Góry Usambara w północno-wschodniej Tanzanii to pasmo stanowiące część Gór Łuku Wschodniego, łańcucha starożytnych, zalesionych wyżyn rozciągających się przez całą Afrykę Wschodnią. Ze względu na liczbę gatunków niespotykanych nigdzie indziej, góry te są uważane za jeden z najważniejszych obszarów bioróżnorodności na kontynencie.
Leżą one mniej więcej w połowie drogi między Kilimandżaro a Oceanem Indyjskim i dzielą się na dwie główne części:
Góry Usambara Zachodnie – skupiają się wokół miasta Lushoto, znane z chłodniejszego klimatu i tarasowego rolnictwa.
Góry Usambara Wschodnie – miejsce, gdzie znajdują się dziewicze lasy deszczowe i obszary chronione, takie jak Rezerwat Przyrody Amani.
Szacuje się, że lasy w tych rejonach liczą dziesiątki milionów lat, co czyni je ostoją unikalnego świata roślin i zwierząt. Można tu spotkać rzadkie ptaki, takie jak puchacz i zielonka, unikatowe gady, takie jak kameleony dwurogie, a także niezliczone motyle, storczyki i rośliny lecznicze.
Lud Wasambaa zamieszkuje ten region od pokoleń. Opracowali zrównoważone techniki rolnicze dostosowane do stromego terenu, w tym uprawę tarasową i współrzędną. Rolnictwo jest tu centralnym elementem życia, a powszechnie uprawia się banany, kukurydzę, ziemniaki i warzywa.
Historia Lushoto
Historia Lushoto jest ściśle związana z lokalnymi tradycjami oraz rolnictwem, jak i rozwojem kolonialnym, który pozostawił po sobie trwały ślad.
Pod koniec XIX wieku do regionu przybyli niemieccy koloniści, a Lushoto stało się częścią Niemieckiej Afryki Wschodniej. Przyciągnięci chłodniejszym klimatem i żyzną glebą, Niemcy uznali ten obszar za idealny do osiedlenia się. Zmienili nazwę miasta na Wilhelmstal na cześć niemieckiego cesarza.
W tym czasie powstały nowe budynki, szkoły i stacje misyjne w stylu europejskim. Niemcy zainicjowali nowe uprawy, zbudowali drogi oraz zmodyfikowali systemy administracyjne. Przekształcili również części okolicznych lasów w posiadłości rolnicze, eksperymentując z uprawami takimi jak herbata i kawa. Niektóre elementy architektury z tego okresu przetrwały do dziś, nadając Lushoto unikalne połączenie afrykańskiego i europejskiego charakteru.
Po I wojnie światowej Niemcy utraciły kontrolę nad terytoriami Afryki Wschodniej. Przejęli je Brytyjczycy, a nazwa Lushoto została przywrócona. Brytyjczycy nadal wykorzystywali ten obszar do badań rolniczych i jako ośrodek w górach z nieco chłodniejszym klimatem. Misjonarze, edukatorzy i administratorzy kolonialni przyczynili się do rozbudowy szkół i klinik, z których wiele służyło zarówno ludności kolonialnej, jak i lokalnej.
Nawet po uzyskaniu przez Tanzanię niepodległości w 1961 roku, Lushoto zachowało swoją rolę regionalnego centrum edukacji oraz rolnictwa. Okoliczne wzgórza stały się bardziej zaludnione, a miasto stopniowo się rozrastało.
Dzisiaj turyści przyjeżdżają tu, aby wędrować po górskich szlakach, zwiedzać lasy, oglądać wodospady i spotykać się z miejscowymi rodzinami, które kultywują tradycyjne praktyki rolnicze i ziołowe.
Jak dotrzeć do Lushoto?
Autobusem
Z Dar es Salaam
Wsiądź do autobusu dalekobieżnego jadącego do Moshi, Arushy lub bezpośrednio do Lushoto (niektóre firmy oferują taką możliwość). Wysiądź w Mombo, miejscowości u podnóża gór. Z Mombo wsiądź do lokalnego daladala (minibusa) lub zbiorowej taksówki i jedź dalej krętą drogą do Lushoto (około godziny).
Z Tangi
Minivany i autobusy, kursują bezpośrednio do Mombo lub Lushoto. Droga jest w dobrym stanie i przebiega przez wiejskie wioski i pola uprawne.
Z Arushy lub Moshi
Podróżuj autobusem na południe główną autostradą w kierunku Himo, a następnie do Mombo. Z Mombo należy przesiąść się do Lushoto, jak opisano już powyżej.
Drogą powietrzną
W samym Lushoto nie ma lotniska. Można polecieć na lotnisko Tanga (z Dar es Salaam lub Zanzibaru), a następnie dojechać do Lushoto drogą lądową. Alternatywnie, można polecieć na międzynarodowe lotnisko Kilimandżaro (JRO) lub do Aruszy, a następnie wsiąść w autobus lub prywatny transfer na południe do Mombo/Lushoto.
Samochodem lub taksówką
Wynajęcie prywatnego samochodu z Moshi, Tangi lub Dar es Salaam zapewnia większą elastyczność i komfort, zwłaszcza jeśli podróżujesz w grupie. Samochód z napędem na cztery koła zazwyczaj nie jest konieczny, chyba że wybierasz się do odległych miejsc, takich jak punkt widokowy Mambo, lub podróżujesz w porze deszczowej.
Najlepszy czas na wizytę
Czerwiec – październik: To chłodniejsza, sucha pora roku, idealna na piesze wędrówki. Niebo jest wtedy przeważnie bezchmurne, a ryzyko ulewnych deszczy, które mogłyby zakłócić aktywność na świeżym powietrzu, jest niskie.
Grudzień-luty: Również stosunkowo sucho i nieco cieplej, ale wciąż dobry czas na podróżowanie i zwiedzanie.
Wysokość Lushoto (ponad 1400 m n.p.m.) sprawia, że panuje tu chłodny, umiarkowany klimat przez cały rok, zwłaszcza w porównaniu z obszarami nadmorskimi i nizinnymi.
Nawet w porze suchej poranki i wieczory mogą być chłodne, dlatego warto zabrać ze sobą coś cieplejszego, zwłaszcza jeśli wybierasz się w wyżej położone rejony, takie jak punkt widokowy Mambo lub las Magamba.
Gdzie się zatrzymać?
Zatrzymałem się w domu Stevena i Dayness, położonym w odległości krótkiego spaceru od centrum Lushoto. Pokój był naprawdę przestronny i mógł pomieścić nawet cztery osoby. Zorganizowali również przewodnika na trasę pieszą z Lushoto do Mambo i przechowali mój bagaż.
Wędrówka z Lushoto do Mambo
Szlak pieszy z Lushoto do Mambo lub Mtae to jeden z najbardziej malowniczych i bogatych kulturowo szlaków w górach Usambara. Prowadzi przez leśne ścieżki, farmy na zboczach wzgórz, lokalne wioski i zapierające dech w piersiach punkty widokowe. Pokonanie standardowej trasy zajmuje około 3 dni, ale można ją zmodyfikować zgodnie z oczekiwaniami.
Przeszedłem ją z przewodnikiem i gorąco polecam to samo. Chociaż możliwe jest korzystanie z map offline (np. Mapy.CZ) i samodzielne poruszanie się bez większych zagrożeń czy ryzyka zgubienia się, uważam, że naprawdę wiele dowiedziałem się od mojego przewodnika i było warto w niego zainwestować. Był on również po prostu świetnym i bardzo otwartym człowiekiem.
Z Rashidem można skontaktować się przez WhatsApp: +255 623 278 325 lub na Instagramie: @lushoto_adventures.
Ile to kosztuje?
Całą organizację załatwiłem za pośrednictwem mojego pensjonatu. Należy się liczyć z kosztami rzędu 45-50 USD za osobę dziennie. Cena obejmuje przewodnika, zakwaterowanie i wyżywienie.
Dzień 0
Wieczorem mój przewodnik Rashid przyszedł do kwatery, w której się zatrzymałem, żeby się przedstawić i podzielić kilkoma szczegółami na temat wędrówki i trasy. Wydawał się bardzo miłym człowiekiem, więc byłem pewien, że trafiłem w dobre ręce!
Dzień 1
Trasa: Lushoto do Lukozi
Dystans: ~ 20-22 km
Wyruszyliśmy z Lushoto około 8 rano, podążając stromym szlakiem pod górę do lasu deszczowego Magamba, obszaru chronionego pełnego prastarych drzew, małp gerezy i ptaków. Temperatura była przyjemna, więc szybko wdałem się w rozmowę z Rashidem, kierując się w stronę wioski Magamba.
Okolica była połączeniem lasu i pól uprawnych, a nam udało się wypatrzyć kilka kameleonów! Rashid miał do tego naprawdę dobre oko. Ludzie, których spotkaliśmy po drodze, byli bardzo przyjaźni i zawsze witali się z nami lub machali. To były świetne okazje do zdjęć, chociaż czasami czułem się trochę nieśmiało, kierując aparat na przypadkowych ludzi. Na szczęście w wielu sytuacjach sami prosili o zrobienie im zdjęcia! Ludzie w tym regionie uprawiają głównie owoce i warzywa, a cały obszar przypominał mi okolice Dalat w Wietnamie.
Po minięciu wioski Magamba czekał nas odcinek drogi gruntowej, dość nudny i męczący, bo robiło się coraz goręcej, ale niebawem zrobiliśmy sobie przerwę na lunch. Dowiozła go na motocyklu pani z mojego pensjonatu. Byłem zaskoczony, bo mogliśmy go po prostu spakować do plecaków w Lushoto, nie sprawiając jej kłopotu 🙂
Następnie mijaliśmy kolejne wioski i pola, co było świetną okazją do obserwacji tubylców podczas ich codziennych zajęć: uprawy roli, noszenia wody lub po prostu spędzania czasu na różne inne sposoby.
Kiedy zbliżaliśmy się do naszego noclegu, czekało nas jeszcze jedno poważne podejście, ale szliśmy szybko, bo nadchodziła burza. Miejsce nazywało się Bush Baby i przydzielono mi duży pokój z trzema różnymi namiotami w środku. Żaden z nich nie był w najlepszym stanie, ale noc była całkiem komfortowa. Były też prysznice z ciepłą wodą, a ciśnienie wody było zaskakująco dobre. Wieczorem mieliśmy okazję spotkać się z innymi turystami przy kolacji.
Dzień 2
Trasa: Pieszo z Lukozi do Rangwi, motocyklem z Rangwi do Mambo
Dystans: ~ 15 km (tylko pieszo)
Śniadanie było naprawdę dobre i składało się z naleśników, dżemu, bananów, masła orzechowego itp. Dość standardowe jak na Tanzanię, ale naprawdę sycące. Następnie ruszyliśmy w drogę, a pierwszy odcinek ciągnął się dość długo pod górę. Widoki były piękne, a wokół nas rozciągały się zielone wzgórza. Spotkaliśmy kilku przyjaznych chłopców niosących wiadra wody na głowach i byli bardzo zadowoleni z możliwości zrobienia sobie z nami zdjęcia.
Po dotarciu do czegoś w rodzaju górskiej przełęczy, trasa zaczęła opadać, wiodąc przez malownicze wzgórza i znów poczułem się jak w Azji. W końcu dotarliśmy do klasztoru Rangwi, gdzie zjedliśmy lunch: makaron, ryż, mięso, fasolę itp. Jedzenie zdecydowanie nie jest mocną stroną Tanzanii.
Niektórzy decydują się na nocleg w pensjonacie klasztornym lub w skromnym pensjonacie w pobliskiej wiosce, takiej jak Sunga. Jeśli masz ochotę na wędrówkę w spokojniejszym tempie, będzie to świetna opcja.
W moim przypadku Rashid powiedział, że wędrówka między Rangwi a Mambo nie jest zbyt przyjemna, dlatego lepiej oszczędzić nogi i pokonać ten dystans na motorach. Zgodziłem się i wkrótce odebrali nas dwaj kierowcy, którzy zawieźli nas do hotelu Magumba w wiosce Mambo. Zanim tam dotarliśmy, zatrzymaliśmy się w lokalnym warsztacie, w którym ludzie wytwarzają drewniane kubki, talerze i inne tego typu rzeczy. Stamtąd przeszliśmy resztę drogi do Magumba pieszo. Hotel był pięknie położony, a w pokoju znajdowały się trzy duże łóżka i mnóstwo okien z super fajną panoramą.
Wpadłem na pomysł, żeby wybrać się na dodatkowy spacer do punktu widokowego Mambo, który Rashid entuzjastycznie przyjął. Spacer był całkiem przyjemny, prowadził przez tętniącą życiem wioskę, oferując mnóstwo możliwości zrobienia zdjęć. Punkt widokowy znajduje się praktycznie na końcu gór Usambara, u stóp Parku Narodowego Mkomazi, skąd roztaczał się widok na rozległe równiny ciągnące się aż po horyzont. To był zdecydowanie najlepszy punkt tego dnia! Przywitała nas trójka chłopców, którzy bawili się, wspinając się na drzewa. Ależ mają plac zabaw!
Spędziliśmy tu sporo czasu, czekając na zachód słońca, a kiedy zrobiło się trochę chłodno, postanowiliśmy wyruszyć w drogę powrotną. Kolacja była klasyczna, ale smaczna: kurczak, ryż, fasola. Na szczęście udało mi się wziąć gorący prysznic, mimo że prąd był niestabilny i raz się włączał, raz wyłączał.
Dzień 3
Musieliśmy wstać bardzo wcześnie, żeby wrócić minibusem do Lushoto. O 5 rano byliśmy gotowi do odjazdu i musieliśmy przejść kawałek do „przystanku autobusowego”. Było ciemno jak w grobie i dość chłodno. Podróż była niesamowicie niewygodna przez wyboistą drogę, ale udało mi się trochę przespać. Widoki na zewnątrz musiały być piękne, ale okna w autobusie były zaciemnione i brudne, więc naprawdę trudno było cieszyć się tą podróżą.
Po dotarciu do Lushoto zjedliśmy śniadanie, a następnie wybraliśmy się na pieszą wycieczkę do punktów widokowych Irente, Java oraz wodospadów Kisasa, które opiszę w osobnym akapicie poniżej.
Inne atrakcje w okolicy Lushoto
Punkt widokowy Irente
Malowniczy punkt widokowy na szczycie klifu, położony około 5 km na zachód od Lushoto. Z tego punktu widokowego można podziwiać zapierające dech w piersiach widoki na równinę Mazinde, góry Pare, a w pogodny dzień nawet na Kilimandżaro. Piesza wędrówka z Lushoto zajmuje około 1,5 do 2 godzin i prowadzi przez malownicze tereny wiejskie. Można tam również dotrzeć motocyklem.
Punkt widokowy Java
Kolejne fantastyczne miejsce, bardzo blisko znacznie popularniejszego Irente. Moim zdaniem, ma jeszcze lepsze widoki i jest mniej zatłoczone.
Wodospad Kisasa
Kisasa to średniej wielkości wodospad położony w zielonej, zalesionej dolinie. Dotarcie do niego to krótki spacer przez pola uprawne, lasy, a czasem strome i śliskie ścieżki.
Inne wędrówki
Alternatywna wędrówka w tym rejonie prowadzi z Lushoto do lasu deszczowego Mazumbai i zajmuje około 2-3 dni. Zapytaj o tę opcję w swoim pensjonacie lub bezpośrednio u Rashida (+255 623 278 325).
