Draa
Z punktu widokowego roztacza się wspaniała panorama jednego z największych gajów palmowych w Maroku, położonego u stóp Jebel Kissane . Na pewno warto się tu zatrzymać!
Miłośnicy pieszych wędrówek mogą zdobyć szczyt Jebel Kissane, ale warto zatrudnić przewodnika lub przynajmniej upewnić się, że masz dobrą mapę szlaku offline. Niewielkie pasmo górskie ma 14 km długości i 1,8 km szerokości w najszerszym miejscu. Na szczycie góry znajdują się dwa grzbiety, przedzielone pośrodku wąwozem. Szczytów jest wiele, ale najwyższy, położony na zachodnim krańcu pasma, ma wysokość 1485 m n.p.m.
Tizi’n-Tinififft
Jeśli wyjedziesz z Agdz w kierunku Ouarzazate drogą N9, ponownie natkniesz się na zapierający dech w piersiach krajobraz, wśród którego człowiek może poczuć się bardzo mały. Tizi-n-Tiniffifft to wysoka przełęcz położona na wysokości 1693 m npm, do której prowadzi utwardzona droga.
Co warto zobaczyć w N’Kob i okolicach?
W N’Kob nie ma zbyt wiele do zwiedzenia i tylko otaczający je górzysty teren sprawia, że warto tu przyjechać. Trasa łącząca N’Kob z Boumalne Dades jest niesamowita i przebiega przez przełęcz Tizi’n’Azazarte która należy do pasma gór Saghro. Odległość między dwiemia miejscowościami to około 90 kilometrów, a przejazd zajmuje około 2 godzin. Po drodze obowiązkowe przystanki na zdjęcia! Surowe płaskowyże, głębokie doliny i formacje wulkaniczne pokazują, jak siła natury rzeźbiła teren przez tysiąclecia.
Szlak Jebel Saghro Circuit brzmi jak niesamowita, wielodniowa wędrówka po tej okolicy i pewnego dnia na pewno wrócę, aby ją przejść!
Dakhla, położona na wąskim półwyspie w regionie Sahary Zachodniej, to wyjątkowy i coraz bardziej popularny cel podróży. Pobliska laguna jest szczególnie popularna wśród miłośników sportów wodnych, którzy przyjeżdżają tu uprawiać głównie kitesurfing i windsurfing. Miasto ma bogatą historię, na którą wpływ miało różne kultury, w tym berberyjska, arabska i hiszpańska.
Obszary wokół Dakhli były zamieszkane od tysięcy lat, głównie przez plemiona berberyjskie. W starożytności przebiegały tu transsaharyjskie szlaki handlowe, ułatwiające wymianę między Afryką Subsaharyjską, Afryką Północną i Europą.
Łodzie rybackie
Pod koniec XIX wieku, podczas walki o Afrykę, Hiszpania przejęła kontrolę nad częściami Sahary Zachodniej, w tym nad Dakhlą. Miasto zostało założone w 1884 roku i nazwane Villa Cisneros, na cześć hiszpańskiego kardynała Francisco Jiméneza de Cisneros. Pod panowaniem hiszpańskim Villa Cisneros stała się ważną placówką administracyjną i wojskową. Hiszpanie zbudowali infrastrukturę, taką jak drogi czy budynki mieszkalne.
Po II wojnie światowej w całej Afryce nasiliły się ruchy antykolonialne. W Saharze Zachodniej opór przeciwko hiszpańskim rządom zaczął się nasilać. W połowie XX wieku Hiszpania stanęła w obliczu rosnącej presji dekolonizacji. W 1975 roku na mocy Porozumień Madryckich Hiszpania zgodziła się wycofać z Sahary Zachodniej, przekazując kontrolę administracyjną Maroko i Mauretanii.
Lokalni rybacy na plaży
Wycofanie się Hiszpanii doprowadziło do konfliktu z udziałem Maroka, Mauretanii i Frontu Polisario, który dąży do niepodległości Sahary Zachodniej. Mauretania wycofała się w 1979 r., pozostawiając Maroko kontrolę nad Dakhlą i większością Sahary Zachodniej. W 1991 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych wynegocjowała zawieszenie broni, ale status polityczny Sahary Zachodniej pozostaje nierozwiązany. Dakhla jest obecnie administrowana przez Maroko, które uważa ją za część swoich południowych prowincji.
Marokański Mur, czyli Berm, ma długość około 2700 km i biegnie z południa na północ przez Saharę Zachodnią i południowo-zachodnią część Maroka. Oddziela obszary kontrolowane przez Maroko na zachodzie od obszarów kontrolowanych przez Polisario na wschodzie.
Jak się tam dostać?
Aby dostać się do Laayoune na Saharze Zachodniej, masz kilka możliwości:
Samolotem: Na lotnisko w Dakhla można polecieć liniami Royal Air Maroc z większych miast, takich jak Casablanca czy Marrakesz.
Samochodem: Drogi są ogólnie dobrze utrzymane, ale jest to daleki dystans, więc przygotuj się na kilku lub kilkunastogodzinną podróż, w zależności od punktu początkowego. Jeśli szukasz samochodu do wynajęcia w Agadirze, polecam skorzystać z usługi Click’n’Go Car Rental. Bardzo przyjazna obsługa i łatwy kontant poprzez WhatsApp. Wynająłem Renault Clio na cały miesiąc i dostałem niezłą cenę.
Autobusem: Supratours oraz CTM to dwie popularne firmy transportowe działające w Maroku.
Najlepszy czas na odwiedzenie Sahary Zachodniej to wiosna (od marca do maja) i jesień (od września do listopada), kiedy pogoda jest łagodna i przyjemna. Podróżowanie w tym okresie ułatwi korzystanie z pobliskich plaż i komfortowe zwiedzanie miasta i okolic. Lato może być upalne, a zima przynosi chłodniejsze, jednak wciąż przyjemne temperatury.
Centrum miasta Dakhla
Gdzie się zatrzymać?
Karam City Hotel to doskonały wybór. Jest bardzo dobrze położony w centrum miasta, blisko sklepów, restauracji i nabrzeża. Ma bardzo dobry internet do pracy zdalnej i smaczne śniadania, które można dodatkowo dokupić.
Jak długo tam zostać?
Jeden pełny dzień w Dakhli wystarczy, żeby pospacerować po miasteczku i spróbować owoców morza. Dolicz sobie dodatkowe dni, jeśli chcesz poćwiczyć windsurfing lub kitesurfing, które są niezwykle popularne w zatoce, lub wybrać się za miasto na pustynię.
Latarnia w Dakhli
Jak się poruszać po okolicy?
Centrum miasta można łatwo zwiedzać pieszo, ale aby dotrzeć do wielu innych atrakcji, będzie potrzebny transport. Wynająłem Dacię Duster na 2 dni od Baie Car. Skontaktowałem się z nimi na WhatsApp i samochód został dostarczony bezpośrednio do mojego hotelu. Cena wynosiła 900 MAD za 2 dni. Bardzo polecam!
Poruszając się po okolicy nie zapomnij paszportu, ponieważ możesz napotkać częste kontrole policyjne.
Moja wypożyczona Dacia Duster
Co robić w Dakhli?
Centrum Dakhli nie jest zbyt przyjemne na spacery, ale jest tu kilka atrakcji wartych zobaczenia, m.in. meczety: Grande Mosquée de Dakhla, Mosquée Eddarham, Mosquée du Quartier Al-Ghofrane i Mosquée Albir .
Obecna jest także świątynia katolicka – Iglesia de Nuestra Señora del Carmen, zbudowana przez hiszpanów. Nadzoruje ją niewielka grupa księży, którzy na zmianę opiekują się tym kościółem jak i katedrą św. Franciszka z Asyżu w Laayoune. W pobliżu znajduje się zaciszny park z fontanną.
Iglesia de Nuestra Señora del CarmenPark z fontanną
Pozostałe ciekawe miejsca znajdują się na obrzeżach miasta, więc aby się tam dostać, trzeba będzie zorganizować taksówkę. Nie zapomnij negocjować ceny!
Faro de Dakhla to latarnia morska, której początki sięgają hiszpańskiej epoki kolonialnej. To popularne miejsce do oglądania zachodów słońca i wędkowania z pięknym widokiem na Ocean Atlantycki.
Latarnia morska w Dakhli
La Sarga to wioska rybacka położona około 15 km na południe od Dakhl, na końcu półwyspu. Znajdują się tam setki łodzi holowanych do i z morza przez traktory. Warunki pracy rybaków są trudne, a kiepskie warunki mieszkaniowe rzucają się w oczy. Ludzie są przyjaźni, chociaż ilość śmieci dookoła jest przytłaczająca i przygnębiająca.
Oum El Bouir to stosunkowo ładna piaszczysta plaża, która znajduje się najbliżej centrum Dakhli.
Co robić poza miastem?
Półwysep słynie ze sportów wodnych i znajdziesz tu mnóstwo sklepów czy ośrodków oferujących kursy kitesurfingu czy windsurfingu. To doskonałe miejsce do nauki tych sportów od zera lub doskonalenia swoich umiejętności.
Plaża Trouke 25 to dobre miejsce na relaks z widokiem na Wyspę Smoka (eng. Dragon Island) i dużym parkingiem, na których przeważnie stoją kampery. Na wyspę można przejść pieszo podczas odpływu, ale należy zachować ostrożność i sprawdzić godziny przypływu, ponieważ ryzykujesz utknięcie tam na noc. Popołudniu można zauważyć rybaków zbierających z dna morskiego różne owoce morza.
Widok na Wyspę Smoka
Biała Wydma jest prawdopodobnie najpopularniejszą naturalną atrakcją turystyczną w Dakhli i można ją zobaczyć w każdej broszurze turystycznej. Dotrzesz tutaj samochodem z napędem na cztery koła drogą przecinającą pustynię. Jeśli nie masz takiego auta, czeka Cię dłuższy ale bardzo przyjemny spacer.
Z głównej drogi należy skręcić w prawo w drogę prowadzącą do hotelu Paraiso Dakhla. Jedź tak daleko, jak to możliwe, a następnie zaparkuj samochód na poboczu i kontynuuj pieszo. Do nawigacji możesz użyć aplikacji mobilnej MapyCZ, która pokazuje wszystkie ścieżki w tym obszarze. Możliwy jest powrót inną drogą, podążając ścieżką odrobinę bardziej w głębi pustyni, a nie wzdłuż wybrzeża.
Z daleka Biała Wydma wygląda jak wyspa. Najpierw wspiąłem się na samą górę, a potem zszedłem ponownie w dół, aby zrobić kilka zdjęć z innej perspektywy. Było wietrznie, ale widoki zapierały dech w piersiach!
Biała WydmaBiała WydmaPustynia w drodze na Białą WydmęPustynia w drodze na Białą WydmęDroga w kierunku Białej Wydmy
Plaża Portorico to piękne miejsce, z ogromną zatoką i pustynią wpadającą bezpośrednio do morza. Wiało tak mocno, że całą twarz pokrytą miałem piaskiem. Droga w dół jest nieco wyboista, ale możliwa do pokonania autem 2WD z większym prześwitem. Jest tam posterunek wojskowy, ale strażnicy byli mili i powitali mnie z uśmiechem.
Plaża PortorykoPlaża Portoryko
Zwrotnik Raka przebiega przez osiem krajów Afryki, a mianowicie Egipt, Libię, Czad, Niger, Algierię, Mali, Mauretanię i Saharę Zachodnią. Tablicę informacyjną znajdziesz około 5 kilometrów na południe od zjazdu na plażę Portorico.
Zwrotnik Raka
Pustynia Imlili była zdecydowanie punktem kulminacyjnym mojej podróży. Z głównej drogi skręciłem w lewo, około 55 kilometrów na południe od ronda na wylocie z Dakhli. Celem było dotarcie do Imlili Sebkha, czyli równiny solnej z ponad 160 stałymi otworami z hipersalinową wodą zawierającą ryby. Niestety baseny nie są oznakowane i bez napędu 4×4 nie chciałem ryzykować.
Przez pierwsze kilka kilometrów droga była w doskonałym stanie, ale potem skończył się asfalt. Jechałem dalej, aż dotarłem do bardzo piaszczystego odcinka. Po drodze nie mijałem żadnych innych samochodów, więc wiedziałem, że w razie problemów będę zdany tylko na siebie. Zaparkowałem Dustera na poboczu drogi i pieszo wszedłem na pobliskie wzgórze.
Panorama pustyni Imlili była wspaniała, mimo że była straszna wichura. Poczułem pewien żal, że nie mogę jechać dalej, ale wiedziałem, że zawrócenie to jedyne rozsądne wyjście. Nie miałem tu nawet zasięgu!
Alternatywą dla samodzielnego wypadu na pustynię Imlili jest zorganizowana wycieczka 4X4 z przewodnikiem, jednak nie będzie to tanie. Zapytaj o opcje w miejscu swojego zakwaterowania w Dakhli.
Pustynia ImliliPustynia Imlili
Kierując się dalej na południe w stronę granicy z Mauretanią, miniesz miasteczko Imlili i najprawdopodobniej kolejny patrol policji. Zostałem spytany dokąd jadę, ale na szczęście bardzo prosta odpowiedź, że tylko zwiedzam i rozglądam się po okolicy, była wystarczająca. Około 7 kilometrów za Imlili należy zwrócić uwagę na skręt w prawo w drogę asfaltową. Prowadzi ona na plażę Candelaria, która jest kolejnym odosobnionym miejscem z małym posterunkiem wojskowym. Niedługo za zjazdem, po lewej stronie zobaczysz ogromne równiny solne. Dobrym pomysłem jest zaparkowanie na poboczu i podejście bliżej. Po drugiej stronie drogi z kolei można wspiąć się na wydmy, skąd roztacza się wspaniały widok na ocean.
Widoki w drodze na plażę CandelariaDługa i pusta plaża CandelariaSkorupa żółwia morskiego
Plaża Candelaria była najbardziej wysuniętym na południe punktem, który odwiedziłem w Saharze Zachodniej. Widziałam mnóstwo turystów jadących kamperami w stronę granicy z Mauretanią i kusiło mnie, żeby zrobić to samo, choćby autostopem. Mam nadzieję, że pewnego dnia i mi uda się dotrzeć do tego kraju!
Vang Vieng to popularna miejscowość turystyczna w Laosie, położona około 150 kilometrów na północ od stolicy, Wientianu. Słynie z cudownych krajobrazów, które obejmują wapienne wzgórza krasowe, jaskinie i rzekę Nam Song.
Entuzjaści spędzania czasu na świeżym powietrzu z pewnością znajdą tutaj coś dla siebie. Dostępne są takie atrakcje jak tubing, spływy kajakowe, wspinaczka skałkowa i piesze wędrówki. Kiedyś wiele aktywności, szczególnie tych wodnych łączyło się z ostrym imprezowaniem, a grupą odbiorców byli nastolatkowie. Dziś wygląda to zupełnie inaczej, a Vang Vieng jest bardziej przyjazne rodzinom i przede wszystkim bezpieczniejsze. W okolicy znajdują się także liczne jaskinie, takie jak Tham Phu Kham i Tham Chang, a dla tych którzy chcą podziwiać panoramę z góry, oferowane są loty balonem. Na pewno nie sposób się tu nudzić!
Kiedy przyjechać do Vang Vieng?
Najpopularniejszym czasem na wizytę w Laosie jest okres od listopada do kwietnia , przynajmniej jeśli nie lubisz deszczu, ponieważ jest to pora sucha. Jednak nic nie jest tak proste, jak się wydaje. Nie zmokniesz, ale z drugiej strony to czas intensywnych wypaleń rolniczych i im bliżej kwietnia, tym zanieczyszczenie powietrza będzie coraz gorsze.
Do Laosu pojechałem w marcu, ale następnym razem wybrałabym się tam na samym początku lub pod koniec pory deszczowej, czyli w październiku lub maju. Zmoknięcie jest z pewnością lepsze niż wdychanie smogu!
Jak się tam dostać?
Pociągiem
Kolej Laos-Chiny to pierwsza sieć kolejowa w Laosie, która staje się coraz popularniejsza. Łączy ona główne miasta takie jak Wientian, Vang Vieng, Luang Prabang i Boten. Średni czas podróży na trasie pomiędzy Wientianem a Vang Vieng wynosi około godziny. Zaleca się zakup biletów kolejowych z wyprzedzeniem, aby zapewnić sobie miejsce.
Autobusy i minibusy
Z Północnego Dworca Autobusowego (dworzec autobusowy Khua Din) w Wientianie do Vang Vieng kursują regularne autobusy. Podróż trwa zazwyczaj około 4-5 godzin i jest to najtańsza opcja na dotarcie do celu.
Minivany są nieco szybsze a podróż zajmuje około 3-4 godzin. Wyruszają z różnych miejsc w Wientianie, więc najlepiej podpytać w biurze podróży lub pensjonacie. Są one wygodniejsze i często mają klimatyzację.
Regularne autobusy kursują również z Luang Prabang (dworzec południowy) a podróż trwa około 6-7 godzin. Minibus pokona tę trasę w około 5-6 godzin.
Samolotem
W Vang Vieng nie ma niestety lotniska. Podróżni mogą polecieć do Wientianu lub Luang Prabang, a następnie przesiąść się do autobusu, minivana lub taksówki do Vang Vieng.
Spędziłem dwie noce w Saphaothong Guesthouse, który okazał się dobrym wyborem. Pokój był przestronny i było tam biurko do pracy. Recepcjonista był bardzo przyjazny i zorganizował dla mnie skuter, chociaż jego jakość była daleka od optymalnej.
Pokój w pensjonacie Saphaothong
Jak długo zostać na miejscu?
Polecam minimum 2-3 dni na zwiedzanie Vang Vieng i okolic. Wokół miasta jest wiele jaskiń, lagun, gór i wiosek do odkrycia. Nie warto się śpieszyć!
Krajobraz wokół Vang Vieng
Jak się poruszać po okolicy?
Samo miasto jest małe, a wiele restauracji i obiektów noclegowych znajduje się w odległości krótkiego spaceru. Wiele atrakcji, szczególnie tych przyrodniczych, jest jednak oddalona więc potrzebny będzie środek transportu.
Rowery można wypożyczyć w pensjonatach, hotelach i dedykowanych wypożyczalniach. To doskonały sposób na zwiedzenie pobliskich atrakcji, takich jak jaskiń i błękitnych lagun, ale pokonanie dłuższych dystansów w trudnym terenie i wysokiej temperaturze może być męczące.
Skutery zapewniają większą elastyczność ułatwiającą zwiedzanie we własnym tempie, szczególnie podczas upałów. Nie zapominaj, że musisz mieć prawo jazdy, nawet jeśli nikt tego nie sprawdzi w wypożyczalnie. W przeciwnym razie nie będziesz objęty ubezpieczeniem podróżnym i w razie wypadku poniesiesz wszystkie koszta hospitalizacji z własnej kieszeni. Drogi mogą być w kiepskim stanie i zawsze należy używać kasku. Dobrze jest mieć również hustę do zasłonięcia twarzy, ponieważ większość dróg w okolicy Vang Vieng jest gruntowa i za każdym razem, gdy ktoś Cię wyprzedzi, znajdziesz się w chmurze pyłu.
Polna przez wieś
Jeśli nie czujesz się komfortowo prowadząc skuter, tuk-tuki z kierowcami można łatwo znaleźć w centrum miasta i w pobliżu popularnych atrakcji. Cena za przejazd podlega negocjacji i ustal ją z góry.
Inną alternatywą jest wynajęcie pojazdu typu buggy, co jest dobrą opcją zwłaszcza jeśli podróżujesz w grupie. Przed wyruszeniem w drogę sprawdź jego stan, gdyż niektóre z nich wyglądają, jakby miały się rozpaść…
Co warto zobaczyć w Vang Vieng?
Świątynie
W centrum Vang Vieng znajduje się kilka ciekawych świątyń buddyjskich, np. Wat Si Sou Mang, Wat Kang, Wat Simixay Yaram czy Wat That.
Tham Chang
Najbardziej dostępna z jaskiń w okolicy Vang Vieng, w odległości krótkiego spaceru od miasta. Aby dostać się do wejścia, trzeba pokonać około 150 schodów. Bilet kosztuje 20.000 LAK, a jaskinię można łatwo zwiedzać dzięki stworzonym ścieżkom i oświetleniu. Na zewnątrz lokalni sprzedawcy oferują przekąski i napoje.
Widok z lotu ptaka na wioskę Ban Nampè
Błękitna Laguna 1 i jaskinia Phu Kham
Najpopularniejsza z lagun ze względu dystans od Vang Vieng. Jest tam 5-metrowa platforma do skakania i kilka huśtawek. Może być bardzo tłoczno i głośno, więc na pewno nie jest to miejsce odpowiednie dla każdego, ale pobliska jaskinia z leżącym Buddą robi wrażenie i warto ją zwiedzić. Najprawdopodobniej będziesz tam zupełnie sam, szczególnie jeśli wejdziesz nieco głębiej. W środku jest ślisko, dlatego warto zabrać ze sobą dobre buty i latarkę. Można je wypożyczyć przy wejściu do jaskini.
Błękitne Laguny 2, 3, 5
W Vang Vieng z pewnością nie brakuje naturalnych źródeł. Większość z nich posiada liny i platformy do skakania. Oprócz popularnej laguny nr. 1 warto odwiedzić również te bardziej odległe, ale często mniej zatłoczone laguny o numerach 2, 3 i 5. Piątka jest najbardziej oddalona, jednak droga wiedzie przez bardzo malowniczą wioskę Ban Nampè, która sama w sobie jest warta odwiedzenia.
Jedna z błękitnych lagunWidok z lotu ptaka na małą wioskę niedaleko Vang Vieng
Park Vangvieng Inter i jaskinia Nang Oua Khiam
Ładny teren z kąpieliskiem i dużą ilością zacienionych miejsc do odpoczynku. Figury dinozaurów są kiczowate, ale gorąco polecam podejście do jaskini i punktu widokowego. Szlak na pewno nie ma 30 metrów, jak podaje tablica informacyjna, a dotarcie na platformę widokową zajmuje około 20 – 30 minut. Zaletą jest minimalna ilość turystów odwiedzających ten punkt widokowy. Jeśli chcesz zwiedzić jaskinię, zabierz ze sobą latarkę!
Spektakularny widok z punktu widokowego na Vangvieng Inter Park
Punkt widokowy Nam Xay
Krótka, ale stroma wędrówka z zapierającymi dech w piersiach widokami na krasowe formacje skalne, zielone lasy oraz obszary wiejskie i pola ryżowe po dotarciu na szczyt. Na górze, po obu stronach, znajdują się specjalnie ustawione motocykle, na których można usiąść, i zrobić oryginalne zdjęcie!
Wejście na szczyt zajmuje około 30 minut, a o zachodzie słońca miejsce jest tu bardzo dużo turystów.
Bardzo popularne miejsce do robienia zdjęć w punkcie widokowym Nam XayWidok z lotu ptaka na punkt widokowy Nam Xay
Jaskinia Phapoungkham i punkt widokowy
Moim zdaniem jest to najlepsza krótka wycieczka w okolicach Vang Vieng. Jest tu o wiele więcej do odkrycia niż tylko punkt widokowy, co sprawia, że warto poświęcić czas i energię! Do zwiedzenia jest również jaskinia, posągi Buddy i samolot. Wejście kosztuje 20.000 LAK za osobę, a dotarcie na górę zajmuje około 20-30 minut. Załóż wygodne buty i nie zapomnij wody! Oprócz mnie nie byłu tu nikogo innego, co było miłą odmianą po zatłoczonym punkcie widokowym Nam Xay.
Punkt widokowy PhapoungkhamPunkt widokowy Phapoungkham
Jaskinia Num Bor Keo
Jeśli szukasz bardziej wyzywającej jaskini do odkrycia, Num Bor Keo jest trudniejsza do znalezienia, ale warta wysiłku. Wstęp kosztuje 20.000 LAK i dostaniesz małą czołówkę. Trasa wymaga poruszania się na kolanach i łatwego wspinania. Żółte strzałki wskazują drogę. Jest to ciekawe miejsce, ale z pewnością nie dla tych, którzy nie chcą się pobrudzić 🙂
Punkt widokowy Pha Ngern
Wymagająca fizycznie wędrówka jest podzielona na dwie części. Dotarcie na szczyt zajmuje około 1 – 1,5 godziny, z przystankiem na pierwszym punkcie widokowym. Większość szlaku jest dość stroma, więc nie spiesz się i weź wodę.
Za wejście na szlak trzeba zapłacić 10.000 LAK. W małej chatce na pierwszym punkcie widokowym można kupić wodę, napoje bezalkoholowe i przekąski. Widoki są wspaniałe, a na skałach umieszczony został stary buggy. Najwyraźniej jest to trend w Vang Vieng, żeby umieszczać tego typu rzeczy na punktach widokowych!
Punkt widokowy Pha NgernPunkt widokowy Pha Ngern
Angel Cave
Kolejna ładna jaskinia, dobrze oświetlona i łatwa do przejścia.
Wodospad Kaeng Nyui
Miejsce to warto odwiedzić tylko w porze deszczowej, w innych okresach po prostu nie ma wody. Od punktu początkowego do wodospadu prowadzi krótki szlak. Od maja 2024 r. droga dojazdowa była w budowie, więc po zakończeniu prac będzie to naprawdę łatwa i przyjemna przejażdżka skuterem.
Loup Cave
Jedna z najlepszych jaskiń w okolicy Vang Vieng. Jeśli podróżujesz na skuterze, będziesz musiał uiścić opłatę za przekroczenie mostu w wysokości 5.000 LAK. Następnie dotrzesz do budki, w której pobierana jest opłata w wysokości 15.000 LAK za wstęo do jednej jaskini lub 30.000 LAK za wstęp do dwóch. W jaskiniach panuje całkowita ciemność. Otrzymasz czołówkę, ale zazwyczaj nie jest ona zbyt mocna, więc lepiej mieć własną, mocniejszą.
Tham Nam (Jaskinia Wodna)
Najbardziej znana jaskinia na północy Vang Vieng. Do jaskini o długości 500 metrów prowadzi wejście, z którego wypływa odnoga Nam Song. W porze suchej można brodzić po jaskini, ale gdy poziom wody jest wyższy, trzeba wypożyczyć rurkę dmuchane koło, usiąść w środku i poruszać się wgłąb ciągnąc za podwieszonądo sufitu jaskini linę. Świetne przeżycie!
Elephant Cave
Nie ma tu zbyt wiele do zobaczenia poza kamieniem, który przypomina słonia i posągiem śpiącego Buddy. Wizyta nie zajmie więcej niż 5 minut. Możesz zatrzymać się tutaj w drodze do Tham Nam, w przeciwnym razie nie zawracaj sobie tym miejscem głowy.
TCK Zipline
Miejsce zbiera dobre recenzje i słyszałem, że zjazdy na tyrolce są naprawdę ekscytujące.
Lot balonem
Wyjątkowy sposób by z góry podziwiać góry, pola ryżowe i wijącą się rzekę. Loty odbywają się o wschodzie i zachodzie słońca, trwają około godziny i kosztują około 100–150 USD. Jednym z najbardziej renomowanych operatorów jest Above Laos.
Kota Kinabalu, często określana jako KK, jest stolicą stanu Sabah w Malezji. Z jednej strony znajduje się Morze Południowochińskie, a z drugiej lasy deszczowe oraz najwyższy szczyt Malezji – Kinabalu.
W okresie kolonialnym Wielkiej Brytanii miasto znane było jako Jesselton. Zostało mocno zbombardowane podczas II wojny światowej, co doprowadziło do rozległej odbudowy. Dziś miasto jest mieszanką kultur rdzennych grup, takich jak Kadazan-Dusun, Bajau i Murut, a także Chińczyków oraz Malajów. Miasto jest także bramą do poszukiwań ropy i gazu w regionie.
Jak dotrzeć do Koty Kinabalu?
Drogą powietrzną:
Niektóre azjatyckie linie lotnicze obsługują loty międzynarodowe bezpośrednio na lotnisko Kota Kinabalu (BKI). Jeśli jesteś już w Malezji, możesz zdecydować się na lot krajowy z większych miast, takich jak Kuala Lumpur, Penang czy Johor Bahru.
Drogą lądową:
Jeśli podróżujesz po Sabah, dalekobieżne połączenia autobusowe łączą Kotę Kinabalu z innymi miastami w tym rejonie, takimi jak Sandakan, Semporna lub Tawau. Można tam również dotrzeć z Brunei i stanu Sarawak. Drogi są ogólnie w dobrym stanie.
Park morski Tunku Abdul Rahman
Na kiedy zaplanować podróż?
Kotę Kinabalu i przybrzeżne wyspy można zwiedzać przez cały rok, ale najlepszy czas to okres od lutego do kwietnia, w porze suchej. Pogoda w tych miesiącach jest na ogół korzystniejsza i charakteryzuje się mniejszą ilością opadów, co ułatwia spędzanie czasu na świeży powietrzu.
Jak długo zostać na miejscu?
Wystarczą 2-3 dni, aby zwiedzić miasto i jego okolice oraz zrelaksować się na pobliskich wyspach lub spróbować sportów wodnych.
Mimo, że Kota Kinabalu jest największym miastem w stanie Sabah, nie oczekuj metropolii. Centrum miasta można zwiedzać pieszo, natomiast do bardziej odległych miejsc można bez problemu dojechać taksówką. Najlepiej korzystać z popularnej aplikacji mobilnej – Grab.
Co warto zobaczyć w Kota Kinabalu?
Wieża zegarowa Atkinsona
To najstarszy drewniany budynek w mieście, który przetrwał zniszczenie Jesselton podczas II wojny światowej.
Niedzielny targ przy ulicy Gaya
Ulica Gaya w piątek i sobotę od 17:00 do północy zamienia się w nocny targ i jest doskonałym miejscem na spróbowanie różnych lokalnych przekąsek i napojów. W niedzielę rano od 6:00 do 13:00 jest tam zwykły targ, na którym można kupić rośliny, owoce, warzywa, odzież, antyki itp.
Rynek Centralny
Można tu znaleźć owoce tropikalne, świeże warzywa, ryby i owoce morza.
Nocny Targ
Od świeżych owoców morza po tradycyjne dania malezyjskie, takie jak satay czy laksa – każde stoisko oferuje wyjątkowe doznania smakowe. Rynek jest zwykle bardzo zatłoczony. Nie obawiaj się targować o cenę owoców morza, jest to całkowicie w porządku.
Meczet Bandaraja
Aby zwiedzić wnętrze, należy pobrać w recepcji specjalne nakrycia ciała. Najlepiej unikać czasu modlitwy, ponieważ wtedy nie wpuszcza się turystów. W środku nie ma nic specjalnego do zobaczenia, a za wstęp pobiera się opłatę, co niestety pozostawia niesmak. Najlepiej zrobić kilka zdjęć meczetu z ulicy na zewnątrz, łapiąc odbicie w wodzie. To jest darmowe!
Kota Kinabalu
Taman Awam Teluk Likas
Długi odcinek parku i plaży wzdłuż wybrzeża. Ładne miejsce do ćwiczeń i relaksu w cieniu, ciesząc się morską bryzą. Nie pływałbym tu jednak, ponieważ woda nie wyglądała na czystą.
Meczet stanu Sabah
Złote akcenty błyszczą jasno w słońcu, a wokół budynku jest ładna zieleń. Nie mogłem jednak wejść do budynku, ponieważ trwała modlitwa.
Państwowe Muzeum Sabah
To muzeum oferuje wspaniałe wprowadzenie do historii ludności zamieszkującej Sabah. Wystawy obejmują tradycyjne stroje, hafty, uroczystości, rytuały, rzemiosło i instrumenty muzyczne plemion Dusun, Murut, Rungus, Bajau i wiely innych.
Na piętrze znajduje się starożytna chińska ceramika odkryta w 2013 roku na pokładzie wraku Jade Dragon, którą datuje się na około 1300 rok naszej ery. Ponadto w przylegającej do muzeum wiosce dziedzictwa znajdują się tradycyjne domy plemienne.
Muzeum Cywilizacji Islamskiej
Muzeum przedstawia historię rozprzestrzeniania się islamu w Azji Południowo-Wschodniej, w tym jego pojawienie się w Sabah i całej Malezji. Na wystawie znajdują się artefakty islamskie przywiezione z krajów Bliskiego Wschodu, takich jak Turcja, Egipt, Iran, Maroko i Indie, a także lokalna sztuka z Sabah, Sarawak oraz Brunei.
Plaża Tanjung Aru
Ładne miejsce do podziwiania zachodu słońca z wieloma straganami zsrwującymi przekąski. Niestety dookoła pełno śmieci, obok których trudno przejść obojętnie. Plaża znajduje się około 10 – 15 minut jazdy od centrum miasta.
Wioska kulturalna Mari Mari
Oferowane wycieczki z przewodnikiem przybliżają warunki życia, zwyczaje oraz wierzenia grup etnicznych Bajau, Lundayeh, Murut, Rungus i Dusun. To również doskonała okazja by poznać lokalną kuchnię oraz technikę rozpalania ognia i tatuowania. Niestety porcje są naprawdę mikroskopijne! Wizyta obejmuje również większy posiłek w formie bufetu i krótki występ taneczny. Ogólnie rzecz biorąc, fajna, ale bardzo turystyczna atrakcja, a przewodnik czasami zbyt spieszył się z wyjaśnieniami.
Sesja poranna rozpoczyna się o godzinie 11:00, a popołudniowa o 14:00. Bilet kosztuje 130 RM dla turystów zagranicznych i 110 RM dla Malezyjczyków. Aby się tam dostać, możesz zamówić taksówkę w aplikacji Grab.
Wodospad Ulu Kionsom
Popularne miejsce do pływania i pikników wśród mieszkańców, położone w odległości spaceru od wioski Mari Mari. Po zakupie biletu podążaj cementową ścieżką, a z każdym krokiem dźwięk płynącej wody będzie coraz głośniejszy.
Aby dostać się na ostatni poziom wodospadu, należy wspiąć się ścieżką po zalesionym zboczu. Kamienie i korzenie mogą być bardzo śliskie, więc zachowaj ostrożność i weź butelkę wody.
Bilet kosztuje 10 RM dla obcokrajowców i 3 RM dla Malezyjczyków.
Wioska Dziedzictwa Monsopiad
Dobra i mniej popularna alternatywa dla wioski Mari Mari. Upamiętnia życie legendarnego Kadazana, wojownika i łowcy głów: Monsopiady. Program jest dość typowy: prezentacja tradycyjnych przekąsek, przypraw, technik rozpalania ognia i metod polowań, po czym następuje występ muzyczny i taneczny. Sesja poranna rozpoczyna się o godzinie 11:00, a popołudniowa o 14:00.
Galeria Sztuki Sabah
Najciekawszą częścią jest unikalny w kształcie budynek galerii. Wejście dla obcokrajowców kosztuje 15 RM (w porównaniu do 5 RM dla Malezyjczyków). Samo muzeum jest wyjątkowo małe i zwiedzałem je w 15 minut. Na zewnątrz również jest kilka eksponatów, więc może lepiej jest rozejrzeć się tam i zaoszczędzić pieniądze na lepszę kolację.
Wetland Ramsar Site
Miejsce z dużym potencjałem, gdzie wśród namorzynów można zobaczyć kraby, jaszczurki i różne ptaki. Niestety ilość śmieci jest przytłaczająca. Promenady również pilnie wymagają naprawy, więc uważaj gdzie stawiasz nogi.
Puh Toh Si
Spokojna i zadbana chińska świątynia, w której znajduje się leżący Budda. Świątynia znajduje się na niewielkim wzniesieniu niedaleko autostrady.
Park morski Tunku Abdul Rahman
To grupa wysp i otaczających je wód położonych u wybrzeży Koty Kinabalu. Park morski powstał w 1974 roku i nosi imię pierwszego premiera Malezji. Park składa się z pięciu głównych wysp: Gaya, Manukan, Mamutik, Sapi i Sulug.
Jak się tam dostać?
Z terminalu promowego Jesselton Point na wyspy regularnie kursują łodzie motorowe. Na wyspach są różne udogodnienia, w tym opcje zakwaterowania, od niedrogich domków po luksusowe kurorty, a także restauracje, toalety i miejsca na piknik.
W maju 2024 r. można było odwiedzić wyspy Mamutik, Manukan i Sapi. Wyspa Gaya była niedostępna dla turystów na jednodniowych wycieczkach. Można tam się dostać tylko w przypadku pobytu w jednym z kurortów na wyspie. Na wyspie mieszka duża społeczność nielegalnych imigrantów z Filipin, co prawdopodobnie jest jednym z powodów takiej sytuacji.
Motorówki startują o 8:30 i kursują co 30 minut. Powrót możliwy jest w godzinach 12:00 – 16:00. Po dotarciu na poszczególne wyspy, organizator zapyta Cię, o której godzinie chcesz, aby Cię odebrano.
Park morski Tunku Abdul Rahman
Koszta
Cena transportu zależy od liczby wysp, które chcesz odwiedzić.
1 wyspa: 35 RM od osoby
2 wyspy: 45 RM za osobę
3 wyspy: 55 RM za osobę
Do ceny należy doliczyć opłatę za wstęp do parku narodowego (25 RM) i opłatę terminalową (9,20 RM).
Wypożyczenie: płetwy, kamizelkę ratunkową i maskę do snorkelingu lub matę plażową można wypożyczyć za 10 RM za sztukę.
Jednodniowa wycieczka na 3 wyspy
Najpierw zatrzymaliśmy się w Manukan, gdzie odbyłem spacer na drugą stronę wyspy, do tzw. Sunset Point. Próbowałem znaleźć szlak pieszy przez dżunglę i w końcu znalazłem, ale założenie sandałów nie było dobrym pomysłem. Zamiast tego zawróciłem i poszedłem betonowym chodnikiem. Komarów było tak dużo, że nie można było się zatrzymać nawet na sekundę!
Punkt widokowy nie był zbyt wyjątkowo i wszędzie było mnóstwo śmieci. Z drugiej strony było stosunkowo cicho, więc udało mi się polatać dronem i zrobić kilka fajnych zdjęć. Potem wróciłem na plażę i odpoczywałem czekając na łódź na wyspę Mamutik.
Park morski Tunku Abdul RahmanPark morski Tunku Abdul Rahman
Mamutik to najmniejsza wyspa w parku, na której znajduje się tylko jeden ośrodek wypoczynkowy. Przeszedłem krótki szlak przez dżunglę, a resztę czasu spędziłem relaksując się w cieniu drzew lub w ciepłych wodach Morza Południowochińskiego.
Potem przyszedł czas na ostatni przystanek – wyspę Sapi, położoną tuż obok znacznie większej wyspy Gaya. Maleńkie miejsce, w którym większość czasu spędziłem odpoczywając w wodzie. Niestety następnego dnia zauważyłem, że moje nogi były pełne ukąszeń much piaskowych, więc nie zapomnij o środku odstraszającym!
Kinabalu to najwyższy szczyt Borneo oraz całej Malezji, wznoszący się na wysokość 4095 metrów nad poziomem morza. Znajduje się w stanie Sabah i jest częścią Parku Narodowego Kinabalu, który jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Ten granitowy masyw powstał około 10 milionów lat temu. Z biegiem czasu góra została wypiętrzona, a jej charakterystyczne postrzępione szczyty zostały wyrzeźbione przez erozję i zlodowacenie. Rejon słynie ze swojej różnorodności biologicznej, z odrębnymi strefami roślinności, od nizinnych lasów deszczowych po łąki alpejskie. Rośnie tu ponad 5000 gatunków roślin, w tym słynna raflezja, największy kwiat świata, oraz liczne endemiczne gatunki storczyków. Park Narodowy Kinabalu został założony w 1964 roku, a w 2000 roku stał się pierwszym obiektem światowego dziedzictwa w Malezji. Góra Kinabalu ma również duże znaczenie kulturowe i duchowe dla rdzennej ludności Kadazan-Dusun, która wierzy, że góra jest miejscem spoczynku duchów ich przodków.
Pierwsze formalne wejście na szczyt zostało odnotowane w 1851 roku przez Sir Hugh Lowa, brytyjskiego sekretarza ds. kolonii na wyspie Labuan.
W dniu 5 czerwca 2015 r. w Ranau miało miejsce trzęsienie ziemi o magnitudzie 6,0, które trwało 30 sekund. Od trzęsienia ziemi w Sabah w 1976 r. było to najsilniejsze trzęsienie ziemi, jakie nawiedziło Malezję. Na górze Kinabalu zginęło 18 osób, w tym sześciu Malezyjczyków, dwóch Chińczyków i dziesięciu Singapurczyków. Po utknięciu w górach ostatecznie uratowano około 137 wspinaczy.
Jak dotrzeć do Kundasang?
Kundasang znajduje się około 2 godziny jazdy od Koty Kinabalu, stolicy Sabah. Samochód możesz wypożyczyć w Hikmah Rental & Tours. Kontakt na WhatsApp jest bezproblemowy, podobnie jak całe doświadczenie wynajmu. Z trasy roztaczają się malownicze widoki na góry i okolicę.
Taksówki odjeżdżają z placu Merdeka w Kota Kinabalu, gdy wszystkie miejsca są pełne. Za miejsce zapłacisz około 40 RM, a kierowca może wysadzić Cię przy wejściu do Parku Narodowego Kinabalu.
Jeśli zdecydujesz się na wycieczkę z biurem podróży, transport minivanem do parku narodowego będzie wliczony w cenę.
Góra Kinabalu
Kiedy najlepiej przyjechać?
Najlepszym czasem na wspinaczkę na górę Kinabalu jest pora sucha, która trwa od marca do września. Jest mniejsze ryzyko deszczu, co sprawia, że szlaki są bezpieczniejsze, a szansa na bezchmure widoki większa. Na szczycie może być bardzo zimno o każdej porze roku, szczególnie we wczesnych godzinach porannych, kiedy większość turystów chce podziwiać ze szczytu wschód słońca.
Rezerwacje, zezwolenia i przewodnicy
Zacznę od tego, że wspinaczka na górę Kinabalu nie jest tania.
Kilku operatorów organizuje wycieczki na wyspy, ale najpopularniejszym wydaje się Borneo Calling. Cena budżetowej wersji trekkingu 2D1N (dwa dni, jedna noc) wynosi 1750 RM dla turystów zagranicznych i 1350 RM dla Malezyjczyków. W cenie jest wszystko co potrzebne: zakwaterowanie (Hostel Panalaban lub Lemaing Hut), pozwolenie i przewodnik.
Jeśli zdecydujesz się na samodzielne zorganizowanie wędrówki, za nocleg w Laban Rata zapłacisz około 1600 RM. Do tego bilet wstępu do Parku Narodowego Kinabalu (50 RM), pozwolenie (400 RM) i przewodnik (350 RM). Jeśli przybędziesz do punktu rejestracyjnego odpowiednio wcześnie, być może uda Ci się znaleźć inne osoby, z którymi podzielisz się kosztami przewodnika górskiego (maksymalnie 5 turystów na 1 przewodnika).
Zakwaterowanie w Laban Rata można zarezerwować na stronie internetowej Sutera Sanctuary Lodges.
Niezależnie od tego, którą opcję wybierzesz, pamiętaj, że liczba pozwoleń jest ograniczona i mimo wysokich kosztów, trekking cieszy się dużym zainteresowaniem. Dlatego sugeruję rezerwacje z kilkutygodniowym, a nawet miesięcznym wyprzedzeniem.
Jak długo trwa wędrówka?
Trasa w obie strony na szczyt góry Kinabalu wynosi około 17,4 km, zwykle trwa dwa dni i obejmuje dwa główne etapy:
Dzień 1: Początek szlaku do Laban Rata
Około 6 kilometrów, 4 do 6 godzin, przewyższenie około 1400 metrów. Turyści zazwyczaj wsiadają do minibusa, który podwozi ich do Bramy Timpohon i stamtąd rozpoczynają wędrówkę dobrze oznakowanym szlakiem przez różnorodne strefy roślinności, od tropikalnych lasów deszczowych po alpejskie łąki. Trasa jest stroma. Nocleg w Laban Rata lub w jednym z innych miejsc noclegowych należących do Sutera Lodges.
Dzień 2: Laban Rata na szczyt i z powrotem na początek szlaku
Około 2,7 km do szczytu plus 8,7 km z powrotem na początek szlaku. Wejście na szczyt zajmuje od 2 do 4 godzin, a zejście od 4 do 6 godzin. Różnica wysokości wynosi około 822 metrów od Laban Rata na szczyt. Wspinacze zwykle rozpoczynają wejście około 2 w nocy, aby dotrzeć na szczyt o wschodzie słońca. Ostatnia część wspinaczki obejmuje strome granitowe płyty i liny ułatwiające podejście. Po dotarciu na szczyt schodzi się z powrotem do Laban Rata na śniadanie, po czym kontynuuje zejście do Bramy Timpohon.
Istnieje możliwość spędzenia dodatkowej nocy w Laban Rata po zejściu ze szczytu, jednak znacznie podniesie to i tak wysokie koszty wędrówki.
Chmury pojawiają się zwykle po godzinie 10:00
Co spakować?
Odpowiednia odzież i sprzęt, w tym ciepłe warstwy, odzież wodoodporna i solidne buty są niezbędne. Pora sucha zapewnia najlepsze warunki do wspinaczki, jednak staranne planowanie i przygotowanie mogą sprawić, że wspinaczka będzie przyjemna i udana o każdej porze roku. Oto lista niektórych niezbędnych rzeczy:
Kurtka polarowa lub ocieplana
Wodoodporna i wiatroszczelna kurtka
Szybkoschnące spodnie
Koszulki
Ciepła czapka i rękawiczki
Skarpety
Buty trekingowe
Plecak (30-40 litrów) z osłoną przeciwdeszczową.
Latarka
Kije trekkingowe
Butelka na wodę
Okulary przeciwsłoneczne
Nakrycie główy
Krem UV
Aparat fotograficzny lub smartfon
Pozwolenie na wspinaczkę i paszport
Gotówka
Apteczka
Przekąski
Środek odstraszający owady
Ręcznik
Opcjonalnie: power bank (w Laban Rata istnieje możliwość ładowania urządzeń)
Jeśli czujesz, że wziąłeś za dużo rzeczy i nie wszystko sie przyda, zostaw je w swoim pokoju w Laban Rata i odbierz w drodze powrotnej. Nie chcesz targać zbyt ciężkiego plecaka podczas nocnego ataku szczytowego!
Gdzie się zatrzymać?
Jeśli wybierzesz się na wycieczkę z biurem podróży, rano z hotelu w Kota Kinabalu odbierze Cię kierowca minibusa. W stolicy Sabah spędziłem kilka dni i mogę polecić trzy miejsca: ATAP Hotel, Hotel Tourist by HotSpot Essential oraz Akinabalu Youth Hostel. Wszystkie były niedrogie i oferowały ładny i czysty prywatny pokój.
Jeśli wybierasz się do Kundasang samodzielnie, sugeruję przybycie na dzień przed wędrówką, aby uniknąć niepotrzebnego pośpiechu i porannego stresu, że nie uda Ci się dotrzeć przed godziną 10:30, czyli ostateczną godziną rozpoczęcia wędrówki na pukcie kontrolnym przy Bramie Timpohon. Nocowałem w Happy Garden, czyli skromnym hostelu z restauracją na miejscu. Znajduje się w odległości krótkiego spaceru od wejścia do Parku Narodowego Kinabalu, więc rano nie ma potrzeby dodatkowego transportu.
Dzika przyroda na szlaku 🙂
Trasa 2D 1N
Dzień 1: Brama Timpohon – Laban Rata
Obudziłem się około 7 rano i zjadłem szybkie śniadanie w pobliskiej restauracji. Spędzając noc w Happy Garden, byłem zaledwie 20 minut spacerem od siedziby Kinabalu Park.
Po przybyciu do centrum rejestracyjnego szybko udało mi się znaleźć grupę 3 innych turystów, z którymi mogłem podzielić się kosztami przewodnika. Następnie dostaliśmy pozwolenia oraz pudełko z lunchem i przygotowaliśmy się do rozpoczęcia trekkingu. Przewodnikiem był starszy mężczyzna, ale mówił całkiem nieźle po angielsku.
Aby dostać się na początek szlaku przy Timpohon Gate, skorzystaliśmy z minibusu. Następnie odbyliśmy odprawę dotyczącą bezpieczeństwa i nasz przewodnik powiedział nam, że stanowimy grupę, ale jeśli ktoś chce jechać iść, nie ma potrzeby oglądać się na innych. Fajnie, choć w takim przypadku nie mam pojęcia, dlaczego przewodnik jest w ogóle obowiązkowy.
Nasza grupa wkrótce się rozdzieliła i do schroniska Laban Rata dotarłem w pojedynkę, podczas gdy przewodnik podążał za najwolniejszą osobą.
Początek szlakuNa szlaku
Niedługo po rozpoczęciu szlaku minąłem wodospad Carson’s Falls i ruszyłem pod górę przez piękny las. Mniej więcej w połowie drogi do Laban Rata zrobiłem sobie przerwę na lunch. W pudełku znajdował się smażony kurczak z warzywami. Niezbyt smaczne danie, ale jak się nie ma co się lubi… Pogoda się pogarszała i coraz więcej mgły unosiło się nad zboczami, a przez krótką chwilę nawet padało. Szlak był nadal zalesiony, ale wkrótce zmienił się w subalpejską łąkę.
Po przybyciu do Laban Rata Resthouse dostałem klucz do 4-osobowego dormitorium i szybko przebrałem się w suchy komplet ciuchów. Nie wziąłem prysznica, bo woda była lodowata. Pamiętaj o tym 🙂 Po spędzeniu trochę czasu w dormitorium, pozostałej części mojej grupy wciąż nie było, więc po prostu zdrzemnąłem się. Było mi zimno, mimo że miałem na sobie ciepłą puchową kurtkę z Nepalu. Trochę dziwne. Poza tym, mimo że byłam bardzo zmęczony, nie mogłam zasnąć. Trochę mnie to zaniepokoiło.
Im wyżej tym bardziej mgliścieLaban Rata
Czy kiepskie samopoczucie było spowodowane wysokością? Schronisko w Laban Rata położone jest na wysokości 3272 m n.p.m., dlatego niektórzy mogą odczuwać pewien dyskomfort. Kiedy reszta mojej grupy w końcu dotarła na miejsce, przyszedł czas na kolację. Problem w tym, że w ogóle nie miałem apetytu i zjadłem tylko słodką galaretkę, popijając dwiema filiżankami herbaty.
Po kolacji zażyłem profilaktycznie kilka tabletek, żeby mieć pewność, że rano będę w lepszej formie. Niestety w nocy nadal nie mogłem spać.
Rozkład posiłków w Laban Rata wygląda następująco:
Obiad: od 16:30 do 19:00
Kolacja: od 2:00 do 3:30
Śniadanie: 7:30 do 10:30
Wszystkie posiłki serwowane są w formie bufetu.
Prąd jest dostępny od 16:00 do 22:00 i od 1:00 do 3:30.
Dzień 2: Laban Rata – Szczyt – Brama Timpohon
Drugi dzień rozpoczęliśmy od pobudki o 2 w nocy i zjedzenia szybkiego śniadania. Nie byłem specjalnie głodny, ale musiałem się zmusić do jedzenia, bo czułem, że potrzebuję kalorii. Wyruszyliśmy o 2:30. Większość turystów wyszła w tym samym czasie, więc na schodach zrobił się spory korek. Dwie kobiety z mojej grupy zostały z tyłu już na samym początku i chwilę na nie czekaliśmy, ale nigdzie nie było ich widać. Później dowiedzieliśmy się, że zawróciły. Czy one również doświadczyły tego samego dyskomfortu zdrowotnego co ja?
Wspinałem się po schodach a potem zaczął się odcinek ze stromymi płytami granitowymi i liną. Wokół nie było żadnej roślinności. Lina była tam raczej tylko do asekuracji, a nie podciągania się. Niestety, z każdym krokiem byłem coraz słabszy i wolniejszy, a mój organizm wyraźnie nie chciał kontynuować tej przygody. Walczyłem zarówno z kiepską formą fizyczną, jak i psychiczną. Robiłem częste przerwy, żeby złapać oddech, a momentami nawet siadałem na ziemi. Myślę, że był to efekt paskudnego skumulowania wpływu wysokości oraz problemów żołądkowych.
Odcinek z linąOdcinek z liną
Parłem do góry z całych sił, podczas gdy wschód słońca był coraz bliżej. Widziałem już szczyt, ale mimo to wydawało się, że kawał drogi przede mną. Ostatni odcinek był naprawdę stromy!
Wreszcie dotarłem na najwyższy szczyt Malezji! Drugi chłopak z mojej grupy przybył wkrótce po mnie. Potem pojawił się nawet nasz przewodnik! Zrobiliśmy kilka zdjęć i rozpoczęliśmy zejście. To był ostatni raz, kiedy widziałem towarzyszy z mojej grupy. Zejście na dół było z pewnością dużo łatwiejsze i zacząłem zdejmować kolejne warstwy ubrań, gdyż słońce szybko rozgrzewało powietrze. Gdy zatrzymałem się i spojrzałem wstecz, byłem pod wrażeniem, że udało mi się pokonać tę trasę w ciemności!
Wschód słońca na górze Kinabalu
Po dotarciu do Laban Rata zjadłem małe śniadanie składające się z tostów francuskich i smażonych ziemniaków. Spotkałem też dwie kobiety z mojej grupy, które potwierdziły, że zawróciły, gdyż jedna z nich nie czuła się dobrze. Myślę, że spodziewały się znacznie łatwiejszego podejścia podobnie zresztą jak ja. Zdobycie Kinabalu wcale nie jest jednak takie łatwe!
Pozostały dystans do Bramy Timpohon była prawdziwym utrapieniem. Moje kolana odmawiały podłuszeństwa, a całkowita różnica wysokości od szczytu wyniosła ponad 2000 metrów! Co więcej, szlak jest był stromy i pełny skał i kamieni. Z dwoma przerwami na trasie w końcu dotarłem do mety, gdzie zakupiłem colę i wodę mineralną. Minibus, który zabiera turystów z powrotem do siedziby głównej parku stał na skraju drogi, ale kierowca powiedział, że musimy poczekać, aż dołączy więcej pasażerów. Czekaliśmy około pół godziny aż z góry zeszło kolejne 4 osoby. Gdy byliśmy już w drodze na parking, rozpoczęła się ulewa. Co za szczęście!
Zejście z góry Kinabalu
W biurze parku zapytałem o możliwości transportu z powrotem do Koty Kinabalu, ale mogli zaoferować jedynie prywatny transport za 250 RM. Zamiast tego poczekałem, aż przestanie padać, po czym udałem się w stronę głównej drogi, aby spróbować złapać jakiś minibus lub stopa. Czekałem około 15 minut, kiedy zauważyłem nadjeżdżający. Niestety, był pełen ale zaraz po nim nadjechał kolejny i tym razem udało mi się zabrać.
Alternatywne zejście: Via Ferrata
Przy rezerwowaniu wycieczki możesz także wybrać trasę obejmującą zejście inną drogą – przez via ferratę. Jest to najwyższa via ferrata na świecie i pierwsza w Azji.
Dwie oferowane trasy to tzw. Walk the Torq i Low’s Peak Circuit. Jest to aktywność dla wszystkich, nawet dla tych bez wcześniejszego doświadczenia. No może nie dla tych z lękiem wysokości 🙂
Czy było warto?
Podsumowując, jest to wspaniała, malownicza i wymagająca wędrówka. Ale czy jest warta swojej ceny? Moim zdaniem nie. Przed przybyciem na Borneo spędziłem miesiąc w Nepalu. Kwota, jaką zapłaciłem za 1,5 dnia trekkingu na szczyt Kinabalu, prawdopodobnie wystarczyłaby mi na ponad tydzień lub nawet więcej w Himalajach, ze zdecydowanie bardziej spektakularnymi widokami. Nie ma alternatywy dla noclegu w obiektach Sutera Sanctuary Lodges, którzy wykorzystują swój monopol i windują ceny, a jakość jest po prostu przeciętna.
Inne aktywności w rejonie Kundasang?
Park Narodowy Kinabalu
Na terenie parku znajduje się kilka krótszych tras, które można połączyć w jedną pętlę i przejść bez przewodnika. Od głównego wejścia do parku, kieruj się na szlak Liwagu, a następnie skręć w lewo na szlak Mempening. Podążaj nim, aż dojdziesz do drogi asfaltowej. Następnie, aby wrócić do głównego wejścia, wejdź na szlak Kiau View lub Silau Silau. Punkt widokowy Kiau Gap to doskonałe miejsce przy dobrej pogodzie, dlatego warto przybyć tu w pierwszej kolejności, bardzo wcześnie rano. W nawigacji pomoże Ci aplikacja MapyCZ.
Od maja 2024 r. część szlaku Liwagu, po skrzyżowaniu ze szlakiem Mempening jest zamknięta.
Na terenie parku znajduje się także ogród górski, który jest otwarty codziennie od 9:00 do 16:00. Zwiedzający mogą tu samodzielnie spacerować w godzinach otwarcia, a wycieczki z przewodnikiem ruszają o 9:00, 12:00 i 15:00.
Szlak Aki Aki
Trasa o długości 3,3 km z platformami widokowymi na majestatyczną górę Kinabalu. Prowadzi ona jednak przez teren prywatny i trzeba wynająć przewodnika. Widziałem komentarze osób, które twierdziły, że skasowano je na ponad 200 RM, co jest całkowicie absurdalne i brzmi jak oszustwo.
Pomnik wojenny w Kundasang
Oddaje on cześć brytyjskim i australijskim więźniom, którzy zginęli podczas tzw. Marszów Śmierci w Sandakan oraz w obozach jenieckich w Sandakan i Ranau, a także lokalnym mieszkańcom, którzy zapłacili najwyższą cenę za pomaganie im.
Szkoda, że nawet w takim miejscu obowiązują różne ceny dla Malezyjczyków i obcokrajowców…
Wzgórze Marangang
Wzgórze Maragang, które znajduje się na wysokości 2232 m n.p.m., zostało otwarte dla zwiedzających w 2017 roku. Turyści mogą wybierać spośród różnych opcji, takich jak trekking na wschód słońca (3 rano) i standardowy trekking (6 rano) szlakiem tam i spowrotem lub pętlą. Trekking standardowy zajmuje około 3-4 godzin.
Zdecydowałem się na szlak do punktu widokowego i spowrotem o 6 rano i dotarłem na miejsce spotkania punktualnie. Przewodnik niestety spóźnił się około 20 minut, a ja powoli zaczynałem się irytować, gdyż zdawałem sobie sprawę, że tuż po wschodzie słońca góra Kinabalu znika w chmurach. Kiedy w końću przybył przewodnik, wskoczyliśmy do pick-upa i pojechaliśmy na początek szlaku. Posiadanie przewodnika na tym szlaku absurdalne, ponieważ zgubienie się wydaje się niemożliwe, a facet po prostu szedł za mną, paląc przez całą drogę papierosy.
Po około godzinie dotarliśmy na szczyt, skąd roztaczały się wspaniałe widoki. Góra Kinabalu z tej perspektywy wyglądała imponująco. Zanim zaczęliśmy schodzić, polatałem dronem i nagrałem kilka fajnych filmików.
Przewodnika można zorganizować poprzez WhatsApp. Numery telefonów dostępne są na stronie internetowej TUTAJ. W maju 2024 r. cena wynosiła 155 RM w przypadku trekkingu solo.
Wzgórze MarangangWidok ze wzgórza Marangang
Wzgórze Sosodikon
Tańsza i łatwiejsza alternatywa dla Wzgórza Maragang. Bilet wstępu kosztuje 10 RM od osoby dla obcokrajowców. Jest to bardzo krótki, 1-kilometrowy szlak tam i spowrotem ze spektakularnymi widokami na Kinabalu, oczywiście jeśli dopisze pogoda. Szanse na to są większe wcześnie rano więc nie zapomnij ustawić budzika!
Widok z lotu ptaka na wzgórze Sosodikon
Miejsce pamięci ostatniego obozu jenieckiego
Japońscy okupanci Sabah w 1945 r. zmusili 641 brytyjskich i 1793 australijskich jeńców wojennych do przemarszu z Sandakan do Ranau. Tylko sześciu osobom udało się przeżyć dzięki ukryciu się i pomocy miejscowych. Pozostali zmarli w wyniku chorób, ciężkiej pracy, niesprzyjających warunków lub zostali zabici przez oprawców. Na kamieniu pamiątkowym wymieniono nazwiska 183 mężczyzn, którzy zginęli w ostatnim obozie, znajdującym się obok zakola rzeki Kagibangan. Miejsce położone jest 6 km od Ranau.
Last POW Camp Memorial
The Japanese occupiers of Sabah in 1945 forced 641 British and 1793 Australian prisoners of war to march from Sandakan to Ranau. Only six people made it out alive by hiding and getting looked after by locals. The rest died as a result of disease, arduous labour, unfavourable living conditions, or were slain by their captors. The 183 men who perished at this final camp, which was located next to a bend in the Kagibangan River that can be seen below, are listed on the memorial stone. The place is located 6 km away from Ranau.
Gorące Źródła Poring
Miejsce to składa się z kilkunastu małych basenów podgrzewanych siarkową wodą wydobywającą się z podziemnego źródła. Najlepszą atrakcją parku jest szlak do wodospadu Langanan, którego przejście zajmuje około 2 godzin w jedną stronę. Pamiętaj, aby rozpocząć wędrówkę przed południem, ponieważ później wejście nie jest dozwolone.
Kolejną opcją na spędzenie czasu jest przejście serią mostków zawieszony na drzewach, czasami nawet 40 metrów nad ziemią, skąd roztaczają się zapierające dech w piersiach widoki na otaczający dżunglę.
W parku znajduje się także ogród motyli i orchidei. Problem w tym, że cena biletu jest dość wysoka: 50 RM dla obcokrajowców, a za każdą atrakcję w środku, trzeba i tak płacić dodatkowo (10 RM). Model biznesowy typowej pułapki turystycznej!
Wodospad Mahua
Wodospad znajduje się około 500 metrów od parkingu. Wstęp kosztuje 20 RM dla dorosłych obcokrajowców i 12 RM dla dzieci. Do dyspozycji turystów strefa do biwakowania. Dojazd trasą nr 500 z Ranau zajmuje około 1 godziny.
Semporna to miejscość położona na wschodnim wybrzeżu stanu Sabah w Malezji. Słynie z oszałamiającej morskiej różnorodności biologicznej i jest punktem wypadowym do jednych z najlepszych miejsc do nurkowania na świecie, takich jak słynna wyspa Sipadan. Oprócz nurkowania Semporna oferuje takie atrakcje, jak wycieczki po wyspach, snorkeling oraz targi i restauracje serwujące owoce morza.
Samo miasto Semporna jest dość brzydkie choć bogate kulturowo, ze znaczną populacją ludu Bajau Laut, zwanego również Cyganami Morskimi. Prowadzą oni koczowniczy tryb życia na morzu i są znani z wyjątkowych umiejętności przetrwania na wodzie. Ich domy budowane są na palach wbitych w dno morskie.
Jak dotrzeć do Semporny?
Drogą powietrzną
Kilka linii lotniczych obsługuje loty na lotnisko Tawau (TAW), w tym Malaysia Airlines i AirAsia, a bezpośrednie loty są dostępne z Kota Kinabalu (stolicy Sabah) i Kuala Lumpur (stolicy Malezji). Z Tawau w dalszą podróż do Semporny najlepiej wybrać minibus. Dojazd zajmuje około 1,5 – 2 godzin.
Drogą lądową
Z Koty Kinabalu do Semporny kursują autobusy, ale przygotuj się na bardzo długą podróż (najprawdopodobniej ponad 10 godzin).
Połączenia promem łączą pobliskie Tawau z Nunukan i Tarakan na indonezyjskim Borneo. Rejsy odbywają się dość rzadko, dlatego sprawdź bieżący rozkład. Z Tawau do Semporny bez problemu dotrzeć można minibusem, a przejazd zajmuje około 1,5 – 2 godzin.
Snorkeling w Sempornie
Kiedy najlepiej przyjechać do Semporny?
Najlepszy czas na odwiedzenie Semporny to pora sucha, która przypada na okres od marca do października. Pogoda w tych miesiącach jest na ogół korzystniejsza i charakteryzuje się mniejszą ilością opadów, co ułatwia zwiedzanie wysp (morze jest spokojne) i korzystanie z zajęć na świeżym powietrzu.
Gdzie się zatrzymać?
Mogę polecić pobyt w Warisan Family Inn lub Kuree Hut. Oba miejsca są dobrze zlokalizowane, w centrum miasta z mnóstwem restauracji i sklepów w pobliżu. Obsługa może pomóc w organizacji wycieczek na wyspy. Jeśli ma to dla Ciebie znaczenie, Warisan Family Inn znajduje się bliżej nabrzeża. Pokoje były czyste i przestronne!
Jak długo zostać na miejscu?
Semporna nie ma wiele do zaoferowania, ale spokojnie można spędzić kilka dni na zwiedzaniu pobliskich wysp, więc wszystko zależy od peferencji. Ja spędziłem jeden dzień w mieście i trzy dni na wycieczkach po wyspach, ale niektórzy wolą wybrać tylko jedną wyspę i zostać na niej dłużej, nurkując lub po prostu odpoczywając na plaży.
Snorkeling przy wyspie Sibuan
Co warto zobaczyć w Sempornie?
Stanowisko archeologiczne Bukit Tengkorak
To stanowisko archeologiczne położone jest na zboczu wzgórza pochodzenia wulkanicznego. W epoce neolitu znajdowała się największa produkcja ceramiki w Azji Południowo-Wschodniej. W małym muzeum przy parkingu można poznać więcej szczegółów na temat historii tego miejsca oraz jego odkrycia i przekształcenia w stanowisko archeologiczne. Zwiedzanie jest bezpłatne.
Drewniane schody prowadzą na szczyt i można się nieźle spocić, ale warto. Można stamtąd podziwiać piękną panoramę okolic Semporny. Najlepszym sposobem dotarcia do Stanowiska Archeologicznego Bukit Tengkorak jest skorzystanie z mobilnej aplikacji do zamawiania taksówek: Grab.
Widok ze stanowiska archeologicznego Bukit TengkorakWidok ze stanowiska archeologicznego Bukit Tengkorak
Muzeum Tun Sakaran
Znajdują się tu eksponaty dotyczące życia Tuna Sakarana, który był gubernatorem stanu Sabah. O jego roli jako przywódcy społeczności można wiedzieć się więcej na parterze muzeum. Na pierwszym piętrze znajdują się wystawy dotyczące historii i kultury Semporny i okolic. Zwiedzanie jest bezpłatne.
1-dniowe wycieczki na wyspy
Wyspy stanowią bez wątpienia główną atrakcję Semporny, zarówno dla nurków jak i tych którzy preferują spokojne wakacje na plaży. Niektórzy udają się tam bezpośrednio, nawet nie zatrzymując się w samym mieście.
Większość wysp można zwiedzać w ramach jednodniowej wycieczki, co jest świetną opcją dla osób podróżujących z ograniczonym budżetem. Można także zorganizować dłuższe pobyty w kurortach, ale będzie to kosztować znacznie więcej.
Niestety z trzech wycieczek, które odbyłem, tylko jedna została zorganizowana w 100% zgodnie z harmonogramem. Niektórzy operatorzy sugerują a nawet nalegają, żeby odpuścić niektóre zaplanowane wcześniej do odwiedzenia miejsca, lub snorkeling odbywa się w pobliżu wyspy, ale bez szans na spędzenie czasu na plaży. Upewnij się, że organizator wycieczki ma mnóstwo dobrych recenzji zanim zdecydujesz się z nim gdziekolwiek płynąć!
Rano odebrano mnie z hotelu i podwieziono samochodem do przystani Pelancong. To stąd rusza większość wycieczek. Reszta grupy już czekała więc od razu ruszyliśmy na wyspę Mabul. Po lewej minęliśmy ogromną wyspę Bum Bum i wkrótce ujrzeliśmy na horyzoncie nasz cel. Z wyjątkiem mnie, reszta grupy była tu na nurkowanie, więc łódź wysadziła mnie i jednego z przewodników na wyspie Mabul, a następnie ruszyła dalej do miejsca na nurkowanie.
Opłata za wstęp na teren kurortu na wyspie wynosi 50 RM od osoby, co moim zdaniem jest dość wygórowaną ceną, gdyż można korzystać jedynie z drewnianych pomostów i typowych dla tego regionu świata, trochę kiczowatych miejsc do robienia zdjęć. Na szczęście udało mi się znaleźć fajne miejsce w cieniu, gdzie odpaliłem drona i złapałem kilka kadrów z góry. Wokół kurortu, na małych łódkach krążyło mnóstwo dzieci sprzedających kokosy. Byli to tzw. Morscy Cyganie.
Morscy CyganieWyspa Mabul
Opuściliśmy teren kurortu i udaliśmy się na drugi koniec wyspy, mijając część, w której z pewnością mieszka obsługa. Przewodnik polecił kolejne fajne miejsce do latu dronem, tym razem pośród palm. Rzeczywiście, było warto!
Wkrótce weszliśmy do wioski, w której mieszka ludność wyspy i było to o wiele ciekawsze i bardziej autentyczne miejsce niż kurort wypełniony chińskimi turystami. Gdy dotarliśmy na przystań, reszta mojej grupy już tam czekała i razem zjedliśmy lunch.
Następnie przyszedł czas na pierwszą sesję snorkelingu w pobliżu wyspy Kapalai. Zobaczyłem mnóstwo ryb, a nawet kilka ogromnych żółwi, ale niestety pływanie i freediving były utrudne, ponieważ nie zapewniono płetw. Na samej wyspie nie wylądowaliśmy, bo w zasadzie jest to po prostu mierzeja z kurortem zbudowanym na palach.
Wyspa MabulWyspa Mabul
Następnie wróciliśmy na wyspę Mabul na drugą sesję snorkelingu. Była ona mocno rozczarowująca, ponieważ woda nie była tak przejrzysta i zamiast naturalnej rafy były w niej tylko zanurzone sztuczne konstrukcje.
Do Semporny wróciliśmy około 16:00. Podsumowując, wycieczka była dobrze zorganizowana, jedzenie bardzo dobre, ale snorkeling i obserwacja podwodnego świata pozostawiała niedosyt.
Wycieczka kosztowała 150 RM za osobę i zorganizowała ją dla mnie obsługa Kuree Hut, gdzie zatrzymałem się na nocleg. W cenie był lunch, woda i sprzęt do snorkelingu (bez płetw).
Wyspy Mataking i Timba Timba
Zameldowałem się na przystani o 8:30 i tym razem również wszyscy pozostali turyści na łodzi byli nurkami. Na mnie czekały natomiast trzy sesje snorkelingu: dwie na wyspie Mataking i jedna na wyspie Timba Timba. Wszystkie miejsca były niesamowite i z pewnością był to jeden z najlepszych, o ile nie najlepszy snorkeling, jakiego doświadczyłem podróżując po Azji Południowo-Wschodniej. Sprzęt był doskonałej jakości, dostałem również płetwy. Mogłem zobaczyć wiele kolorowych ryb, ale z pewnością największą atrakcją były ogromne zielone żółwie wynurzające się z głębin. Wow!
Żółw widziany przy wyspie Timba TimbaSnorkeling na wyspie Timba Timba
Wycieczka kosztowała 180 RM za osobę i zorganizowałem ją poprzez operatora Seabunny. Sprzęt do snorkelingu był w doskonałym stanie (w tym płetwy), a obsługa była bardzo przyjazna. Nie udało się jednak wylądować na żadnej z wysp i cały dzień spędziliśmy wyłącznie na łodzi lub w wodzie. Rozczarowujące, biorąc pod uwagę, jak piękna jest plaża na wyspie Timba Tima. Przewodnik wyjaśnił, że obie wyspy są własnością prywatną, jednak w Internecie znalazłem informację, że można je odwiedzić za dodatkową opłatą. Byłoby miło mieć wybór!
Wyspy Boheydulang, Sibuan i Mantabuan
Pierwszym przystankiem tego dnia była wyspa Boheydulang, gdzie czekał na nas 20-30 minutowy trekking do punktu widokowego. Szlak jest dość stromy a co kilka metrów stoi „przewodnik” monitorujący, czy wszyscy czują się dobrze. Widok z góry jest bez wątpienia wart wysiłku. Nie zapomnij zabrać wody!
Widok z wyspy Boheydulang
Stamtąd mieliśmy płynąć na wyspę Mantabuan, ale załoga łodzi robiła wszystko, aby nas do tego zniechęcić. Jasnym było, że chcieli wrócić wcześniej do Semporny, co było absolutnie nie fair. Na szczęście większość uczestników protestowała i ostatecznie zrobiliśmy przystanek na snorkeling. Nie wylądowaliśmy na wyspie, ale w wodzie zobaczyć można było mnóstwo rozgwiazd!
Widok na wyspę Mantabuan
Następnie zatrzymaliśmy się na wyspie Sibuan, gdzie zjedliśmy lunch i mieliśmy trochę wolnego czasu na spacer po plaży. Niestety latanie dronem nie było możliwe, ponieważ wszystkie wyspy są częścią parku morskiego Tun Sakaran, a ponadto znajduje się tam strefa wojskowa.
Plaża na wyspie Sibuan
Wkrótce nadszedł czas na kolejną sesję snorkelingu i wsiedliśmy na łódź, by popłynąć… na drugą stronę wyspy, dosłownie kilka metrów od plaży gdzie jedliśmy lunch. Komedia! W zasadzie mogliśmy te kilka metrów po prostu przejść… Snorkeling był bardzo przeciętny, a całe zajście było wyraźnym sygnałem, że załoga łodzi chciała jak najszybciej zakończyć wycieczkę.
Ogólnie wszyscy wróciliśmy do Semporny z mieszanymi uczuciami. Piękno wysp jest niepodważalne, jednak zachowanie załogi było naprawdę złe i lekceważące. Wycieczka kosztowała 250 RM za osobę i zorganizowała ją dla mnie Kuree Hut, gdzie nocowałem. W cenie był lunch, woda, wstęp do parku narodowego i sprzęt do snorkelingu (bez płetw).
Snorkeling przy wyspie Mantabuan
Wyspa Sipadan
600-metrowy spadek wokół wyspy pokryty jest koralowcami, a różnorodność i ilość zwierząt morskich jest tutaj wyjątkowa. Typowy dzień w rejonie wyspy Sipadan obejmuje obserwację imponujących żółwi zielonych i szylkretowych, ogromnych ławic barakud oraz wielu innych gatunków ryb.
Organizatorzy wycieczek dostają ograniczoną liczbę zezwoleń na nurkowanie, a większe ośrodki otrzymują tych zezwoleń więcej. Każde zezwolenie pozwala nurkowi na jednodniowe nurkowanie na wyspie Sipadan. Pamiętaj by zorganizować wycieczkę i uzyskać pozwolenie tak wcześnie, jak to możliwe, zwłaszcza w szczycie sezonu, aby uniknąć rozczarowania z powodu braku miejsc.
Wyspa Bum Bum
Leży około kilometra na wschód od miasta Semporna i jest oddzielona od lądu kanałem Tando Bulong. Jest tam kilka kurortów z domkami na palach, przy których można również popływać. Aby się dostać na wyspę, popytaj o łódkę przy publicznej przystani w Sempornie lub załatw transport poprzez miejsce zakwaterowania, w którym się chcesz zatrzymać.
Tip of Borneo to charakterystyczny punkt położony w najbardziej na północ wysuniętej części wyspy, w malezyjskim stanie Sabah. Lokalne wioski zamieszkuje etniczne plemię Rungus i wciąż można tam zobaczyć kunsztowe rękodzieło oraz tradycyjne długie domy.
Półwysep Kudat jest zdecydowanie wart odwiedzenia dla tych, którzy lubią przyrodę bez tłumów!
Jak dostać się na Tip of Borneo?
Na Półwyspie Kudat nie ma transportu publicznego, dlatego wypożyczenie samochodu w Kota Kinabalu i wybranie się tam na własną rękę wydaje się najlepszą opcją. Nie widziałem żadnej wypożyczalni z dobrymi opiniami w Kudacie.
Alternatywnie, zatrzymaj się w Kudat i zorganizuj transport przez swój hotel. Najprawdopodobniej pomogą Ci znaleźć kierowcę. Możesz również spróbować szczęścia w popularnej aplikacji do zamawiania taksówek: Grab.
Kiedy najlepiej zaplanować przyjazd?
Kraniec Borneo można zwiedzać przez cały rok, jednak najlepszy czas na wizytę to okres od lutego do kwietnia, w porze suchej. Pogoda w tych miesiącach jest na ogół korzystniejsza i charakteryzuje się mniejszą ilością opadów, co ułatwia spędzanie czasu na świeżym powietrzu, zwłaszcza popołudniami.
Plaża na krańcu Borneo
Ile czasu zaplanować?
Biorąc pod uwagę odległość od Koty Kinabalu (prawie 200 km), potrzeba co najmniej dwóch dni, aby spokojnie zobaczyć wszystkie interesujące miejsca na półwyspie i mieć wystarczająco dużo czasu na relaks oraz wizytę w Kudat.
Gdzie się zatrzymać?
W pobliżu cypla znajduje się wiele interesujących opcji zakwaterowania, takich jak Tampat Do Aman ze szlakami spacerowymi, wieżą widokową i małym muzeum poświęconym grupie etnicznej Rungus. Możesz także rozbić namiot w pobliżu plaży Kelambu, co musi być niesamowitym przeżyciem szczególnie podczas gwieździstych nocy.
W Kudat polecam pobyt w The Upper Deck Hotel. Prosty, ale bardzo czysty i przestronny pokój oraz dobre położenie w centrum miasta.
Latarnia morska w Kalampunie
Miejsca warte zobaczenia
The tip of Borneo
Punkt położony na półwyspie Kudat, w miejscu, gdzie Morze Południowochińskie spotyka się z Morzem Sulu. Znaczenie geograficzne symbolizuje duży pomnik kuli ziemskiej. Można tu podziwiać piękne zachody słońca, a w oddali można dostrzec latarnię morską Kalampunian.
Widok z lotu ptaka na kraniec BorneoPomnik kuli ziemskiejMiejsce, w którym Morze Południowochińskie spotyka się z Morzem Sulu
Plaża Kalampunian
Ta plaża to prawdziwy skarb, oferujący spokojną atmosferę. Drobny, biały piasek idealnie komponuje się z turkusową wodą, a spacery tu to czysta przyjemność!
Plaża Kelambu
Kolejna piękna piaszczysta plaża. W czasie odpływu można dojść na małą wyspę, ale uważaj, by na niej nie utknąć podczas przypływu. Jedyną wadą jest ilość śmieci. Po drugiej stronie drogi znajdują się kempingi, a nocleg tu z pewnością jest świetnym doświadczeniem. Nie spodziewaj się jednak zasięgu sieci komórkowej.
Widok z lotu ptaka na plażę Kelambu
Kudat
Kudat ma znaczenie historyczne, ponieważ był jedną z pierwszych osad Brytyjskiej Kompanii Północnego Borneo w XIX wieku. Miasto zostało oficjalnie założone w 1881 roku. Można tu spędzić trochę czasu spacerując wzdłuż morza w Kudat Park lub zwiedzając Muzeum Tun Mustapha lub Świątynię Fuk Tek Kung .
Muzeum Tun Mustapha to pierwsze muzeum zbudowane w Kudat, którego celem jest przedstawienie historii życia Tun Mustapha (pierwszego gubernatora Sabah), a także kultury i historii dystryktu Kudat.
Świątynia Fuk Tek Kung jest jedną z niewielu świątyń taoistycznych w Sabah. Została zbudowana na początku lat 70. XX wieku przez pobliskie Stowarzyszenie Hokkien.
Plaża Bak Bak to najbliższe miejsce rekreacyjne w pobliżu miasta, choć bywa dość wietrznie. Na miejscu jest kilka straganów ze streetfoodem.
Wyspa Banggi
Wyspa jest położona zdecydowanie poza szlakiem turystycznym, na Morzu Południowochińskim, niedaleko południowych Filipin. Infrastruktura jest ograniczona, a podstawowe odogodnienia znajdziesz jedynie w większych osadach, takich jak Karakit. Plaże na wyspie są zaśmiecone i nie ma tu zbyt wiele do zwiedzania. Z drugiej strony możesz negocjować z lokalnymi rybakami, żeby zabrali Cię na pobliską wyspę Maliangin, z pięknymi plażami, bujną tropikalną roślinnością i krystalicznie czystą wodą. Wyspa Balambangan jest bardziej odległa i dotarcie tam będzie z pewnością droższe, ale jest to kolejny fajny pomysł na jednodniową wycieczkę.
Aby dotrzeć na wyspę Banggi, popytaj o transport w miejscowości Kudat. Rejs łodzią trwa 1-2 godziny w zależności od warunków na morzu.
Wyspy Mantanani położone są na północny zachód od Kota Belud, miasta oddalonego około półtorej godziny jazdy od Kota Kinabalu, stolicy stanu Sabah. W zależności od warunków na morzu rejs motorówką zzajmuje około 60 minut. Wyspy są doskonałym miejscem do skurkowania, nurkowania lub wycieczek po prostu plażowania na białym piasku pośród palm kokosowych. W tutajszych wodach żyje wyjątkowy diugoń, zwany również krową morską, ale ssaki te są bardzo nieśmiałe i potrzeba dużo szczęścia, żeby je dostrzec.
Jak dostać się na wyspy Mantanani?
Transfer wliczony jest w cenę jednodniowej wycieczki. Jeśli zdecydujesz się na wypad dłuższy niż jeden dzień, Twój hotel z pewnością zorganizuje dla Ciebie transfer.
Autobus lub minivan odbierze Cię z hotelu w Kota Kinabalu i przewiezie do przystani w pobliżu Kota Belud. Następnie podróż będzie kontynuowana motorówką na wyspy Mantanani.
Wycieczki organizuje kilka operatorów. Ja wybrałem ofertę Borneo Calling bo cena była atrakcyjna: 260 RM. Amazing Borneo jest nieco droższe – 340 RM. Plan wycieczki wygląda identycznie w obu przypadkach.
Kiedy najlepiej się tam wybrać?
Wycieczki na wyspy Mantanani są organizowane przez cały rok, ale najlepiej zaplanować przyjazd od lutego do kwietnia, czyli w porze suchej. Pogoda w tych miesiącach jest na ogół korzystniejsza i charakteryzuje się mniejszą ilością opadów, co ułatwia spędzanie czasu na świeżym powietrzu.
Jak długo powinieneś zostać?
Jeden dzień wystarczy na relaks na plaży i trochę snurkowania. W ciągu dnia jest jednak niesamowicie gorąco, więc ciężko wytrzymać na plaży w pełnym słońcu. Nocleg na wyspie to świetny pomysł, ponieważ po opuszczeniu wyspy przez jednodniowych wycieczkowiczów, będziesz świadkiem wspaniałego zachodu słońca w idealnej cieszy i spokoju.
Wyspy Mantanani
Gdzie się zatrzymać?
Nie nocowałem na wyspie, ale zatrzymałem się w Kota Kinabalu i stamtąd wybrałem się na jednodniową wycieczkę. Mogę polecić trzy miejsca na nocleg: ATAP Hotel, Hotel Tourist by HotSpot Essential oraz Akinabalu Youth Hostel. Wszystkie były niedrogie i oferowały ładny i czysty prywatny pokój.
Jak się poruszać po wyspie?
Wyspa jest bardzo mała, więc nie będziesz potrzebować niczego poza chęcią do spaceru!
Jednodniowa wycieczka
Punktualnie o 7:30 odebrał mnie z hotelu kierowca minibusa, po czym zrobiliśmy pętlę po mieście, zabierając jeszcze kilku innych turystów. Dojazd na przystań w pobliżu Koty Belud zajął około 1,5 godziny z krótką przerwą na toaletę w połowie drogi. Dalsza podróż łodzią motorową trwała około 60 minut. Warunki na morzu były dobre, więc obyło się bez mdłości.
Po przybyciu na wyspę zabrano nas do Lovely Mantanani Beach Club. Zostawiliśmy tam nasze torby, wypiliśmy po zimnym napoju i wróciliśmy na motorówkę, aby ruszyć na snurkowanie. Oba przystanki były w porządku i mogliśmy zobaczyć wiele kolorowych ryb, ale w Sempornie pod tym względem jest zdecydowanie lepiej.
Około 12:30 podano lunch. Jedzenie było smaczne i porcja obfite, chociaż spodziewałem się bufetu. Po lunchu był czas wolny na plażowanie, pływanie kajakami lub po prostu odpoczynek w cieniu. Skorzystałem z okazji i polatałem dronem, po wcześniejszym zapytaniu przewodnika, czy jest to dozwolone, gdyż w pobliżu zauważyłem mały komisariat policji.
W drogę powrotną ruszyliśmy około 15:00. Na horyzoncie wisiały ciemne chmury i byłem pewien, że złapie nas ulewny deszcz. Na szczęście myliłem się, ale gdy tylko przesiedliśmy się z motorówki do minivana i ruszyliśmy z powrotem do Koty Kinabalu, lunęło i z małymi przerwami padało niemal przez całą drogę. Do hotelu dotarłem około 18:00.
Ogólnie rzecz biorąc, była to dobrze zorganizowana wycieczka, a wyspa jest piękna i bardzo spokojna. Następnym razem zdecyduję się na nocleg! Budzenie się rano w tak odizolowanych miejscach jest zawsze wyjątkowe.
Pakiet wycieczki obejmuje: transport, lunch, wodę i sprzęt do snurkowania.
Sandakan było niegdyś stolicą brytyjskiego Północnego Borneo (obecnie Sabah), zanim przeniesiono ją do Jesselton (obecnie Kota Kinabalu). Odegrał znaczącą rolę w okresie kolonialnym jak i w II wojnie światowej.
Jest znany z tzw. Marszów Śmierci, jednego z najtragiczniejszych wydarzeń II wojny światowej w Azji. Wielu australijskich i brytyjskich jeńców wojennych zostało zmuszonych przez Japończyków do marszu w brutalnych warunkach przez dżunglę, co doprowadziło do śmierci prawie wszystkich z nich.
Sandakan jest punktem wypadowym do kilku atrakcji przyrodniczych. Niedaleko znajduje się Centrum Rehabilitacji Orangutanów, które przyciąga wielu turystów zainteresowanych zobaczeniem tych wyjątkowych zwierząt. Inne godne uwagi miejsca to Rainforest Discovery Centre, Turtle Islands Park i jaskinie Gomantong słynące z jadalnych ptasich gniazd.
Jak dojechać do Sandakan?
Drogą powietrzną
Kilka linii lotniczych obsługuje loty do Sandakan, w tym Malaysia Airlines i AirAsia, z bezpośrednimi lotami z Kota Kinabalu (stolica Sabah) i Kuala Lumpur (stolica Malezji). Najlepszym sposobem na dotarcie z lotniska do centrum miasta jest skorzystanie z popularnej aplikacji mobilnej Grab.
Drogą lądową
Autobusy z Kota Kinabalu do Sandakan jadą przez Kundasang i Sepilok. Podróż trwa około 6-8 godzin.
Najlepszy czas na wizytę w Sandakan to pora sucha, która zazwyczaj przypada na okres od marca do października. Pogoda w tych miesiącach jest na ogół korzystniejsza i charakteryzuje się mniejszą ilością opadów, co ułatwia eksplorację lasów deszczowych (szlaki są mniej błotniste) i cieszenie się aktywnością na świeżym powietrzu.
Jak długo zostać na miejscu?
Sam Sandakan można z łatwością zwiedzić w jeden dzień. Jeśli planujesz odwiedzić pobliskie atrakcje przyrodnicze w okolicach Sepilok lub Turtle Islands Park, powinieneś zaplanować 2-3 dni więcej.
Gdzie się zatrzymać?
Spędziłem dwie noce w AeCOTEL i bardzo polecam to miejsce. Pokój był przestronny, bardzo czysty, a łóżko wygodne. Mają też do wynajęcia skutery i pomagją w rezerwacji wycieczki na rzekę Kinabatangan.
Jak się poruszać po mieście?
Jak wszędzie w Malezji, do zamawiania taksówki najlepiej używać aplikacji mobilnej Grab. Dla tych lubiących większą niezależność, dobrym pomysłem jest wypożyczenie skutera. Ja wynająłem go bezpośrednio w moim hotelu: AeCOTEL
Co zwiedzić w Sandakan?
Dom Agnes Keith
Odrestaurowana rezydencja kolonialna o nazwie Newlands przedstawia historię amerykańskiej pisarki Agnes Keith i jej brytyjskiego męża Harry’ego, konserwatora lasów na Północnym Borneo. Podczas II wojny światowej małżeństwo spędziło trzy lata w japońskich obozach dla internowanych, a od 1934 do 1952 mieszkali w Sandakan. Keith uwieczniła ten dom w zabawnej, wciągającej i wielokrotnie nagradzanej książce Land Below the Wind.
Rezydencja Agnes Keith
Stary cmentarz chiński w Sandakan
Cmentarz Chiński rozciąga się na zboczu wzgórza i robi wrażenie, zwłaszcza jeśli nie widziałeś wcześniej podobnego miejsca. Widać, że nadal jest wykorzystywany, ponieważ niektóre groby są nowe. Polecam spacer licznymi ścieżkami oraz schodkami.
Wyspa Berhala
Wyspa z prawdziwie lokalną i autentyczną wioską. Nie znajdziesz tam żadnych kurortów dla turystów. Wioska nie jest duża, a jej zwiedzanie zajmuje około pół godziny. Niestety poczułem się totalnie przytłoczony ilością śmieci, zwłaszcza plastikowych butelek, które widziałem wszędzie dookoła.
Możesz także wybrać się na pieszą wędrówkę w stronę latarni morskiej, ale szlak nie jest łatwy do znalezienia, więc lepiej zapytać miejscowych o drogę lub wynająć przewodnika.
Aby się tam dostać, popytaj o łódź na przystani za targiem rybnym w Sandakan.
Wyspa BerhalaWyspa BerhalaWyspa Berhala
Sandakan Central Market
Wszystkie owoce morza, warzywa i owoce są tutaj sprzedawana świeże i w przystępnej cenie. Okolica rynku tętni życiem! Tuż obok jest nabrzeże, centrum handlowe oraz wiele sklepów i restauracji.
Sim Sim Water Village
Urocza i wyjątkowa wioska znana z tradycyjnych domów na palach i malowniczych widoków na nabrzeże. Jest jednym z najstarszych tego typu miejsc w stanie Sabah. W okolicy jest kilka restauracji serwujących pyszne dania lokalnej kuchni. Ja na szybko kupiłem małą przekąskę – ryż z suszoną rybą i sosem sambal za 1 RM!
Wioska Sim Sim
Wzgórze Trig
Świetne miejsce do podziwiania panoramy na okolice Sandakan. Niestety, podczas mojej wizyty (maj 2024) wieża widokowa była zamknięta i nie udało mi się na nią wejść.
Świątynia Puu Jih Syh
Jedna z najpiękniejszych chińskich świątyń w Sabah. Znajduje się około 4 km na zachód od centrum miasta. Warto zajrzeć na taras, skąd rozpościera się ładny widok.
Kościół św. Michała i Wszystkich Aniołów
Ten kościół anglikański, relikt czasów kolonialnych, jest pierwszym i najstarszym kamiennym kościołem w stanie Sabah, ukończonym w 1925 roku.
Sandakan Memorial Park
To miejsce gdzie dziś jest piękny ogród, kiedyś było japońskim obozem jenieckim i początkiem niesławnych „marszów śmierci” do Ranau, w okresie II wojny światowe. Do lipca 1945 roku spośród 1793 Australijczyków i 641 brytyjskich żołnierzy, którzy byli tu przetrzymywani, pozostało przy życiu tylko sześciu australijskich uciekinierów. Jedynymi pozostałościami są betonowy zbiornik na wodę i kilka zardzewiałych maszyn z brytyjskiej stacji rolniczej, która później została przekształcona w więzienie.
Bardzo przyjemna i ciekawa trasa trekkingowa (pętla). Zapierające dech w piersiach widoki ze szczytu na wyspę Berhala i wioskę Sim Sim. Uważaj na schodach, ponieważ mogą być nieco chwiejne.
Sandakan Rainforest Park
Wow, co za miejsce! Szerokie, betonowe ścieżki są często wykorzystywane przez mieszkańców do joggingu lub spacerów. Sugeruję jednak odbić w wąski szlak wiodący przez dżunglę. Była to zaskakująco dzika i dość trudna pętla z wieloma podejściami. Wejście do parku jest darmowe.
Co zobaczyć poza Sandakan?
Sepilok
Miejsce to słynie przede wszystkim z Centrum Rehabilitacji Orangutanów, Centrum Ochrony Niedźwiedzi Malajskich i możliwości trekkingów w Rainforest Discovery Centre. Więcej w osobnym poście TUTAJ.
Centrum Ochrony Niedźwiedzi Malajskich
Turtle Islands Park
40 kilometrów na północ od Sandakan znajduje się Turtle Islands Park obejmujący trzy małe wyspy: Selingan, Gulisan i Bakungan Kechil. Park ten jest domem dla dwóch różnych rodzajów żółwi: zielonego i szylkretowego. Wychodzą one na brzeg w nocy, aby złożyć jaja. Na każdej z trzech wysp znajdują się wylęgarnie. Nie jest to jednak jedyna atrakcja. Krystalicznie czyste wody oceanu o turkusowym kolorze oraz rafy koralowe tworzą idealne miejsce do nurkowania, snorkelingu i pływania rekreacyjnego.
Podróż łodzią z Sandakan na wyspy zajmuje około 45 minut. Ponieważ jednodniowe wycieczki nie są dozwolone, trzeba zdecydować się na pakiet z noclegiem. Podobnie jak w przypadku innych tego typu atrakcji na Borneo, nie jest to tanie i trzeba przeznaczyć około 1500 RM za osobę za pakiet 2D1N (2 dni, 1 noc).
Jaskinie Gomantong
To śmierdzące i brudne miejsce, ale jeśli nie boisz się karaluchów, to warto odwiedzić tę jaskinię. Być może będziesz mieć szczęście i zobaczysz jak zbiera się jadalne ptasie gniazda. Spójrz też w górę, ponieważ orangutany są regularnie widywane wysoko na drzewach.
Dla większości odwiedzających, wizyta w jaskiniacj Gomantong jest zawarta w pakiecie wycieczki nad rzekę Kinabatangan. W przeciwnym wypadku, aby tu dotrzeć trzeba wypożyczyć samochód.
Tawau położone jest na południowo-wschodnim wybrzeżu Sabah, nad Morzem Celebes i w pobliżu granicy z indonezyjskim regionem Kalimantan.
Obszar ten był pierwotnie zamieszkany przez grupy tubylcze, a później stał się częścią Sułtanatu Sulu. Pod koniec XIX i na początku XX wieku Tawau znalazło się pod kontrolą brytyjską jako część Północnego Borneo. Rozwinęło się jako port handlowy, eksportujący produkty rolne, takie jak guma i tytoń.
Podczas II wojny światowej Tawau zostało zajęte przez siły japońskie. Po wojnie nadal rozwijało się jako kluczowe miasto w Sabah i główny ośrodek rolniczy, znany z plantacji palm, kakao i kauczuku.
Tawau to dobra baza wypadowa do kilku atrakcji przyrodniczych, w tym parku Tawau Hills, znanego z gorących źródeł, wodospadów oraz różnorodnej flory i fauny. Park jest popularnym miejscem do spokojnego relaksu, ale możliwe są też ambitne trekkingi.
Jak dojechać do Tawau?
Drogą powietrzną
Kilka linii lotniczych obsługuje loty na lotnisko Tawau (TAW), w tym Malaysia Airlines i AirAsia, z bezpośrednimi lotami z Kota Kinabalu (stolicy Sabah) i Kuala Lumpur (stolicy Malezji).
Drogą lądową
Autobusy kursują z Kota Kinabalu do Tawau, ale przygotuj się na bardzo długą podróż (najprawdopodobniej ponad 10 godzin).
Promy łączą Tawau z Nunukan i Tarakan na indonezyjskim Borneo. Połączenia te są rzadsze, dlatego ważne jest wcześniejsze sprawdzenie rozkładu rejsów.
Kiedy przyjechać?
Najlepszy czas na wizytę w Tawau to pora sucha, która zazwyczaj przypada na okres od marca do października. Pogoda w tych miesiącach jest na ogół korzystniejsza i charakteryzuje się mniejszą ilością opadów, co ułatwia eksplorację lasów deszczowych (szlaki są mniej błotniste) i cieszenie się aktywnością na świeżym powietrzu.
Gdzie się zatrzymać?
Mogę polecić pobyt w Kingston Executive Hotel. Jest dobrze położony, blisko wielu restauracji i sklepów. Pokój był czysty i naprawdę przestronny!
Ile czasu zaplanować?
Tawau nie ma wiele do zaoferowania, ale można z łatwością spędzić cały dzień w Tawau Hills Park. Można tam również zorganizować kilkudniowy trekking.
Co warto zobaczyć w Tawau?
Tawau Hills Park
Trzecie co do wielkości miasto w Sabah nie ma wiele do zaoferowania, a spacer nabrzeżem w Parku RekreacyjnymTraulsen to najlepsze, co możesz zrobić. Większość turystów przyjeżdża tu, ponieważ Tawau Hills Park to świetna i znacznie tańsza alternatywa dla Danum Valley czy Maliau Basin. Ten rezerwat przyrody o powierzchni 280 kilometrów kwadratowych pokrywa imponujący nizinny las deszczowy.
Park jest idealnym miejscem na trekking oraz obserwację ptaków. W odległości krótkiego spaceru od kasy znajduje się rzeka ze stołami piknikowymi, a nieco dalej malowniczy Table Waterfall. Kąpiel nie jest tu możliwa, ale z platformy widokowej można zrobić kilka ładnych zdjęć.
Szlak do Bombalai Hill (530 m) to krótka, trzydziestominutowa wędrówka przez dżunglę. Ze szczytu widać miasto Tawau, plantacje kakao i palm oraz rozciągające się w oddali Morze Celebes.
Podążaj wyraźnie oznakowanym głównym szlakiem, który może doprowadzić Cię do kilku lokalizacji: Ogródu Botanicznego, najwyższego drzewa tropikalne na świecie,oraz wodospadu Bukit Gelas i gorących źródeł .
Ogród Botaniczny jest domem dla różnorodnych roślin występujących w parku, zwłaszcza paproci, różnych gatunków orchidei i begonii.
Kontynuuj spacer obok Ogrodu Botanicznego i skręć w lewo na skrzyżowaniu szlaków. Ścieżka zaprowadzi Cię do najwyższego drzewa tropikalnego na świecie. Według opisu ma 88 metrów wysokości.
Wróć tą samą drogą i skręć w lewo. Szlak wzdłuż rzeki Sungai Tawau kończy się przy wodospadzie Bukit Gelas, który jest piękny i z pewnością warty wysiłku aby do niego dotrzeć. Dystans od kasy parku do wodospadu wynosi 2,4 km. Po drodze możesz także zauważyć inny szlak, wspinający się stromo w górę, ale nie powinieneś nim iść bez wcześniejszego przygotowania.
Jest to bowiem najtrudniejszy szlak w parku, prowadzący na Mount Magdalena, najwyższy szczyt w Tawau Hills (1280 m). Szlak ma 14 kilometrów i sugeruje się, by na jego zdobycie poświęcić 3 dni. Na 10 kilometrze znajduje się hostel. Przed trekkingiem należy uzyskać pozwolenie oraz zatrudnić przewodnika w biurze Sabah Parks. Podczas tej samej wyprawy można zdobyć Mount Lucia (1240 m n.p.m.) oraz Mount Maria (1020 m n.p.m.)
W drodze powrotnej z wodospadu Bukit Gelas z pewnością zauważysz most na rzece. Jeśli go przekroczysz i pójdziesz dalej tym szlakiem, dojdziesz do gorących źródeł, a w powietrzu poczujesz charakterystyczny zapach siarki.
Koszty
Ogólne wejście do parku kosztuje 20 RM dla turystów zagranicznych i 6 RM dla Malezyjczyków.
Jeśli zdecydujesz się na trekking na Mount Magdalena, Mount Lucia lub Mount Maria, musisz zarezerwować minimum dwa dni oraz zdobyć pozwolenie i zatrudnić przewodnika. Zezwolenie dla turysty międzynarodowego kosztuje 50 RM za jeden szczyt i 150 RM za więcej niż jeden. Malezyjczycy zapłacą odpowiednio 25 RM i 65 RM.
Wynajęcie przewodnika górskiego kosztuje 150 RM za dzień i koszt można podzielić na maksymalnie 3 osoby. Dodatkowo będziesz musiał zapłacić 7 RM za osobę dziennie za ubezpieczenie, no i jeszcze nocleg w hostelu.
Park jest otwarty od 8:00 do 16:00 (poniedziałek – piątek) oraz od 7:30 do 15:30 (sobota – niedziela i święta).
Jak się dostać do parku?
Z centrum Tawau najłatwiej jest skorzystać z aplikacji do zamawiania taksówek – Grab. Najprawdopodobniej kierowcy poproszą o dodatkową płatność gotówką, ponieważ park jest całkiem daleko poza miastem. Warto również zapisać numer telefonu kierowcy, aby przyjechał i odebrał Cię po południu. W przeciwnym razie trzeba będzie spróbować szczęścia w łapaniu autostopa, ponieważ nie ma tu transportu publicznego a strefa znajduję się poza zasięgiem aplikacji Grab.
